Que o tecido social de protesta en Exipto está vivo levamos comprobándoo case dous anos. Esta semana é unha boa proba diso. Decenas de miles de persoas tomaron as rúas en cidades como O Cairo, Alexandría, Suez, Port Said ou Aswan, para mostrar o seu rexeitamento ao presidente Mohamed Morsi, que tan só leva cinco meses no poder.

Todo empezou hai uns días. Varios grupos de mozos congregáronse na rúa Mohamed Mahmoud do Cairo -unha das vías que desembocan na praza Tahrir- para conmemorar o primeiro aniversario da morte de decenas de manifestantes que perderon a vida a mans das forzas de seguridade exipcias, entón baixo o mando do goberno en transición dominado polo Consello Superior das Forzas Armadas. Os responsables daquelas mortes seguen en liberdade. Os manifestantes colgaron á entrada da rúa un cartel que se mantivo até hoxe. Nel lese: Prohibida a entrada aos Irmáns Musulmáns. Houbo enfrontamentos entre manifestantes e policía, que de novo usou de gases lacrimóxenos nun intento por disolver as protestas, e a tensión creceu.

Mentres tanto, o presidente exipcio Mohamed Morsi ultimaba como mediador as negociacións para frear a ofensiva israelí contra Gaza. Non é casualidade que xusto un día despois do anuncio do cesamento do fogo na Franxa, Morsi anunciase unha maior concentración de poderes, situándose por riba da lei e de todas as institucións do Estado. A través da firma de catro decretos, estableceu que ningunha das súas decisións ou leis poderían ser revogadas por ningunha institución, nin sequera polo poder xudicial.

O momento era perfecto. O presidente exipcio acababa de erixirse como actor influente na rexión: Actuara como interlocutor de Hamás e de Estados Unidos e como anfitrión na reunión entre Qatar, Turquía e Hamás. Os propios Barack Obama e Hillary Clinton felicitárono publicamente polo seu labor como mediador nas negociacións polo cesamento do fogo en Gaza. 

Co seu decretazo, Morsi blindaba a Asemblea Constituínte, encargada de redactar a futura Carta Magna, dominada polas correntes islamitas e ameazada por dúas demandas que estuda o Tribunal Constitucional

Co seu decretazo, Morsi blindaba a Asemblea Constituínte, encargada de redactar a futura Carta Magna, dominada polas correntes islamitas e ameazada por dúas demandas que estuda o Tribunal Constitucional. O columnista Fahmy Huwaydi, un dos máis lidos no mundo árabe, dicía este martes que o que motivou a Morsi a impulsar esta medida foron as ameazas dun golpe legal contra o seu goberno. É probable que o presidente exipcio tratase de evitar outro movemento da Corte Suprema Constitucional, que o pasado mes de xuño, tan só dous días antes das eleccións presidenciais, disolveu o Parlamento dominado polos islamitas, nun xesto favorable ao Consello militar Supremo. Ante a ameaza dun movemento similar contra a Asemblea que redacta a Constitución, Morsi optou polo golpe encima da mesa.

O columnista Fahmy Huwaydi, un dos máis lidos no mundo árabe, dicía este martes que o que motivou a Morsi a impulsar esta medida foron as ameazas dun golpe legal contra o seu goberno

Á marxe das razóns do presidente para xustificar a súa deriva autoritaria, o certo é que a rúa falou de novo. Nos días pasados rexistráronse manifestacións en contra de Morsi en varias cidades do país. Nelas faleceu un menor de idade, con varias feridas de bala provocadas polas forzas de seguridade. O seu pai chamou ás protestas contra Morsi 

Os xuíces, contra Morsi

Ao mesmo tempo, os sindicatos de xuíces e de xornalistas anunciaron folgas en todo o país en contra do decretazo. O Club de Xuíces -a agrupación máis importante de maxistrados- foi especialmente belixerante contra o presidente exipcio. Cando un asesor de leste anunciou que suavizarían o anunciado, a agrupación xudicial insistiu en que a concentración de poder do presidente seguía sendo inaceptable. No ano 2005 o Club de Xuíces xa puxo en dificultades ao entón presidente Hosni Mubarak, e de feito aquelas protestas marcaron un capítulo importante no crecemento dos movementos sociais contrarios ao réxime. 

E finalmente, Tahrir....

Despois de días de manifestacións, este martes Tahrir encheuse de novo, ao berro de “a xente quere a caída do réxime” e “Morsi ilexítimo”

Despois de días de manifestacións, este martes Tahrir encheuse de novo, ao berro de “a xente quere a caída do réxime” e “Morsi ilexítimo”. Algúns dos activistas máis destacados das revoltas de 2011 non podían evitar certa emoción. "Outra cousa incrible é que xa non hai espazo en Tahrir e as marchas aínda non chegaron! Morsi, Exipto é demasiado grande para ti", escribía a activista Gigi Ibrahim en Twitter. “Con cada marcha que chega, Tahrir vén arriba con asubíos e xúbilos”, celebraba o pintor Ahmed O Massry.

Desde as redes sociais, a Irmandade Musulmá ha restado importancia ás manifestacións, asegurando que eran minoritarias e cunha baixa participación, o que causou indignación entre os manifestantes. “O ton dos Irmáns hoxe lémbrame ao a televisión estatal exipcia o 25 de xaneiro de 2011”, lamentábase unha internauta, Noha Mahmoud Ali. Nas rúas adxacentes a Tahrir houbo enfrontamentos coa policía. Un home faleceu como consecuencia da exposición aos gases lacrimóxenos empregados polas forzas de seguridade

Mahalla

Nas últimas horas en Mahalla rexistráronse duros enfrontamentos entre partidarios e detractores da Irmandade musulmá, co resultado de 300 de feridos

As protestas estendéronse a varias cidades do país, entre elas, Mahalla el Kubra, histórico bastión do movemento obreiro, onde en 2006 tres mil mulleres traballadoras dunha fábrica téxtil, ao berro de “aquí estamos as mulleres, onde están os homes?”, deron o pistoletazo de saída a unha onda de folgas que foron o prólogo das revoltas de 2011. Nas últimas horas en Mahalla rexistráronse duros enfrontamentos entre partidarios e detractores da Irmandade musulmá, co resultado de 300 de feridos. Tanto en Mahalla como noutras cidades producíronse ataques a sedes da organización islámica.

As axudas

Non é ningún segredo que os Irmáns Musulmáns e o propio Morsi son conservadores no político e neoliberais no económico

O aumento da tensión pode erosionar a imaxe de Morsi e mesmo facer perigar as negociacións que o seu goberno mantén co Fondo Monetario Internacional, co que estáa punto de pechar un préstamo de 4.800 millóns de dólares, ao que se opoñen os movementos sociais de Tahrir. A Unión Europea xa advertiu que podería recortar as súas axudas a Exipto se Morsi mantén vixente o decretazo. 

Non é ningún segredo que os Irmáns Musulmáns e o propio Morsi son conservadores no político e neoliberais no económico. Aínda que a Irmandade Musulmá criticou durante anos o intervencionismo occidental na rexión, agora o sector gobernante dá a benvida ás axudas ofrecidas polos organismos financeiros internacionais. Este pragmatismo decepcionou a algúns votantes da Irmandade, pero sen dúbida satisfai a actores internacionais como Estados Unidos, sempre dispostos a coidar as vantaxes do investimento estranxeiro no país árabe.

A polarización 

O rápido desgaste de Morsi están a aproveitalo sectores próximos ao antigo réxime de Hosni Mubarak e personalidades como o ex presidente da liga Árabe e ex candidato presidencial Amr Musa, quen ven nesta conxuntura unha oportunidade para gañar influencia

O rápido desgaste de Morsi están a aproveitalo sectores próximos ao antigo réxime de Hosni Mubarak e personalidades como o ex presidente da liga Árabe e ex candidato presidencial Amr Musa, quen ven nesta conxuntura unha oportunidade para gañar influencia. “O problema é que hai xente próxima ao antigo réxime que quere apropiarse da situación, e que hai xente de Tahrir disposta de súpeto a tender a man a persoas como Amr Musa, que foi ministro con Mubarak!”, advirte o xornalista e activista exipcio Hossam El Hamalawy.

Unha vez máis Exipto corre o risco de verse dividido nunha ecuación simplista entre os islamitas e os feloul, termo que se usa para facer referencia aos integrantes do antigo réxime ou a aqueles próximos a el, e que están a tentar capitalizar as protestas.  A polarización está servida. “A polarización é inevitable en calquera revolución. A pregunta é ao redor de que liñas prodúcese esta polarización”, afirma El Hamalawy. 

No medio de todo, hai agrupacións sociais e activistas moi destacados das revoltas de 2011, decepcionados con ambos os bandos e indignados por que os feloul estean a tentar apropiarse das manifestacións. A forza da rúa non está disposta a aceptar os discursos que presentan a un ou outro bando como males menores e necesarios.

A credibilidade da Irmandade

A Irmandade Musulmá xa sufriu varias escisións, produto das súas divisións internas e das tensións existentes entre os mozos e as clases dirixentes. A medida que o tempo avance e mostre que as demandas das revoltas non figuran no programa da organización islámica, os Irmáns Musulmáns poden verse expostos a unha crise de credibilidade entre a sociedade exipcia. 

O chiste amargo que circula estes días resúmeo así: Nome: Mohamed Morsi. Profesión: Hosni Mubarak

Que a súa popularidade non é de ferro, próbano os resultados das eleccións. Nos comicios lexislativos iniciados en novembro de 2011, a Irmandade obtivo o 37,5% dos apoios, uns 11 millóns de votos. Na primeira rolda das eleccións presidenciais de xuño de 2012 o candidato dos Irmáns, Mohamed Morsi, só obtivo o 24,7% dos apoios, algo máis de 5 millóns de votos. 

Polo momento, a esixencia da chamada revolución exipcia - “pan, liberdade e xustiza social”- seguen sen cumprirse. E nas redes sociais algúns xa suxiren que Exipto segue baixo o xugo dun réxime autoritario. O chiste amargo que circula estes días resúmeo así: Nome: Mohamed Morsi. Profesión: Hosni Mubarak.