O último que imaxinaba Francisco Sánchez cando decidiu probar sorte na capital alemá é que acabaría sendo atendido nun hospital benéfico para persoas sen teito. Fran estudou filosofía na súa Jaén natal e tras acabar a carreira, dedicouse durante un ano a preparar unhas oposicións que os recortes paralizaron. Como non atopaba traballo en Jaén e tiña varios coñecidos en Berlín, hai cinco meses fixo a maleta cuns poucos aforros e o seu título de nivel intermedio de alemán debaixo do brazo.

Fran, por suposto, non esperaba atopar un traballo de filósofo. O seu primeiro emprego foi nunha empresa de mudanzas. Fixéronlle un contrato de minijob, aínda que sempre traballaba máis horas en negro. Pagábanlle oito euros máis a propina. A súa xornada laboral duraba de 12 a 16 horas cargando mobles. "Aínda por riba chamábanme o día anterior, ás veces moi tarde xa pola noite, e dicíanme: Mañá hai traballo. Despois non sabía a que hora volvería á casa. Así non se pode vivir". Estas condicións fixéronlle renunciar e buscar un novo emprego.

Fran asegura descubrir na súa experiencia como emigrante "unha rede informal de solidariedade que funciona mil veces mellor que as redes oficiais de servizos de emprego ou de axudas sociais"

A súa segunda estación, onde segue traballando, é un centro comercial de luxo nunha das zonas máis caras da cidade. Alí serve comida italiana nunha caseta onde gaña a metade do que facía cargando mobles. Dende hai un mes e medio espera o prometido contrato. Até entón, sobrevive sen seguro médico e o seu compañeiro de piso tivo que adiantarlle o aluguer, xa que ademais atrasan nos pagos. "Ángel está a axudarme moito, prestoume até o seu cinto, porque se me rompeu o meu e non teño nin para iso. Non quero dramatizar, pero é a verdade". O seu coñecido prestoulle tamén un abrigo, xa que en Jaén non vai tanto frío e non estaba preparado para os aires berlineses. Fran asegura descubrir na súa experiencia como emigrante "unha rede informal de solidariedade que funciona mil veces mellor que as redes oficiais de servizos de emprego ou de axudas sociais".

Antes de vir a Alemaña, a Fran expediranlle un certificado provisional de asistencia sanitaria para tres meses. Ao cuarto mes de estar en Berlín tivo un problema médico inesperado. Dirixiuse á embaixada española e explicáronlle que aos maiores de 26 anos que non cotizaran, o cartón sanitario europea só lles cobre os desprazamentos temporais. Alí mesmo déronlle a dirección dun hospital benéfico que atende a persoas sen teito de forma gratuíta. Naquel centro médico di coñecer a cidadáns búlgaros e romaneses, "xente que non ten dereitos como nós". Fran está convencido de que neste cinco meses coñeceu "todas as cloacas de Berlín".

Eternos bolseiros

Todo o facían igual que un arquitecto...menos cobrar: 300 euros dáballes a empresa como remuneración polas "prácticas"

Patricia López, arquitecta galega de 30 anos, mudouse a Berlín hai xa máis de doce meses. Avergóñalle tanto a experiencia que viviu aquí que non quere dar a coñecer a súa identidade nin ser fotografada, polo que o seu nome é ficticio. Patricia veu a Berlín co seu mozo. Ambos traballaban en España como arquitectos antes de quedar desempregados. En febreiro de 2011, a chanceler alemá visitou España e en todos os telexornais deixou ouvir aquilo de que a economía alemá marchaba tan ben que necesitaban especialistas, e que ela "estaría moi contenta de que fosen españois".

Sen saber alemán pero controlando o inglés, Patricia e o seu mozo fixeron as maletas. Ao pouco de chegar a Berlín atoparon unhas prácticas nun estudio. O idioma non foi un problema, xa que asegura que facían "todo como un arquitecto normal". Ambos se encargaban de debuxar os planos finais para a construción de vivendas unifamiliares. Todo o facían igual que un arquitecto...menos cobrar: 300 euros dáballes a empresa como remuneración polas "prácticas", para as que non tiñan nin sequera un contrato e que realizaron durante oito meses.

Neste tempo Patricia e o seu mozo esforzáronse por aprender o idioma; de feito, ela tomou xa clases do nivel superior. Tampouco pararon de buscar traballo, pero o único que atopan son "ofertas de prácticas nas que non pagan máis de 400 euros". Patricia dá clases particulares de español na súa casa e asegura gastar os seus aforros, así como recibir axuda dos seus pais. "Todo con tal de facer currículo en Alemaña".

Patricia dá clases particulares de español na súa casa e asegura gastar os seus aforros, así como recibir axuda dos seus pais. "Todo con tal de facer currículo en Alemaña"

Dous colegas da parella, tamén arquitectos españois, traballan noutro estudo berlinés dende hai varios meses totalmente gratis, incluso as fins de semana. "Son estudios que presentan proxectos a concurso e teñen moita tensión, por iso pídenlles que fagan horas extra". Patricia ten olleiras e parece como tristeira. Aínda queda a esperanza de atopar traballo noutra cidade alemá como Múnic ou Hamburgo, pero por agora non houbo sorte. "Hei ir para atrás", asegura lembrando as súas primeiras prácticas cando acabou a carreira en Santiago, "esas prácticas estaban mellor pagas que o que nos ofrecen hoxe aquí".

Empezar de cero

Os contratos en alemán e en español tiñan un contido diferente en cuestións fundamentais como o salario e as horas de traballo

Ana Ruiz Laguna, enfermeira, veu a Berlín desde Ciudad Real despois de rodar durante máis de dous anos por hospitais de toda Castela-A Mancha con contratos temporais. Alí, no mesmísimo taboleiro de anuncios do colexio de enfermaría, atopou a oferta de emprego en Alemaña. Unha oferta gorentosa na que ofrecían un compromiso inicial de contrato de doce meses, un bo salario, un curso de alemán pago pola empresa e a posibilidade de asinar un contrato indefinido tras o devandito período de proba.

Enviou o seu currículo e meses despois viaxou para unha entrevista de traballo até a aldeíña de Geldern, preto de Düsseldorf. Ao chegar ao seu destino, despois de pagar a viaxe do seu peto, atopou unhas condicións moi diferentes ás ofrecidas orixinalmente. Os contratos en alemán e en español tiñan un contido diferente en cuestións fundamentais como o salario e as horas de traballo.

En Geldern coñeceu a Lorena Santa Candela. Tamén ela veu atraida polas condicións que ofrecía a empresa desde Veda, en Murcia. A Lorena debíanlle dous meses de salario no seu último traballo e a situación volveuse tan insostible para pagar o aluguer do piso que compartía co seu mozo, que decidiu facer as maletas.

Segundo o contrato que lles presentaron ao chegar a Alemaña, deberían estar un ano en prácticas cobrando máis nada que 500 euros

O seu mozo traballa nunha empresa que anunciou un ERE e a súa nai leva tres anos en paro. "A miña familia non me pode axudar", láiase. Tamén ela tivo que gastar uns pequenos aforros na infrutuosa viaxe até Geldern. Segundo o contrato que lles presentaron ao chegar a Alemaña, deberían estar un ano en prácticas cobrando máis nada que 500 euros. Ambas decidiron rexeitar a oferta; outros candidatos aceptárona. "Non sei de que se supón que deberiamos vivir todo ese tempo", sinala Ana indignada.

Antes de que marchasen, o xefe da empresa de traballo temporal ofreceulles buscar outro posto con mellores condicións nun hospital, para o que necesitaría un par de meses. Nin Ana nin Lorena se podían permitir manterse dous meses en Alemaña sen traballar. "Teño un amigo que ten unha empresa de produtos cárnicos e podedes traballar aí eses dous meses ata que vos atope outra cousa nun hospital", díxolles o xefe. Como non tiñan nada que perder, concertaron unha cita no matadoiro.

O traballo consistía en empaquetar carne e as condicións, traballar dez horas de luns a venres , así como dúas fins de semana ao mes, por mil euros. A casa púñaa a empresa. Era un piso con dúas habitacións e en cada cuarto había catro e cinco camas. Todos os inquilinos compartían un só lavabo. "Un piso patera de toda a vida", asegura Ana. Ambas volveron asustadas ás súas respectivas cidades.

"Coa crise hai moitas empresas que estafan. Nós non asinamos o contrato, pero outros compañeiros si e agora andan de xuízos"

Meses máis tarde, tras seguir buscando traballo en España sen obter resposta, ambas volveron a Alemaña. Esta vez atoparon un traballo en Berlín e esperan que non sexa outro timo. "Coa crise hai moitas empresas que estafan. Nós non asinamos o contrato, pero outros compañeiros si e agora andan de xuízos".

O feito de que as condicións que lles ofrezan sexan as que se ofrece en Alemaña a unha enfermeira que acaba de rematar a súa formación non as entristece. As súas quendas son de doce días seguidos e dous de descanso. Non hai máis vacacións nin pagas extra máis aló dos días de descanso. Cobran nove euros a hora, tamén cando traballan de noite ou os domingos. O idioma é o que máis lles custa. E é fundamental na súa profesión: "Non poder comunicarte co teu paciente é unha tortura horrible", asegura Lorena.

Os enfermeiros españois teñen moi boa imaxe en Alemaña, xa que até hai moi pouco tempo a enfermaría era considerada unha formación profesional, mentres que os españois chegaban cunha preparación de catro cursos de universidade

Os enfermeiros españois teñen moi boa imaxe en Alemaña, xa que até hai moi pouco tempo a enfermaría era considerada unha formación profesional, mentres que os españois chegaban cunha preparación de catro cursos de universidade. "Este non é o traballo que aprendemos na facultade. Pregúntannos se sabemos tomar a tensión ou medir a insulina. Iso xa o faciamos en primeiro de carreira", di Lorena un tanto impaciente. Engade que quere quedar o tempo necesario para aforrar e poder facer un máster en España. "Talvez así consiga un traballo e poida estar preto do meu mozo". Ana, escéptica, asegura que ela xa fixo un máster e tampouco lle serviu para atopar traballo.