Aquí chamáronlle “A guerra de Oleg”. Vina onte, unha película documental coproducida por Suecia, Dinamarca e Finlandia en 2017, moi premiada e dirixida por Simon Lereng Wilmont. Conta a historia dun neno de 10 anos que vive coa súa avóa na zona do Donbas, na Ucraína, máis concretamente en Hnutove, pertiño de Maríupol, durante os combates que comezaron xa en 2014. Escoitan, ven e sinten os bombardeos, ó principio moi lonxe, despóis xa a carón das súas casas, pobres e descoidadas, moi humildes. Sobreviven como poden. Logo da morte da súa nai, Oleg xoga co seu primo Yarik e ambos sofren en carne propia o que significa vivir e medrar nunha guerra. Marca, marca moito, e endexamáis se esquece. A película segue a Oleg durante un ano, a cotidianeidade e a inocencia entre misís e bombas. Pero a realidade sempre supera á ficción. Hoxe, 8 anos despois daquilo, a cidade de Maríupol está destruída, non queda nada do que foi, o espanto e o horror son edificios e ferros destrozados, persoas acochadas en buratos, anciáns sen nada, durante máis dun mes, abandonados á súa sorte, asediados, condenados a morrer de fame, sen compaixón.
As tropas de Putin, ó seu ritmo, consolidan posicións no leste da Ucraína, sen escrúpulos, arrasando co que atopan ó seu paso, a pesares da heroicidade da resistencia numantina do pobo ucranio, asegurándose de que o Donbas, Maríupol, Crimea e ate Odessa, serán súas, probablemente co Dnieper como nova fronteira e controlando completamente os mares de Azov e Negro, unha profunda amputación da Ucraína que coñecimos.
Non sei si o acordo final recoñecerá este "statu quo” exactamente ou parecido. O que sí sei é que a Ucraína non vai a esquecer nunca, como Oleg, esta guerra atroz, criminal, cruel, como todas, que cambiou, para sempre? a súa xeografía política. A identidade como pobo, o resentimento cara a Rusia de Putin, medrarán sen límite e prolongarán, durante xeracións, a venganza e o odio.
Era necesario tanto sufrimento, tanta dor, tanta crueldade, tantos mortos, os millóns de desprazados, mulleres e nenos, tanta destrucción? Penso que non. Todas as partes terán que facer exame de conciencia, os que participaron directamente, matándose, os que axudaron, os que instigaron, os que miraron para outro sitio, Rusia, Ucraína, a UE, a OTAN, EE.UU, China, moi especialmente, e unhas Nacións Unidas incapaz e impotente para mediar e intervir, outra decepción máis.
O sistema internacional fai auga por todas partes, desgraciadamente “a guerra segue a ser o medio ou o factor determinante para decidir o resultado dun conflicto entre sociedades, culturas ou nacións”, como dicía Jean Paul Lederach. E como sostiña Carl von Clausewitz, “A guerra é un acto de violencia que ten por obxectivo forzar ó adversario a executar a nosa vontade”. A guerra non é a continuación da política por outros medios como tamén dicía o militar prusiano, todo o contrario, a guerra é o fracaso da política, un fracaso da Humanidade.
Vendo Odessa, como está a prepararse para un posible ataque por mar, un non pode esquecer aquela escaleira, a que Serguéi Einsestein grabou en 1925, no Acoirazado Potemkin, sobre os acontecementos de 1905, antecedente da Revolución Rusa de 1917, en particular cando as tropas zaristas e os cosacos atacaron sen piedade á poboación civil desarmada, aquela nai co seu fillo morto en brazos, acribillada, ou o carriño de bebé caendo sen control pola escaleira chea de cadáveres, tan homenaxeada logo na historia do cinema. Pero a realidade, como dixen, supera sempre á ficción. Ninguén é capaz de representar a crueldade e a dor verdadeira dunha guerra, por moito que consiga filmar, felmente, un ano na vida de Oleg e o ladrido lonxano dos cans.
Malditas guerras!
