A realidade, ás veces, é teimuda e empéñase en facer bos os soños e imaxinacións dos escritores, facilitando, así, a aparición dunha estraña sorte de premonicións literarias ou serendipias que nunca deixan de sorprender. Se cadra o caso de escritor con “visión de futuro” máis célebre é o de Xulio Verne, que adiantou nas súas novelas a aparición do aeroplano, do submarino, da cápsula espacial, do aire acondicionado ou do lanzamísiles. Pero coma el hai outros que se adiantaron visionariamente ao seu tempo.
Velaí o caso de Swift, quen en As viaxes de Gulliver (1726) describiu con asombrosa precisión os satélites de Marte, Fobos e Deimos, cousa á que tamén chegaría en paralelo Voltaire no seu relato fantástico Micromegas (1752), o que non deixa de ter o seu mérito se se pensa que o descubrimento científico dos satélites marcianos non se produciu ata máis dun século despois.
Non menos incrible semella o caso do escritor Matthew P. Shiel, quen publicou unha fantasía futurista que describía unha Europa asoballada por uns crueis asasinos que impedían progresar a Humanidade e que queimaban os corpos das persoas, unha obra que titulou As SS e que publicou en ¡1895! Ou Lester del Rey, autor da novela Viaxe á Lúa (1954), que principiaba coas palabras: “A primeira nave espacial pousouse na Lúa e o comandante Armstrong saíu dela…”. Quince anos despois, a realidade imitaría o seu texto.
Hai, en fin, autores que chegaron a vaticinar a súa propia sorte futura. Así lle aconteceu a Mark Twain, quen nacera en 1835, ano en que se avistara o cometa Halley, e que estivo convencido toda a vida de que morrería cando volvese aparecer, cousa que así sucedeu en 1910. Ou o poeta alemán Moritz Von Arndt, que tivo aos 57 anos un soño no que puido ver a lápida da súa tumba, onde había unha inscrición que rezaba: “morto aos 91 anos de idade”. E, xustamente o día do seu nonaxésimo primeiro aniversario, acabou por deixar o mundo dos vivos.
Se falamos de premonicións literarias, seguramente a maioría coincidiriamos en que a máis desconcertante serendipia se deu na novela Futility, or the Wreck of the Titan,
Mais se falamos de premonicións literarias, seguramente a maioría coincidiriamos en que a máis desconcertante serendipia se deu na novela Futility, or the Wreck of the Titan, unha narración asinada por Morgan Robertson en 1898 na que se relata como o inmenso transatlántico Titán naufraga tras chocar cun iceberg, morrendo por falta de botes salvavidas grande número de persoas. Isto, insisto, en 1898. Catorce anos despois acontecería a traxedia do Titanic por todos coñecida, que parecía preanunciada ata nos máis nimios detalles por Robertson: o nome do capitán do Titán era Smith, como o do responsable do Titanic; ambos os dous naufragaron no Atlántico Norte nun mes de abril e a tonelaxe, dimensións, velocidade, número de botes salvavidas e aínda de pasaxeiros destes grandes transoceánicos eran asombrosamente semellantes.
Pois ben, o lectorado galego ten dende xa a posibilidade de se abraiar con tales coincidencias mercé á excelente translación que dende o inglés levou a cabo o avezado tradutor Alejandro Tobar para o selo Hugin e Munin baixo o título O afundimento do Titán.
O afundimento do Titán é tamén unha moi interesante narración de denuncia social, pois a traxedia marítima non era para o escritor senón un móbil a través do cal denunciar o abuso do feroz capitalismo que xa existía no seu tempo
Non quero rematar estas liñas sen reivindicar as calidades literarias de Robertson máis alá do aglaio das casualidades. Porque O afundimento do Titán é tamén unha moi interesante narración de denuncia social, pois a traxedia marítima non era para o escritor senón un móbil a través do cal denunciar o abuso do feroz capitalismo que xa existía no seu tempo, as manobras das grandes compañías de navegación que, en aras dos beneficios, descoidaban a seguridade da pasaxe e mesmo a ácida crítica ao clasismo e os abusos manifestos que cos máis desfavorecidos se perpetraban.
Velaí, por tanto, a actualidade innegable deste texto, que se deixa ler con agrado como novela de aventuras e, tamén si, como relato reivindicativo e mordaz dunha sociedade que, malia o tempo transcorrido, padecía males parellos aos nosos.
Feliz decisión a de Hugin e Munin ao traducir da man de Alejandro Tobar este O afundimento do Titán, pois anosa a escrita dun narrador estadounidense se cadra menos coñecido ca outros da súa xeración, pero non menos interesante no tratamento da ficción científica especulativa, o escenario marítimo aventureiro e a lectura social comprometida.
