A ministra de Emprego, Fátima Báñez, non se cansou de asegurar que a reforma laboral xa estaba feita. Con todo, o que o Goberno aprobou este venres parécese moito a un novo endurecemento da lexislación laboral. O Executivo flexibiliza por completo o contrato a tempo parcial, permite que as ETT formalicen contratos de prácticas, prorroga a posibilidade de que os contratos formativos non estean ligados a ningunha formación regulada e fortalece a posición das empresas na xestión das baixas por incapacidade temporal. Todo, agochado tras a polémica da contrarreforma do aborto, que fixo pasar desapercibida un novo retroceso nos dereitos dos traballadores.

Coa nova regulación do contrato a tempo parcial, as empresas poderán dispor dos traballadores con plena liberdade. Non poderán facer horas extraordinarias -polo menos non baixo esa acepción-, pero estas substitúense polas chamadas horas complementarias, que poderán facer os traballadores que estean contratados para realizar polo menos dez horas semanais de media anual, de forma temporal ou indefinida. As horas complementarias sempre existiron nos contratos a tempo parcial, pero o Goberno flexibilizou o seu uso, primeiro na reforma laboral, e agora mediante novos cambios.

Haberá dous tipos de horas complementarias. Por unha banda, as pactadas, é dicir, as consensuadas entre empresa e empregados. Neste caso, poderán supor un máximo do 30% da xornada pactada co traballador, unha porcentaxe que poderá ampliarse até o 60% se así o contemplan os convenios. Os empresarios terán que dar un preaviso aos traballadores para que realicen estas horas, con todo, este prazo previo redúcese de 7 a 3 días. Emprego asegura que é unha forma de "axilizar" a organización das empresas.

Un empresario pode requirir a un traballador o mesmo día para que quede no seu posto de traballo durante máis horas

Pero haberá tamén horas complementarias "voluntarias", sen preaviso mínimo, o que quere dicir que un empresario pode requirir a un traballador o mesmo día para que quede no seu posto de traballo durante máis horas. O Ministerio sinala que o traballador sempre poderá negarse e que a empresa non poderá penalizalo por iso, co que non está claro o efecto final desta medida. Este tipo de horas voluntarias só poderán realizarse se se trata de contratos indefinidos a tempo parcial. Non poderán superar o 15% da xornada laboral, ampliable até o 30% nos convenios colectivos.

Con estas modificacións, un traballador a tempo parcial podería facer unha xornada de até o 90% dunha xornada laboral ordinaria a tempo completo nalgunhas ocasións (a pesar de estar contratado oficialmente para un número de horas parciais). Fontes do Ministerio sinalan que se reforzará a inspección de traballo para evitar a fraude, de forma que as empresas teñan que deixar constancia diariamente e por escrito da xornada que leva a cabo cada traballador.

O contrato de emprendedores -cun ano de proba e despido libre- poderá ser agora tamén a tempo parcial

Outro empurrón para este tipo de contratación: o contrato de emprendedores que introduciu a reforma laboral (cun ano de proba e despedimento libre) e fortemente bonificado poderá rexistrarse agora tamén a tempo parcial (até agora eran só a tempo completo). En definitiva, un novo contrato a tempo parcial de carácter supostamente indefinido terá un despido libre dun ano e abre a porta á dispoñibilidade total do traballador para a empresa.

As mutuas controlarán as altas de traballadores enfermos

O Executivo respondeu ademais a unha demanda clásica da patronal que é a de controlar o chamado absentismo, é dicir, das baixas por incapacidade temporal. O Executivo introduce cambios que fortalecen o poder das mutuas, as organizacións creadas coas contribucións dos empresarios e que de feito forman parte da patronal. Como até agora, as mutuas poderán propor o alta do traballador ao sistema público de saúde. Pero, co modelo actual o médico tiña quince días para responder e, se non o facía, entendíase que a proposta de alta rexeitábase. Iso cambia: terá que contestar en cinco días e, en caso de silencio, daráselle o alta ao traballador.

O médico tiña quince días para responder á proposta de alta que fai a mutua; agora terá cinco e, non caso de silencio, dáselle a alta ao traballador

A brevidade deste proceso é máis que obvia. Por unha banda, forzan ao especialista a que no prazo de cinco días decida se a incapacidade que afecta ao paciente xa o capacita ou non para volver ao traballo (unha gripe non cura igual que unha hepatite ou que un prognóstico de cancro). Por outro, a probabilidade de que o propio médico non poida contestar, por estar ausentado á súa vez do traballo, nun prazo tan curto de tempo é alta.

Tanto o médico como o traballador poderán recorrer o alta ante o Instituto Nacional de Seguridade Social (INSS), que terá outro cinco días para decidir. Se constata que o alta era inxustificada, o traballador será dado de baixa outra vez pero non será resarcido polo tempo que tivo que volver ao seu posto de traballo, ao que tería que acudir enfermo. Tamén a mutua poderá recorrer a decisión do médico se non está de acordo, e o INSS terá a última palabra en función das probas presentadas por uns e outros.

Máis poder para as ETT

Doutra banda, as empresas de traballo temporal estarán autorizadas a formalizar contratos de prácticas para polos a disposición doutras empresas, algo que até agora tiñan prohibido. O Goberno xa levantou outro veto con anterioridade: o que impedía ás ETT rexistrar contratos formativos. As empresas poderán agora formalizar uns e outros. Emprego justifica a medida na necesidade de aumentar as posibilidades de que os mozos atopen a súa primeira oportunidade laboral.

As ETT poderán agora formalizar contratos de prácticas para poñelos a disposición das empresas

Precisamente, os contratos formativos poderán seguir realizándose en materias nas que non exista un título regulado ou nas que non haxa centros dispoñibles para impartila. O Executivo xa introduciu esta posibilidade, pero agora prorrógaa durante todo 2014. É dicir, o contrato de formación non está ligado a unha formación regulada.

Ademais, o Goberno reduciu os trámites administrativos dos contratos até quedar só catro opcións: indefinido, temporal, de prácticas e de formación. Non se trata de que o resto de contratos desaparezan, senón dunha simplificación a efectos administrativos e de burocracia para tentar que formalizar un contrato resulte máis sinxelo. De estan forma, quen queira contratar partirá de catro modelos básicos aos que se irán engadindo o resto de posibilidades.