Do amor romántico ao neoliberal (e II)

Deseño Saul Strinberg © Condé Nast

Se a pornografía é machista, violenta e brutal e xera o modelo, pois algo terá que ver coa violencia machista. Non é necesario chamar a Althusser para deducir isto. Pero o feminismo mira para outro lado, con algunhas excepcións, naturalmente. 

Non se toca, ou lóase, porque o lúdico, ao ter aparencia liberadora, na nosa civilización considérase que é sempre liberador e a pornografía forma parte do lúdico. Como o liberador é inatacábel, a pornografía non se combate. O individualismo feroz e a produción capitalista brincan entón por riba do discurso coherente.

(Unha parábola sobre moralismo e para moralistas:

O actual director xeral de tráfico é magnífico; reduciu de xeito espectacular o número de mortes nas estradas. Tomou medidas moi duras contra os temerarios.

A garda civil de tráfico sancionou ao director xeral de tráfico durante o seu primeiro período no cargo, por exceder a velocidade de maneira temeraria. Esa conduta individual é rexeitábel pero non mingua a súa autoridade nos asuntos da súa competencia profesional. Para resolver o problema das mortes na estrada necesítase quen saiba organizar e logralo, non monxes que comulguen espiritualmente con nada. Pasa o mesmo cando a pneumóloga é boa e fuma.

Isto é serio. Parece que en certos asuntos a inhibición persoal e até colectiva, depende da conduta particular de quen debe formular iniciativas. Pero nunha sociedade libre, cadaquén fai coa súa vida privada o que lle peta, sempre que non delinca, claro está). 

Búscase refuxio na escola e ultimamente tamén se culpa da traxedia ao “amor romántico”. 

Divúlgase esta idea, vulgarízase. E arguméntase así:

O amante ve na amada un compendio de virtudes que non existe; esaxera, divinízaa, perde a cabeza. Idealizar é irracional e trae malas consecuencias. O arrebato, a desproporción do sentimento, o idilio, o non ter medida, pode levar á traxedia, aos malos tratos e ao crime. 

Volverse tolo por alguén, era unha marabilla pracenteira e dolorosa que até agora nos gustaba a todos e a todas, polo menos en Occidente. Era necesario mergullarse ser atrapado por el algunha vez, como se a vida estivese incompleta sen esa experiencia. Mergullarse nunha paixón, afogarse no padecemento (que iso quere dicir paixón), era a froita máis deliciosa da existencia. E de súpeto...! deixa de selo porque ten consecuencias negativas, ofende, agride, mata. E ademais para rematala, é unha falsidade, porque se idealizan as virtudes atribuídas ao outro ou á outra. 

Para nada serviría replicar que non todos os que enlouquecen de amor matan, igual que non todos os que conducen atropelan. Porque esta chamada á moderación é tan confusa como contraditoria, e por suposto, antagónica coa mentalidade das que o propoñen. Morrerían de tedio se pola causa que for, se producise un revulsivo contrario á paixón, ao pracer sen límites, á superación de marcas, contrario á novidade compulsiva, que debe ser sempre extraordinaria. Se alguén lles propuxera, a todos e todas, o “Nada en exceso” que estaba gravado no dintel do Oráculo de Delfos, dáballes un cachucho que non volvían máis en si. De reacción neoclásica ou de algo parecido contra o amor romántico, nada. 

Chama a atención que haxa mulleres de ideoloxía nacionalista opostas ao amor romántico (coa vehemencia romántica de sempre) xa que a arquitectura política que comparten, a concepción estética, a idea que teñen da nación, infórmanse esencialmente no romanticismo. 

A posmodernidade é iso, a aceptación do mundo fragmentario. 

O único que posúe firmeza en todo isto é o trunfo do individualismo, cada vez máis feroz. Nunhas xornadas celebradas en Galicia en 2009, fixeron unha presentación que negaba a posibilidade da confianza mutua da parella e concluía que a maneira de defenderse contra esa lacra era impoñendo con crueza a presenza de cada un, memorizando os dereitos, desenfundándoos. O amor era, nese texto, unha ilusión criada nos palacios provenzais da Idade Media, que debe ser destruída.

O poeta Lucrecio falaba dos excesos amorosos, da loucura do amor, xa antes de nacer Cristo. Confunden pois o amor coa súa ritualización provenzal e queren poñerlle portas ao campo, porque o colgue amoroso, a loucura de amor, ten máis que ver coa química, é unha constante da existencia humana. En Occitania aparece o amor, non como un delirio individual, ou un extravío, senón como un ideal de vida superior. O rito occitano florece precisamente porque a muller daquelas terras conquista novos dereitos. 

É aceptábel preguntarse se este ocaso, tan real, tan concreto, ten vínculo coas outras crises, a ecolóxica, a demográfica, a humanista, a bélica, a nuclear, a da inviabilidade do propio capitalismo, desquiciado e autodestrutivo, que parece a piques de colapsar e de levarnos por diante

A praia na que agora se quere desembarcar, cando se abandone o chamado amor romántico, é a dos éxitos particulares, a compartir relativa e desconfiadamente, a do turboconsumismo. Unha aparencia de cambio por diante, que alegremente se demanda, sen nada positivamente transformador por detrás. 

Esaxerando algo: A monetarización do sentimento. Non sempre con consciencia, claro está, só que as cousas flúen e a imitación pasiva funciona. Esa factoría de conciencia ten o seu xerador de forza motriz nos EEUU. As televisións divúlgano ben, en mil lugares. A víbora e o tubarón da serie House of cards, Claire e Frank, por exemplo, funcionan como dous países aliados e limítrofes, di unha crítica en Internet.

Sen esaxerar case nada: unha relación adaptada a este tempo, cuxo valor supremo é a competencia durísima. Incorpórase o novo individualismo ao máis íntimo. Igual as xeracións novas xa traen ese software instalado. 

Por aí debe ir a cousa, porque é difícil que sigan os pasos marcados por San Tomás de Aquino, un relixioso do S. XII: “O amor ten sempre unha dupla dimensión: unha o ben que se quere para alguén; outra, aquel para quen se quere o ben. Pois nisto consiste propiamente amar a alguén: querer para el o ben. Se alguén ama a outro está querendo o ben para ese outro, e, consecuentemente trátao como se for el mesmo... Neste senso o amor é chamado forza de fusión, porque se funde con outro considerándoo como se for el mesmo”.

Octavio Paz cre que o ocaso da nosa imaxe do amor (esa provenzal e romántica) sería unha catástrofe maior que o derrubamento dos nosos sistemas económicos e políticos, sería a fin da nosa civilización, ou sexa da nosa maneira de vivir e sentir. 

Igual é aí onde estamos. Hai síntomas en todos os ámbitos. É aceptábel preguntarse se este ocaso, tan real, tan concreto, ten vínculo coas outras crises, a ecolóxica, a demográfica, a humanista, a bélica, a nuclear, a da inviabilidade do propio capitalismo, desquiciado e autodestrutivo, que parece a piques de colapsar e de levarnos por diante.

Grazas ás socias e socios editamos un xornal plural

As socias e socios de Praza.gal son esenciais para editarmos cada día un xornal plural. Dende moi pouco a túa achega económica pode axudarnos a soster e ampliar a nosa redacción e, así, a contarmos máis, mellor e sen cancelas.