Despece

• Que efectos vai ter o peche de Megaupload nos hábitos dos internautas?

  Wicho: Isto é coma a cabeza da Hydra, que se lle cortabas a cabeza, saían nove máis. Hai moitas plataformas, hai redes p2p..., tapas un buraquiño e a auga segue saíndo por outros noventa e nove.

  Juan Varela: Os seareiros das descargas buscarán novas alternativas gratuítas. O mercado de pago - subscrición- aínda é escaso e unha gran parte dos internautas está demasiado afeita a non pagar polos contidos.

  María Yáñez: Imaxino que buscarán outras maneiras de acceder aos mesmos materiais, e de subir e compartir cos demais vídeos, música, series, etc. Os que estaban pagando por servizos premium de Megaupload ou similares supoño que non é difícil que acaben pagando ese diñeiro ás alternativas de streaming legal, en canto vaian chegando.

  Marcus Fernández: Depende do tipo de usuarios: no caso dos usuarios que están afeitos a descargar contidos protexidos por dereitos de propiedade intelectual de xeito irregular pouco vai mudar, xa que igual que chegaron a Megaupload, atoparán agora o material que desexen nas múltiples fontes que hai na Rede; mentres que no caso dos usuarios que vían Megaupload coma un almacenamento na nube, as consecuencias son moi negativas, pois este tipo de plataformas están a ver a súa confianza minada, pois dá a impresión de seren moi susceptibles a medidas moi drásticas por parte das autoridades que parecen deixar ao consumidor no último lugar.

  Tati Mancebo: Eu distinguiría entre hábitos de forte raizame que, máis que dos internautas son propios dos seres humanos, como o de compartir o que nos gusta, e hábitos puntuais, marcados ás veces pola moda, pola facilidade de uso ou pola axilidade das ferramentas. Deste punto de vista, os primeiros, lonxe de desaparecer, son promovidos e espallados pola comunidade, sobre todo cando a tecnoloxía o permite, e os segundos simplemente son unha cuestión de detalles. De nada serve pechar un fornecedor de espazo de almacenamento, aínda que outros se vexan presionados para mudar as súas políticas de uso. Antes de Megaupload estaban as redes P2P e aí seguen, malia as tentativas de criminalizar o seu uso. Gutemberg foi condenado na súa época, mais o libro en papel tivo unha longa vida e con el fixeron negocio moitas persoas, unhas sobre unha base xusta e outras non tanto.

• Como valoras o peche e a forma en que se produciu o peche de Megaupload? Son previsibles novas accións contra outras plataformas ou servizos, mesmo Rapidshare ou Dropbox?

  Juan Varela: Hai que distinguir nítidamente entre os sitios dedicados ás descargas, con evidente ánimo de lucro, dos servizos de almacenamento na nube, perfectamente legais. Porén, está claro que a presión de defensa do copyright, que non permite a copia privada aceptada polas leis españolas, se está endurecendo.

  Marcus Fernández: Unha medida tan drástica de xeito preventivo paréceme un abuso tanto para os provedores do servizo como para os usuarios afectados. De existiren evidencias de ilegalidades por parte dos responsables de Megaupload (o que aínda está por verse) poderían ter establecido un mecanismo no que o peche do servizo fose por fases, deixando que os usuarios descargasen os seus documentos persoais antes do cesamento do servizo e habilitando un proceso para recuperación dos cartos polo pagamento de subscricións de contas Premium. Nun principio Rapidshare e Dropbox non deberían ter problemas, xa que principalmente non retribuían aos usuarios que daban pé a máis descargas, polo que teñen poucas diferenzas con respecto a plataformas como Skydrive (de Microsoft) o practicamente calquera outro servizo na Rede. De todos os xeitos, haberá que agardar para ver como prospera a causa contra Megaupload pois non sería nada sorprendente que quedase en nada.

  Tati Mancebo: Cada vez estou máis convencida de que o peche e a maneira en que se produciu non é un acto inocente nin sistemático e que tivo moito que ver o anuncio de Megaupload de ofrecer un servizo de música negociado directamente cos autores, que recibirían o 90% dos ingresos, algo que talvez só pode poñer en marcha unha empresa cunha comunidade de 150M de usuarios. En canto aos efectos sobre outros servizos similares, cada provedor de espazo é un mundo cambiante, que tenta adaptarse continuamente para aumentar o seu volume de negocio. Sen excepción, que eu saiba, modifican as condicións de uso e, se non te afás a ler cantidades interminábeis de texto legal podes expoñer os teus datos en modos que dificilmente aceptarías voluntariamente. Eu dei de baixa a miña conta de Dropbox cando o cambio de condicións o verán pasado porque non quero asumir que os meus contidos sexan fiscalizados, compartidos nin arexados sen o meu consentimento expreso, aínda que o servizo sexa de balde.

• Cres que a SOPA se aprobará na súa forma actual? Que efectos pode ter en España a adhesión á ACTA?

  Wicho: Creo que no que queda de ano a SOPA non vai avanzar. Igual o retoman despois da investidura do novo presidente. Tamén andan a voltas coa aprobación da ACTA, que pode ser máis perigosa aínda que a SOPA, e que tamén nola queren meter dobrada. De feito nalgún dos cables de wikileaks descubríase que EE.UU. Tentaban manter en segredo as negociacións pola mala imaxe que podía ter esta norma. Se o Parlamento Europeo finalmente aproba a ACTA, o da Lei Sinde vai ser unha broma.

  Juan Varela: SOPA seguramente suavizarase un pouco debido á contestación que provocou, pero depende en gran parte do proceso electoral norteamericano, onde a presión de lobbies como o de Hollywood é moi forte. Pero agora tópanse co lobby tecnolóxico, cada vez máis poderoso e que xa está ben organizado. Os políticos norteamericanos son cada vez máis conscientes do poder e intereses das súas grandes empresas de internet. En España e Europa a adhesión a Acta está practicamente recollida nas leis actuais. O problema está máis no seu efecto de freo no debate sobre a revisión da propiedade intelectual, cada vez máis urxente tanto en Europa, impulsado pola Comisión e a Axenda Dixital, como en España.

  Marcus Fernández: Tanto SOPA como PIPA están totalmente desbotadas, pois os políticos norteamericanos que as impulsaban viron que iso podía afectarlles ao peto, e botáronse atrás. Pero do que non cabe dúbida é de que vai promover outras iniciativas semellantes, pero previsiblemente máis modestas, para fragmentar as medidas evitando así un rexeitamento público importante. No caso de ACTA a cousa aínda é máis grave, pois estamos a falar dun acordo que imporá un marco legal opresivo sobre a Internet que estaría dirixido dende EE.UU., pondo en perigo a nosa soberanía, recortando liberdades e criminalizando actividades que ata o momento eran legais. Supón unha vez máis pór por diante un dereito privado de grandes compañías estranxeiras fronte os dereitos fundamentais dos cidadáns.

  Tati Mancebo: Non teño nin idea. O que percibo é que aínda que falan con uns e con outros, os que toman as decisións non saben o que é internet nin de como se comporta. Isto mudará co tempo pero polo momento estamos nas mans de analfabetos dixitais, así que todo pode ser.

• Estamos asistindo a un crecente intervencionismo dos poderes públicos e lobbies empresariais na Internet? Como valoras os límites que Twitter comeza a establecer para “axustarse” a lexislacións nacionais?

  Wicho: O tema de twitter estase a sacar de quicio. Hai que darlles unha marxe de confianza a ver como utilizan esta ferramenta.
  Juan Varela: Os límites xa existían. Internet xa é parte da vida común dunha gran parte da xente e o seu impacto en moitos negocios e aspectos sociais e políticos empuxa a un maior intento de regulación e de influencia dos grandes poderes. O problema de Twitter, como o de tantas outras empresas, é a existencia de mercados moi apetitosos como China ou Rusia dominados por réximes autoritarios e represivos. Os dereitos e liberdades universais perden ante a presión do poder e o negocio local. Vivimos nun mundo global onde as leis e o poder son nacionais, como gran parte dos mercados. Esa situación provoca unha inseguridade xurídica para os usuarios e as empresas inmersas en espazos públicos e de comunicación máis amplos. Un problema que herdamos desde a Declaración de Dereitos Humanos de 1948 que aínda está por resolver.

  María Yáñez: Twitter é unha empresa privada que ten, coma todas, que cumprir as leis de cada país onde traballa. Os límites que establece son os mesmos que operan en calquera outra empresa deses países. Dicir que van cumprir a lei non me parece tan grave. En canto á influencia das grandes empresas na internet, téñena porque nós llela entregamos. Se deixamos as nosas comunicacións en mans privadas, como Facebook ou Twitter, estamos aceptando os seus termos de servizo, eses que nunca lemos. Se queremos unha internet aberta teremos que traballar fóra dela e crear contidos nos nosos propios servidores, por máis que poidamos utilizar as redes para darlles maior difusión.

  Marcus Fernández: Coido que a polémica ao redor de Twitter foi un grande malentendido. O que van facer é moi razoable e respecta moito máis a liberdade de expresión que outros servizos da Internet. Non van a exercer unha censura masiva, senón que o que establecen é un método no que, ante contidos ilegais para un país determinado, exercerán un bloqueo de tal contido só no ámbito xeográfico, de xeito que o resto do mundo poderá seguir consultando a información (outros provedores de servizo proceden a un borrando total en casos semellantes). Como exemplo, dende Twitter lembran que en países como Alemaña está prohibida a apoloxía do nazismo, polo que un contido denunciado por conter ese tipo de material resultaría invisible só para os países con tal restrición, mentres que no resto do mundo non teriamos problemas para acceder ás mensaxes problemáticas. É iso censura? A min paréceme todo o contrario.

  Tati Mancebo: Non me parece demasiado relevante alén do presente máis puntual. Os usuarios, como as abellas, do mesmo modo en que chegan a un sitio tamén marchan cando este non cumpre as súas expectativas; non hai máis que mirar para o caso de Myspace. A dificultade infraestrutural maior dunha plataforma como Twitter é talvez o orzamento que debe dedicarse a servidores. Coas redes P2P esta limitación desaparece e xa non é precisa unha empresa para lanzar e manter unha plataforma como Twitter.

• Cal é a visión actual, na industria e nos consumidores, das alternativas de streaming e descarga de pago de produtos culturais. Avanzouse algo? Por que á vella industria lle custa tanto dar o paso a estes novos modelos de negocio?

  Wicho: Na música, os produtores van entrando. No tema dos contidos audiovisuais estálles custando máis, aínda que hai exemplos interesantes. Este ano poderíamos ver avances, tamén en España, e exemplos de que novos modelos de distribución son rendibles. Está Filmin, que tecnicamente está moi logrado, pero non ten catálogo. E no caso dos libros, vimos como se revolucionou o mercado coa chegada de Amazon a España, que entre outras cousas fixo que outras iniciativas que non estaban listas para saír ao mercado, coma a da Casa do Libro, se lanzaron ao mercado por esa competencia. Vai haber movementos, pero moitos menos dos que nos gustaría. Eu teño conta de Spotify e noutras plataformas de distribución de contidos de pago, pero por exemplo non podo ver series. Vai aumentar a tensión entre os que reclamamos contidos e os que permanecen pegados a outros modelos.

  Juan Varela: Sinxelamente, porque as marxes do negocio son moito menores, son mercados emerxentes fronte aos tradicionais e onde as posicións e fortalezas anteriores a miúdo non serven. A ese cambio de mercado únese un aumento da competencia con novos actores que son máis eficientes, baratos ou atractivos que as marcas e empresas maduras. Imponse a vontade de soster o vello negocio á innovación e a adaptación rápida. Moitas veces a mercados inestables e onde a aceleración tecnolóxica non permite desenvolver estratexias capaces de ser desenvolvidas e de soster ás vellas industrias, aos seus accionistas e traballadores. Pero avánzase, aínda que menos rápido do que moitos consumidores anhelan.

  Marcus Fernández: A industria audiovisual está a adaptarse moi ben aos novos medios, pero non no noso territorio. Nos EE.UU. levan xa bastante tempo funcionando plataformas como Netflix ou Hulu, que incluso achegan contidos de vídeo mediante streaming a televisores conectados ou a consolas de videoxogos, e que facilitan subscricións a contidos a prezos moi competitivos. Aínda que puidemos gozar cedo de Spotify, a translación de tal modelo de negocio ao cine e as series de televisión faise rogar en España, para desgraza dos usuarios e da propia industria, que non sabe ver que se hai xente que está disposta a pagar por contas Premium de Megaupload tamén podería pagar por un servizo de vídeo baixo demanda con prezos atractivos.
  A resistencia da Industria é comprensible (pois viron como a dixitalización da música matou a moitos intermediarios) pero non razoable (canto máis tarden en adaptarse, máis proliferarán os métodos fóra da legalidade que atenderán a unha demanda de consumo en alza). O feito de que o panorama audiovisual español está concentrado en poucas empresas (a diversidade da TDT resultou ser un espellismo que deixou o  85,5% mercado publicitario nas mans de só 2 empresas) tamén supón un atranco, pois o duopolio actual pode dar a entender ás empresas que poden impor as súas propias condicións de mercado, ignorando as demandas do público.

  María Yáñez: Creo que se avanza cara a iso, e que a estas alturas todos os actores están convencidos de que o modelo é a distribución online, precisamente por iso están tan belixerantes coas alternativas tipo Megaupload, que consideran competencia desleal ás plataformas legais, aínda que estas non existan polo momento ou non sexan demasiado coñecidas. Filmin está facéndoo moi ben, con moitas dificultades, pero van saíndo adiante. O problema dos novos modelos de negocio é que non están tan claros e que aínda seguen sendo moi rendibles os modelos anteriores: séguense vendendo moitas entradas de cine, e o mercado do DVD non está morto nin moito menos. Ademais a distribución dos produtos audiovisuais ten agora mesmo un entramado moi complexo de fiestras, por cada medio e cada territorio, que levará bastante tempo cambiar. Se o modelo de negocio novo estivese tan claro a vella industria sería moito máis rápida, iso seguro.
  O que tamén estamos vendo é como a produción, o desenvolvemento, a propia creación, están empezando a experimentar e abrazar novos modelos, sendo moi conscientes do risco pero tamén de que se non se moven van quedar atrás. Non podemos situalos na vangarda, pois a súa actitude é a de ir cos tempos, non mudar os tempos. Se puideran volver á seguridade do modelo anterior seguramente volvían. Quedan uns anos aínda de transición e de bastante incerteza, pero é moi positivo ver que case toda a industria empeza a mirar cara os mesmo lado: produción independente, DIY, crowdfunding, transmedia... a parte negativa é que se chegue a confundir 'produción independente' con traballo precario e que o cambio de modelo sirva de exscusa para aproveitarse de mala maneira do traballo dos demais. Pero aproveitados na industria audiovisual sempre os houbo e sempre os haberá, con independencia do modelo.

  Tati Mancebo: Creo que á industria cultural lle pasa algo similar ao que a moitos libreiros a poucos anos da xubilación, non queren vender outra cousa que o que pensan que son os libros de toda a vida. O modelo aínda dá beneficios suficientes como para nutrirse del mentres dure e, que se manteña uns anos máis é realmente relevante para as empresas, porque pode traducirse en cantidades concretas de diñeiro. Para moitos o libro dixital é a causa da crise do libro en papel pero non estou en absoluto de acordo. Desde a popularización das edicións de peto a partir dos anos 50 do século pasado, o negocio aumentou até chegar a un punto irreversible que por primeira vez non se soluciona cun novo crecemento. Non é viábel imprimir 75.000 copias dun libro para colocar unha pequena morea na sección de novidades de cada libraría, recoller ao cabo dunhas semanas os moitos miles de exemplares que non se venderon e destruílos. É insustentábel e moitos non queremos colaborar con ese modelo piramidal. Que producise a ilusión de que funcionaba non quere dicir que o fixese, por moitas toneladas de papel que movese ao longo do mundo.

• Que posición e que políticas sobre Internet (aplicación da Lei Sinde, fomento da cultura dixital, novos modelos de distribución da cultura...) prevés no goberno de Rajoy ou advirtes nos seus primeiros movementos

  Wicho: O pouco que fixeron foi aprobar o regulamento da Lei Sinde, que a min me parece nefasto. Polo visto na campaña electoral a súa visión sobre Internet se reduce a elementos negativos. Non van ben encamiñados.

  Juan Varela: O programa electoral de Rajoy e as manifestacións dos seus dirixentes antes da chegada ao poder avogaban pola supresión do canon e unha reforma da Lei de Propiedade Intelectual para flexibilizar dereitos e licenzas. Polo de agora temos o contrario. Pasamos dun canon indiscriminado a un universal pagado por todos vía Presupostos do Estado. O goberno comezou a reforma audiovisual sen abordar un plan integral de contidos dixitais, como pediu a industria. E non hai por agora noticias da reforma da Lei de Propiedade Intelectual (LPI). Esperemos que a xordeira e incapacidade do anterior goberno nestes temas non se transmita dun executivo a outro.
  Necesitamos unha reforma profunda do canon e da LPI que axuden e impulsen a reconversión da industria de contidos. Crear un mercado secundario de contidos cunha licenza universal para evitar o lucro con descargas ilegais. Adaptar a xestión de dereitos de autor ao mercado único europeo, empuxado pola Comisión e a unha competencia aberta entre xestoras de dereitos que acabe cos oligopolios e os prezos abusivos e non negociados no mercado. A partir desas bases poderase loitar máis efectivamente contra as descargas non autorizadas cunha oferta máis competitiva e respectando os dereitos de autores e usuarios.

  María Yáñez: O bo da política do goberno de Rajoy é que en Galicia xa tivemos un teaser coa de Feijoo, que basicamente é non facer nada, deixar que a industria audiovisual se remexa como poida ela soa. Unha gran parte da dereita ademais tenlle moita manía á xente do cine, levan anos creando deles unha imaxe de pesebristas e subvencionados, polo que non se espera ningunha medida de apoio ao cine nin á cultura en xeral que non sexa a promoción e ensxalzamento da marca España. Prevexo moi pouco apoio á cultura de base, sexa dixital ou da outra (cal non é dixital agora?), cero risco e centrar a promoción naqueles produtos que xa triunfen nas taquillas ou nos festivais. No ámbito da cultura dixital tampouco creo que fagan grandes investimentos, máis ben confiarán en que se desenvolva soa. Aínda que se quixeran incentivala tampouco lles custaría moito: co diñeiro que se investía ata agora nunha soa longametraxe poderían incentivarse unhas cantas ducias de proxectos dixitais. Polo que teño certa esperanza en que destinen algunha pequena partida a experimentar con novas formas de distribución, de produción e de narración nos soportes dixitais.
  Polo momento non vexo que concreten nada, e mentres eliminan o regulamento do mal chamado canon dixital, non explican o método co que compensarán aos autores pola copia privada (algo necesario se non queremos que se penalice unha práctica socialmente aceptada). Temo que intenten gravar as conexións á Rede, pois xa temos o acceso máis caro de Europa, e iso só suporía novos atrancos para a penetración da Internet nos fogares.
  No que á comercialización e distribución da cultura nas novas canles tampouco creo que o Goberno teña que facer nada, xa que estamos ante unha competencia privada. O que si sería moi positivo é que procurasen reformar integralmente a Lei de Propiedade Intelectual e que promovesen unha harmonización de tal lexislación a nivel europeo, facilitando a xestión de dereitos de autor dentro da Comunidade Europea, para mellorar a dispoñibilidade de contidos e a creación de novos emprendementos audiovisuais internacionais que actualmente teñen moitos atrancos para exportarse, por ter que negociar os dereitos de explotación dos contidos país a país.

  Tati Mancebo: Tamén me parecen bastante impredicíbeis, sobre todo porque os políticos deciden cada vez menos. Son representantes das grandes corporacións, dos lobbies, que son quen lles financian as campañas e eles mesmos forman parte do entramado empresarial en boa medida. As decisións de Galiza non se toman en Galiza, nin as de España en España, nin as de Europa en Europa. Iso non quere dicir que a cidadanía non poda influír sobre o curso do mundo e, se até agora non o fixo de maneira radical en occidente foi, creo eu, porque o estado do benestar o impediu. Rebelarse implica unha época de incerteza, caos en algúns aspectos e perda; mais cando se toca fondo xa só se ve o que se pode gañar. O tempo dirá.