A imaxe que eu teño da cidade da Coruña é a da cidade que nos fixeron esquecer, na que eu vivín a adolescencia ao final dos oitenta. A da valentía da sala Luís Seoane programando de continuo teatro de vangarda, atención, por semana e en galego, para un aforo minúsculo, case íntimo, e nunca a vin deserta. A da revista Ronseltz fotocopiada cun agasallo de caramelo de tira pegado con cinta adhesiva. A dos milleiros de autocolantes que daquela chamabamos pegatinas cheas de enxeño e de contas botadas para financiar unha pegada de carteis ou unha causa perdida. A de Oskorri tocando na romaría de Santa Margarida, chea de roxos e de empanadas, a escasos metros de onde temos agora un festival de ópera. Daquela a ópera só estaba no centro. A dos barrios carrexando de todo para as lumeiradas, nas que non se vía ningún turista pero si un montón de xente pasándoo ben, facendo barrio, facendo cultura da que non vale para poñer en valor, facendo vida, facendo cidade. A da revista Luzes e o Atlantismo, aínda que non entendésemos moi ben que era aquilo de ser atlánticos, porque o tiñamos tan presente e tan metido nos fluídos todos que nin sequera o viamos. A Coruña do mercadillo dos Mallos e do rastro en María Pita, ocupando o espazo central da cidade con trapalladas e paseo. Discos apilados de canto, libros. A das asociacións de veciños de barrio, que non se deixaban, Miki Nervio & The Bluesmakers tocando na rúa e defendendo o guachilai, crisol de culturas vivas, oiu, a como se vende a cidade. Os bares, cheos de cartaces e de autocolantes. Os bares de noite, cheos de política. A Torre para quen fose ata alí a paseala. A dársena chea de pescadores. A praza de Lugo, a como a faneca, oíu, a como a faneca, a berro limpo no espazo que agora ocupa a billeteira gorda, á entrada o paragüeiro que amañaba as potas picadas, A Coruña de tascas e tascas onde sempre se falaba galego, non por nada, senón porque algo hai que falar, tascas que grupos abelianos percorriamos pedindo en cada unha seis ou sete tazas, eternidade de pardais sendo sempre outros e finalmente os mesmos, hoxe falta tal e cal pero ao final, cantos somos, seis ou sete. A Asociación Alexandre Bóveda, o Ateneo, un montón de locais fervendo sen necesidade de internet.
Despois impúxeronnos a realidade: empapelaron a cidade proclamando que ninguén era forasteiro e sistematicamente, cun método hixiénico, castrador e imperturbable decretaron que todo aquilo que nos gustaba había que ir facelo fóra da cidade. Fóra mercadillos, tascas, folkis e autocolantes que ían por libre. Aquilo non era A Coruña, A Coruña auténtica tiña "L" e un barquiño ridículo que aínda non entendo como resiste tantos anos, símbolo varado dos que realmente desapareceron da dársena. Había que gustarlle aos turistas, ese era o futuro.
E A Coruña de verdade fíxose invisible, entre policías locais e discretas normas e moita moita moita subvención dedicada a ensinarnos como debiamos ser coruñeses de verdade, e daquela, xa todos son forasteiros e a cidade está tristemente deserta, habitada por turistas, e fóra, onde non molestan, os templos da chabacanería con moito cristal e moito brillo dan fe do progreso da cidade.
Cando digo en Ourense que son da Coruña, moitas veces teño case que desculparme, vese unha cidade de señoritos, non de tascas nin de lumeiradas e sardiñas e mercadillos e resistencia. Non é certo. Detrás dos brillos do Pailaneda resiste esoutra cidade, a dos mercados de troco e as asambleas de barrio, a das sardiñas e os xurelos, a das tascas.
Se eu puidese colocar unha estatua na Coruña, colocaría unha de bronce cunha muller que levaba dúas faltriqueiras e varios cestos de froitas e verduras da súa horta, cunha romana pequena, e que se poñía na esquina da praza de Lugo cando eu era nena, e ao lado, unha muller de verdade, das que venden en 2014 grelos e xudías ou pementos de padrón na estrada, xusto, xustiño na porta da FNAC, naquela esquina na que a muller axustaba as verduras e os ovos, para recordarnos que outra cidade e outra cultura existen, e para alegrarlle os días ao probe que lle toque facer a quenda de seguridade na porta, de onde será. Eu creo que a muller, se lle deixasen poñerse, facía ben o día.
Visibilizarnos, velaí a auténtica vía do cambio. Visibilizar a cidade viva de veciñanza, a cidade galega que ten moito que decir, reconstruír o espazo público para a cidadanía. Dicirlles que seguimos estando.
