Hai moitas razóns para escoitar á música francogalega Mounqup -Camille Hédouin- (Nantes, 1986). Cando canta e cando fala. E a próxima oportunidade será no festival Sons da Canteira, o vindeiro día 28 de agosto na canteira de Vilafría, en O Porriño, onde presentará o seu novo disco. Mounqup chegou a Galicia para unirse a un proxecto de recuperación dunha aldea abandonada en Saumede, A Bola, perto de Allariz. Viña, segundo explica ela mesma, buscando un xeito de vida alternativo, máis ético. E quedou por varias razóns. Falamos nesta entrevista dos seus discos e da súa experiencia aquí.

Como vai ser o concerto en Sons da Canteira? Acabas de sacar un tema adianto do teu próximo disco…

Pois vai ser unha presentación do novo disco, si, que sairá o 17 de setembro, editado por Molho. Será un disco feito con máis medios, con máis xente para axudarme. Foi gravado nos estudios Mans, na Coruña. Nas mesturas teño a Juan Regueira e será a primeira vez que alguén me axude con iso. Acabei de preparar o disco no Náutico de San Vicente. É un traballo baseado, entre outras cousas, nos sons: o son da roda, da pedra, da auga do río, da auga do ceo..

O son do lume pasoumo Oliver Laxe, da súa película. A xente axudoume tanto, foi tan amable… No concerto vou ter un batería, Jaime Mateo, de O Sonoro Maxín, e a chelista Macarena Montesinos. Non vou estar soa no escenario e iso faime moita ilusión. Teño ademais a Cardoso de técnico de son e a Borja Bernárdez nas proxeccións, pois será un concerto con proxeccións. E a Laura Iturralde nas luces e escenografía. Iago, de Molho, foise encargando de buscar a xente. Estou moi contenta.

“O novo disco é un traballo baseado, entre outras cousas, nos sons: o son da roda, da pedra, da auga do río, da auga do ceo”

E de onde vén ese nome artístico?

Pois saíu dunha parvada. Eu cheguei aquí a Galicia co obxectivo de vivir unha vida alternativa, ética. E aquí coñecín a copa menstrual, Mooncup. Falaba tanto diso que un amigo díxome, pois teste que chamar así! Quedou como un símbolo do meu achegamento a esas solucións alternativas que estaba buscando.

“Cheguei aquí a Galicia co obxectivo de vivir unha vida alternativa, ética”

Chegaches aquí, de feito, para unirte ao proxecto da aldea de Saumede, na Bola, consistente basicamente na recuperación dunha aldea abandonada para crear, entre outras cousas, un centro sociocultural. Como foi a túa chegada? Viñas de Nantes, Francia. 

Pois xa pasei por varias fases. Eu viña coa miña mentalidade de cidade. Non coñecía o rural, nin Galicia, nin España. Si que tiña a experiencia de tentar adaptarme noutros lugares. Xa vivira en Londres. Cheguei aquí e metinme a cantar nun grupo de metal, empecei a vender os meus xabróns nos mercados… Sentinme bastante acollida. O proxecto de Saumede é público e iso está ben. A nosa idea é tentar ter unha vida máis ética, autosuficiente: cortar a túa leña, ter a túa horta… Despois, a min gústame a mestura de xente, aínda que tamén teño momentos en que preciso estar máis illada. Organizamos, entre outras cousas, un festival de música que funciona moi ben. Conseguimos, ademais, atraer xente galega e non só de fóra…

Refíreste a atraer xente para o festival ou para o proxecto en si? O segundo é máis difícil, pero sen iso non tería sentido, supoño… Empezastes mozos e mozas de distintas nacionalidades.

É difícil atraer xente para organizar cousas no rural. A xente vén, pero cansa e marcha. Non é fácil que se involucre. Trátase de participar na organización de actividades, que cadaquén lave os seus propios pratos… Como asociación podemos programar moitas cousas: obradoiros, residencias artísticas, concertos, cursos… Pero, como dicía, o difícil é que a xente quede. Eu vin por un tempo e ao final quedei. Pero teño tamén o meu proxecto musical, a miña filla, a miña casa, a miña horta… Xa non podo dedicarme tanto a Saumede.

“É difícil atraer xente para organizar cousas no rural”

Algo que comentaches noutras entrevistas é que a mentalidade colonial segue aí. Os galegos tendemos a pensar que estamos libres diso pola nosa historia de emigración. Que opinas ti?

Penso que iso é como en Francia. Son dous países cunha historia colonial que pelexaron por dominar o mundo. En Galicia hai prexuízos como en todos os lados. En España e en Francia hai un sentimento de superioridade con respecto aos países máis pobres. É algo moi típico de Europa, pero quizais en Francia sexa peor. Eu vin vivir a un país cun PIB máis baixo que o francés, con menos axudas sociais, etc. E en Francia preguntábanme cousas como se onde vivía había auga ou electricidade. Ou internet.

“En Francia preguntábanme cousas como se onde vivía había auga ou electricidade. Ou internet”

Antes falabas de que non coñecías o rural. Que ten cousas boas, como o sentido de comunidade, e malas, como o control social. Como te adaptaches a iso?

Pois foi un choque, a verdade. Eu recoñezo que tamén viña como urbanita francesa cunha certa conciencia de superioridade en plan: vou levar a cultura ao rural galego, como se a xente me necesitase. Si que vía ese sentido de axuda do que falas, pero eu tampouco quería vivir exactamente coma eles. Porque nós traballamos para vivir, para poder desfrutar o tempo de lecer, e eles traballan porque hai que traballar e traballar.

E iso si que me custou un pouco entendelo. Sendo de fóra, ademais, sempre haberá unha distancia, nunca serei de todo boa galega… Eu non estou todo o tempo na horta, fago música pero, onde está a orquestra?, co meu ordenador… Entendo que para a xente nova á difícil quedar. É unha vida dura, cunha presión social forte. Eu tiven que separarme e marchar vivir a outro sitio e tamén foi difícil. Teño apego pola xente da parroquia. Unha veciña moi maior e querida non entendía como eu ía atreverme a romper unha familia ao separarme…

“Nós traballamos para vivir, para poder desfrutar o tempo de lecer, e eles traballan porque hai que traballar e traballar”

E que é iso da “música electrónica rural”? Falaba o outro día con Boyanka Kostova do que podería ser o trap “rural”. Como se a música fose diferente por non vir da cidade. Ademais, tampouco é tanta novidade: Mercedes Peón, Baiuca, o festival Agrocuir… Sen pensar moito. 

Eu mesma dicía que facía electrónica rural vocal porque é un xeito de reivindicar que a xente pode facer cultura fóra da cidade, que non hai que ser un “supercool” da cidade. Si é verdade que se fai igual no rural que na cidade se é unha cuestión de tecnoloxía. Pero si existe esa connotación de cultura igual a cidade. Interésame moito o proxecto do festival Agrocuir polo que supón de visibilizar as persoas queer no rural, que tamén é moi importante.

“Eu mesma dicía que facía electrónica rural vocal porque é un xeito de reivindicar que a xente pode facer cultura fóra da cidade”

Comezaches a facer música “en serio” cando estabas embarazada. Era un xeito de dicirlle á túa filla que se pode ser nai e non renunciar ao que queres facer? Aínda que sexa difícil. É moi habitual que sexan as mulleres as que renuncian ao ter fillos. 

Eu xa facía música antes pero empecei, si, “en serio”, cando estaba embarazada. Antes estivera metida noutros proxectos pero o que me gustaba realmente era a música, aínda que tiña medo. Tiña un pouco o síndrome da impostora porque eu nunca estudara música, na miña casa non se consideraba un traballo de verdade…

Pero como ía ser nai e se supoñía que ía ter que ter unha vida máis “seria” pensei: pois é o momento. É o momento de tentar ter a vida que quero. Ademais, non quería que a miña filla pensase que eu non tiven a vida que quixen pola súa culpa. A min nunca me dixeron iso meus pais pero é habitual escoitar a pais e nais dicir iso, que ao ter flllos, acabouse. E será difícil, pero hai que tentalo. E si, normalmente son as nais as que renuncian.

“Non quería que a miña filla pensase que eu non tiven a vida que quixen pola súa culpa”

Mais empezaches a cantar con 13 anos… Aprendendo as cancións de Mariah Carey. Non terás estudos de canto pero tes bastantes rexistros de voz. Iso nótase. Estiveches nun grupo de ska, noutro de folk, noutro de metal...

Aprendía as cancións de Mariah Carey e tentaba imitala. Eu tiña claro que quería cantar e, si, cantei de todo. En Londres e en Suíza busquei onde cantar. Estiven por exemplo nun grupo de rhythm and blues, tipo Blues Brothers. Fun aprendendo soa, de xeito autodidacta. Veño dunha familia modesta que non puido pagarme clases de canto. A miña nai sempre se esforzou por que eu non me identificase coa clase social baixa.

Ademais, somos inmigrantes negros, e iso en Francia supón unha estigmatización. Viviamos nun barrio -tampouco un suburbio violento nin nada diso- pero a min mandáronme a un instituto de fillos de burgueses no centro da cidade. E a frustración que eu tiña por non ter os mesmos medios que os demais fixo que decidise tentar facer as cousas eu mesma. Que non tiña cartos para roupa guai? Pois cosía eu mesma. Que non podía ir a clase de canto? Pois aprendía a cantar na casa. E de aí a como son agora: ter a miña horta…

“A frustración que eu tiña por non ter os mesmos medios que os demais fixo que decidise tentar facer as cousas eu mesma”

Dise da túa música que é electrónica con algo de jazz, de experimental… Que é para ti? 

Para min é un proxecto visceral e persoal. Para quen non o coñeza podemos dicir que é un tipo de pop electrónico experimental, tribal, enerxético, catárquico, intimista e bailable. A ver, experimental tampouco tanto, porque é catro por catro…

“Para quen non me coñeza podemos dicir que é un tipo de pop electrónico experimental, tribal, enerxético, catárquico, intimista e bailable”

Como levas que te comparen con Björk? 

Depende de como o digan. Se me chaman a Björk tropical non me gusta, claro. Se me din en ton cariñoso que son a Björk galega, mellor. Eu teño moitas influencias, non é só ela. E ademais teño a miña propia personalidade. Cando mo dicían en Francia era pexorativo porque o que querían dicir é que non teño personalidade, que só a imito. Pero, se non se di nese sentido, tampouco podo queixarme porque Björk é unha das grandes cantantes do mundo.

“Se me chaman a Björk tropical non me gusta, claro. Se me din en ton cariñoso que son a Björk galega, mellor”

E que é a música tribal? Antes falabamos de colonialismo e iso tamén pode ter connotacións… Si que parte do que fas soa a percusión africana. 

Co de tribal refírome a catárquica, visceral. Ao ritmo, que é bailable. Non pensara nesa connotación que dis. Non pensara en músicas do mundo…

O teu primeiro disco, Proba de son, parece estar relacionado coa túa chegada a Galicia. Conceptos como autosuficiencia e disidencia. Experiencias como plantar tomates, ter horta, escoitar a chuvia ou unha curuxa... 

Pois algúns temas xa os compuxera antes de chegar e outros despois. O de plantar tomates é de antes: é da primeira vez que me saíron os tomates que plantara no balcón. É un disco de proba, de recompilación do que levaba feito ata o momento e de temas novos. Un comezo.

De que fala Don’t use ourselves? Parece unha canción antirracista. 

Nese momento estábase a falar moito da inmigración nos medios de comunicación. Das persoas que estaban morrendo no mar. O que di a canción é que usan feitos coma estes para poñer unhas persoas contra as outras. Políticos e periodistas. Estaban, e están, deixando xente morrer. Pero diso xa non se fala porque hai unha pandemia. E é todo moi triste e moi cutre: a chantaxe de Turquía, a actitude de Europa… A xeopolítica, que utiliza iso para que nos odiemos. O racismo, si, que implica deixar morrer. Dicir cousas como que hai que axudar os vagabundos -agora!..- e deixar morrer os negros.

“Estaban, e están, deixando xente morrer. Pero diso xa non se fala porque hai unha pandemia”

As túas letras son bastante abertas. Parece que prefires que cadaquén as interprete ao seu xeito. 

Si, a ver, eu non me considero unha boa letrista. Fago poesía de mala calidade. Para min o importante é a música. Cando escoito poesía galega no que máis me fixo é non son, na musicalidade. Encántame. Tamén hai erros lingüísticos nas miñas cancións. Doume conta despois de facelas: nas que fago en galego e tamén en inglés….

“Cando escoito poesía galega no que máis me fixo é non son, na musicalidade. Encántame”

De onde vén o título do teu segundo disco, Castro Verdi? Din que é un disco máis reivindicativo, máis político… 

O nome vén dun monte que está ao lado de Saumedo, unha estrada que vai cara o castro e que en primavera é moi fermosa, verdea. O castro ponse verde. Este disco, para min, é o primeiro. O outro era unha recompilación dos comezos.

Fala bastante de liberdade, de ser forte… 

Ten que ver co que eu estaba vivindo, cun xeito de buscar ter unha vida máis de verdade, de buscar o meu espazo de expresión… O festival de música que organizamos, por exemplo, é algo que me proporciona moita alegría, moita felicidade. Pero unha vez que acaba rematas á soidade, despois de estar con tanta xente. Eu tamén necesito a soidade pero son unha persoa social.

Non estades na rede Aldear? Digo porque non sodes os únicos que estades construíndo en Galicia espazos autoxestionados no rural con obxectivos culturais e sociais. 

Coñezo a rede Aldear, si, e si que me gustaría que tentemos integrarnos. Pero ata agora non foi posible. Temos xente nova no proxecto e estamos tentando sincronizarnos entre nós. Neste tipo de proxectos nunca é fácil. Como dicía antes, a xente marcha. Cada un vén cos seus problemas, a súa personalidade… É difícil construír un proxecto que sexa realmente horizontal. Hai egos, competicións…

Absurd e Blame falan de deixar que os demais sexan escravos e de deixar que o Estado escravice sen protestar. Como xorden?

A primeira ten que ver coas barbaridades que di un intelectual francés que é ultrarracista. Cousas como que os inmigrantes non son quen de defender a súa terra e van para a dos demais, ou que veñen roubar aos franceses… Un home considerado polos medios un intelectual. E é absurdo, claro. Blame fala dos que nos gobernan. Desa canción teño un vídeo no que me meto nun videoxogo e vou derrubando xente que era mellor que non estivese no planeta. Evidentemente, non é ningunha incitación á violencia. É un xogo.

Progreso fala de esperanza? Despois de todo iso. 

De pequena pensaba que cando fose maior todo ía ser mellor. Pero agora son adulta e vexo que hai xente maior moito máis infantil ca miña filla. Á que hai que explicarlle que non se pode pegar, roubar… De pequena tiña esperanza en que todo se arranxaría. Agora non tanta. No directo, esta canción ten outro final e si é máis esperanzada.

“De pequena pensaba que cando fose maior todo ía ser mellor. Pero agora son adulta e vexo que hai xente maior moito máis infantil ca miña filla”

A impresión que dá, de todas maneiras, é que es máis de emoción que de discursos. Que buscas a emoción ou as sensacións do público con letras, como diciamos, abertas. 

Si que é verdade que me preocupo máis polas emocións que polos conceptos. Presto menos atención ás letras. Busco, si, algo catárquico.

Rexeitas a típica imaxe de cantante monísima, obediente coa norma do mercado. 

A min dinme que son masculina, que teño demasiados músculos ou demasiados pelos… En fin. Falabamos antes de ser forte. No meu disco novo teño unha canción sobre iso. Eu podo ser unha muller nin débil nin fráxil, pero si son vulnerable. Quero dicir, que afirmar que unha muller é forte, autónoma, independente, pode ser unha escusa para deixala soa, para non axudala. E ir axudar a que chora, a que se mostra débil. É unha trampa. Igual que é unha trampa o que din de que as mulleres poden facer dúas tarefas á vez. Claro, así outros poden facer nin facer nada mentres unha muller lles fai o seu traballo. Se unha muller traballa, sacha na horta e coida dos fillos é unha muller normal. Se un home se involucra na crianza é un heroe. Un home ergue un dedo e xa…

“Se unha muller traballa, sacha na horta e coida dos fillos é unha muller normal. Se un home se involucra na crianza é un heroe” 

Xa que falas diso e, como estranxeira, como ves as relacións de xénero na túa contorna? É un problema de todo o planeta, pero o maior control social no rural pode favorecer roles máis tradicionais. 

Onde estou eu agora hai moita diversidade, xente que tamén vén de fóra… Pero, claro, se penso en xeral na Bola penso por exemplo nunha muller que estando embarazada e enferma tiña que seguir facendo ela todo… Aínda sí, identifícome máis coas mulleres do rural galego que coas do rural francés. Porque traballan moito e igual non teñen o recoñecemento do patriarcado, pero non calan. Falan, e falan forte. As francesas son polo xeral máis discretas, máis comedidas. Son os homes os que fan as bromas.

“As mulleres do rural galego traballan moito e igual non teñen o recoñecemento do patriarcado, pero non calan. Falan, e falan forte”

Cantas en inglés, en galego e en francés. Supoño que o de aprender galego foi simplemente porque era a lingua que che permitiría integrarte mellor, na zona na que vives. Como é a túa relación co galego?

Cando cheguei un galego díxome que me axudaba a aprender e preguntou, queres aprender galego ou castelán? Eu dixen que galego. Parecíame o natural. Pero co tempo a miña relación co galego cambiou. Dábame conta dos comentarios. Por exemplo ao falar en Radio 3. Din que son valente, galeguista… ou que son unha persoa comprometida co galego. Cando cheguei pensaba que estaba nun país aberto en canto á diversidade lingüística: vía etiquetado de produtos en varios idiomas…

Pero despois comecei a entender. Por exemplo, cando houbo xente que marchou cando Marina Arnal comezou a cantar en catalán. Foi un golpe na cara! Despois Nuria Sotelo, que é moi amiga miña, tamén me explicou que falar galego era unha decisión política. A miña intención non era esa pero, que falar galego é algo político? Pois dáme igual. Eu falo galego porque me gusta, porque me permite entenderme en Portugal… Ademais, saber da represión franquista contra o galego dáme ganas de falalo máis. Non é a miña loita, pero apóioa. É unha minoría, igual que eu son parte dunha minoría de negros nun mundo de brancos. Non teño nada contra o castelán, pero prefiro falar galego.

“Cando cheguei un galego díxome que me axudaba a aprender e preguntou, queres aprender galego ou castelán? Eu dixen que galego”

Falamos varias veces do teu novo disco, que será o terceiro. Queres dicir algo máis?

Será o meu disco máis persoal. Empecei durante o confinamento. A miña primeira idea foi facer un disco de electropunk, pero era difícil na pandemia facer un disco para acabar tirándome no medio do público… Despois pasei á introspección. Nun mundo en crise, eu no medio dunha separación… É unha maneira de comprender, de xustificar por que sigo aquí, sentindo que a distancia coa miña familia é moi real, pois xa non é coma antes: coller un avión e xa está. Ao final foi como un torrente emocional. Quero arraigarme aquí porque estou contenta aquí, pero o disco é tamén o reflexo das distintas fases dun proceso de dó tras unha ruptura. Tamén penso que podía estar coa miña nai, coas axudas sociais francesas… Pero aquí estamos. E tamén quero que medre aquí a miña filla.