Messai Hadj pasará á historia como o primeiro arxelino en chamar á independencia. Este fillo dun zapateiro do interior do país creou a chamada Estrela Norteafricana, unha organización anticolonial arxelina estreitamente ligada ao partido comunista francés. Nos anos 30, a organización rompe definitivamente co partido comunista e funda o Partido do pobo arxelino, en cuxos estatutos ideolóxico recollíase o populismo islámico, o socialismo e o xacobinismo. Ao partido do pobo arxelino achacouselle o practicar un indisimulado culto á personalidade de Messai; aguantou cunha política conciliadora con Francia ata que se fraguou unha represión terrible ao pobo arxelino que o fixo cambiar a posicións decididamente revolucionarias: Nacía o FLN arxelino.
Adam Shatz destaca o ambiente intelectual co que, no referente á xestión psiquiátrica, atopouse Fanon: estableceu relación profesional con Antoine Porot, creador do primeiro pavillón psiquiátrico moderno en 1912. Porot caracterizábase polos seus enfoques reformistas e empatizaba coas ideas de Gobineau: había que entender á sociedade nativa; mais baixo este imperativo epistemolóxico ocultábase o que Gobineau realmente foi: non outra cousa que un aristócrata da supremacía branca que acuñaba perlas como "O musulmán arxelino é histérico, intelectualmente superior e predisposto á criminalidade".
Fanon, anticipándose a Michel Foucault e á súa Historia da locura, e a efectos tanto prácticos como teóricos, quixo recuperar a importancia do ambiente cotián nos psiquiátricos para integrar socialmente ao paciente. A introdución da cestería, o teatro, o cine, os xogos de pelota... etc, non tiveron en conta algo que a Fanon pasáraselle por alto: este intento de recuperación do ambiente cotián foi un éxito, sí, pero só cos pacientes Europeos: os pacientes árabes volvían automaticamente aos seus cuartos na súa gran maioria, o que fixo que Fanon caese na conta de que introducira pasatempos e elementos culturais da vida occidental. E, sí, foi entón cando creou un café maure -cafetería mora-, un salón oriental e mesmo sesións de contacontos ligadas á vida árabo-musulmana: "A cultura Arxelina ten outros valores á marxe da cultura colonial", chegou a afirmar Fanon, mostrando así a súa capacidade para poñerse no lugar do outro sen deixarse cegar pola influencia da cultura francesa na súa construción como suxeito político.
É en Arxelia onde Fanon asiste a ceremonias nocturnas onde persoas que sufrían de histeria curábanse en crises catárticas producidas por danzas locais nas que a imaxinería mítico-narrativa do pobo estaba moi presente –os djinns son precisamente iso: seres mitolóxicos dotados de libre albedrío creados polos máis profundos anhelos do pobo arxelino-. Nestas ceremonías, Fanon atopou unha actitude cultural realmente piadosa e comprensiva cara á enfermidade mental: os arxelinos non culpaban ao doente da súa loucura, senon aos dxinns que os posuían, logrando deste xeito abrir unha canle de liberación individual e comunitaria para os individuos afectados dalgunha enfermidade. Poucos son os casos nos que as ciencias sociais occidentais pretenderon liberarse dos prexuízos creados pola propia epistemoloxía e antropoloxía cultural europea para aceptar que tales ritos e danzas non eran nin son unha superstición senon unha creación cultural e colectiva que logra achegarse á enfermidade mental dun modo radicalmente diferente; en Socioloxía de Argelia, de Perre Bourdieu, así como na obra de Xermaine Tillión nos anos 30, atopamos algunhas desas excepcións.
Fanon coñece aos integrantes do FLN Arxelino nunhas condicións que o sentido común non sospeitaría nunca: serán precisamente intelectuais católicos, europeos e de esquerdas -entre os que se atopaba o psiquiatra Jean Aymé- os que o introducirán na organización. Coñeceraos nas revistas clandestinas dos católicos antifascistas, entre elas, Cahiers du Témoignage Chrétien. Entre eles atopábase tamén André Mandouze, que tomou a decisión de viaxar a Argel polo profundo amor que sentía por Santo Agostiño.
No FLN toma conciencia da importancia de elaborar unha estratexia contra a violencia colonial que non deshumanice ao outro. Marcouno, sen dúbida, a anécdota dun neno arxelino que asasinou a un turista Europeo sen alegar outro motivo que un odio visceral irreprimible cara todo o europeo. Aquí, Fanon toma conciencia da profunda importancia da violencia ambiental na vida cotiá dun contexto colonial, a saber, da dificultade ou mesmo imposibilidade de se subtraer a ela e de non reproducila miméticamente.
Un elemento clave de análise no libro de Adam Shatz é o seguinte: a día de hoxe pode consultarse a elocuente carta que Aimé Cesáire escribiu a Maurice Thorez, o secretario xeral do partido comunista. Nesta carta, Cesáire comunícalle que se adherira ao partido coa esperanza de que o marxismo se puxese ao servizo da xente negra, non a xente negra ao servizo do marxismo.
Recordemos que Cesáire era o oposto a Senghor: Cesáire pensaba, desexaba e escribía aceptando a vella e ancestral sabiduría dos pobos africanos, mais ao mesmo tempo integrábaa nunha proxección ética e política de futuro: o horizonte era a liberación política da xente negra, o que implicaba, por suposto, a descolonización integral do ser africano dentro e fóra do continente. Como Cesáire, Fanon -o que agranda máis o seu legado- chega mesmo a adiantarse a Orientalismo, de Edward Said (1978) cando escribe e toma conciencia de que a Cultura cosmopolita non quere destruír á subalterna, senón facer dela algo exótico e interesantea través da mirada erudita.
Fanon aceptará practicamente todo o legado e exemplo do líder do FLN arxelino, Abane Ramdane, quen terá unha profunda influencia no seu modo de pensar e actuar dentro do meollo da dominación colonial de Arxelia por parte da metrópole parisina. Dentro da fronte arxelina Fanon experimenta a clásica fraternidade -entre varóns- fundamentada no terror, experimentando en carne viva o papel cohesionador -pero paranoico- do medo paranoico ao inimigo interno dentro do partido. Dáse conta, entón, dos factores extra-psiquiátricos da irracionalidade humana, anticipando -outra vez, de novo, anticipando- os traballos de autores relevantes dentro da corrente antipsiquiátrica como R.D Laing e Thomas Szasz.
Outra figura importante que exercería unha gran influencia en Fanon é o panafricanista e socialista Guineano Ahmed Sékou Touré. Touré solía pregoar nos seus discursos que prefería a liberdade arxelina sendo pobre que a concepción occidental da riqueza insertándose nunha arxelia cada vez máis e máis e máis dependente da metrópole. De Gaulle viaxaría a Conakry, capital de Guinea, para convencer a Touré de que formase parte da comunidade francesa, unha estrutura supranacional que, supostamente, recoñecería a soberanía de Guinea aceptando certas reformas no status colonial do país. Xusto nesa visita é cando Touré sorprende ao mundo enteiro profirindo as seguintes palabras en público: "Non aceptaremos nunca a dominación. Preferimos a pobreza na liberdade que a riqueza na escravitude".
O 28 de Setembro de 1958, Guinea votará masivamente NON á súa integración na comunidade francesa. De Gaulle e Francia retiráronse furiosos: cortáronse todos os cables telefónicos, leváronse todos os arquivos, destruíuse moita maquinaria, arrincáronse instalacións eléctricas, rompéronse mapas e mesmo se destruíron vacinas infantís. Guinea quedou sen apoio internacional, illada e con poucas infraestruturas, mais foi o primeiro país africano de influencia francófona que conseguiu a independencia plena. Touré converteríase nun símbolo global da loita e dignidade anticolonial; a súa actitude ante De-Gaulle sería admirada por líderes políticos de máxima importancia para o ideario panafricanista como Kwane Nkrumah, Amílcar Cabral, Patrice Lumumba e o propio Frantz Fanon.
