Un disco que "parece gris e aburrido, como a túa vida, pero... sabías que o gris e aburrido pode agochar grandes sorpresas?". Así presentan Ataque Escampe o seu novo traballo, Primeiros bicos. Nada gris, por dentro. Alegre, bailable. Celebrativo: da vida, da empatía, do encontro colectivo que enfronta, precisamente, a destrución do que a todos nos pertence. Político, -din eles-, mais doutro xeito: desde a emoción. Falamos con Samuel Solleiro, Roi Vidal e Miguel Mosqueira, membros, xunto a Álvaro Trillo e Lois G. Carlín, da actual formación de Ataque Escampe.

Presentastes o disco hai pouco na Capitol, en Santiago. Como ides de concertos?

Roi: Ben. Agora temos manager, ademais, e xa se encarga el diso.

Miguel: Estaremos o 22 de abril no Pichel, o 12 de maio na Mardi Gras, na Coruña, no verán en Miño, en Cambados… Xa iremos dicindo. Mais si que é verdade que agora tampouco aceptamos todo se non nos ofrecen unhas condicións boas.

Samuel: Aburguesámonos. (Ri). Non: seguimos a ter un prezo razoable. Pero antes, cada vez que nos ofrecían algo, tiñamos que discutir entre nós se ir ou non. Agora xa hai un filtro.

Roi: Si, o manager xa mira que sexan unhas condicións dignas. Referímonos a iso.

Di Barrio Sésamo que “non sei por que carallo estou tan feliz”. E despois Mondariz-Balneario que “asumo que a felicidade non chegará xamais”. É como unha aceptación da realidade: estar feliz sabendo que a felicidade non vai vir. Por que?

Samuel: Neste disco innovamos en distintos aspectos, pero iso que comentas xa estaba en discos anteriores, como Violentos anos dez: un optimismo moi matizado, ou un pesimismo relativo. Unha actitude que achega as letras á realidade, no sentido de que a realidade non é nin alegría nin tristeza sen límite. Todo está máis matizado.

"A realidade non é nin alegría nin tristeza sen límite. Todo está máis matizado"

O disco chámase Primeiros bicos. Xa en O disco vermello había referencias xeracionais: Os problemas crecen, Street fighter…, e en relación con elas, se cadra, unha maior conciencia do paso do tempo. Sabendo de onde vimos… Hai unha continuidade nese aspecto?

Roi: Neste disco si que está máis presente o paso do tempo. É un dos temas centrais, de feito.

Samuel: No disco anterior tamén pode estar, pero de maneira máis ficcionada. A voz narrativa podía ser unha señora alemá de 100 anos… No disco novo somos máis ambiguos: podemos ser nós ou non.

Miguel: O título evoca unha serie de hai 20 anos e, ao mesmo tempo, a idea literal é a de algo novo, algo que comeza…

"O título ten relación coas dúas liñas temáticas do disco: o paso do tempo -que é un xeito, claro, de falar da morte-, e a mirada atrás: a adolescencia"

Roi: O título ten relación coas dúas liñas temáticas do disco: o paso do tempo -que é un xeito, claro, de falar da morte-, e a mirada atrás: a adolescencia.

Miguel: O de Primeiros bicos tamén evoca a linguaxe dos emoticonos, que é inxenua, adolescente, que convive coa violencia estrutural do tempo que vivimos...

Samuel: Xa xogamos máis veces con títulos coñecidos: Os problemas crecen, A grande evasión... O que facemos é coller un sintagma recoñecible e darlle un sentido diferente. Que significa Os problemas crecen Non era unha serie sobre problemas, realmente. Nós utilizamos ese título para falar de precariedade, fronte a esa cara amable…

Miguel: Ademais, Primeiros bicos era unha serie secundaria.

Samuel: En Francia si era xeracional, pero aquí víase un pouco de rebote, porque a botaban ao lado de Son Goku… De todas maneiras, o disco non parte dunha idea concreta.

"Antes si que partiamos dunha liña temática concreta. Neste disco non foi así. As letras foron saíndo"

Roi: Antes si que partiamos dunha liña temática concreta. Neste disco non foi así. As letras foron saíndo… e penso que o resultado é mellor.

Samuel: Si, por iso as últimas letras que escribimos xa son máis explícitas. Pero antes delas viñeron unhas cinco que saíron así, simplemente. Cando lles vimos a conexión seguimos máis por aí.

"O do paso do tempo tamén está relacionado con sentirnos fóra de lugar. Como Alan Lomax: un estadounidense que estivo aquí, fóra do seu lugar"

Miguel: O do paso do tempo tamén está relacionado con sentirnos fóra de lugar. Como Alan Lomax: un estadounidense que estivo aquí, fóra do seu lugar… O sentirnos fóra de lugar ten que ver con iso, con non encaixar nun contexto máis xuvenil… Claro, que tamén é un xeito de rir de nós mesmos...

Este é un disco, -xa o dixestes vós-, máis bailable, máis alegre no musical. En Noites de agosto estaba xa a verbena, a festa como lugar desde o que ollar a “traxedia  persoal e colectiva que acabou por envolvelo todo”. Neste disco, por exemplo, en Papá borracho, pode haber un contraste entre unha historia que non é moito para rir e unha música moi alegre…

Samuel: Si pode haber algo diso, de desconexión entre música e letra. E a verdade é que é máis difícil facer unha canción que transmita alegría que a clásica balada, a clásica lenta… Mais o que se me ocorre, en relación co que dis, é que quizais cada disco dialoga non co anterior, senón con dous antes. Primeiros bicos pode dialogar con Noites e agosto e con A gran evasión. O disco vermello e Violentos anos dez dialogarían máis entre eles…

"Primeiros bicos pode dialogar con Noites e agosto e con A gran evasión. O disco vermello e Violentos anos dez dialogarían máis entre eles"

Miguel: Ademais, estamos nunha época na que se fala do común, da unión, desde unha perspectiva de transformación da realidade. Máis que ir á contra, estamos a favor de algo, que é empatía cos iguais. E a alegría é unha forma de empatía.

Roi: Houbo quen nos dixo que este era un disco menos político. E non o é. Só é menos explícito.

Samuel: Si hai unha idea de comuñón colectiva que se transmite a través da música.

Roi: A través da celebración da vida.

Samuel: Barrio Sésamo, por exemplo, ten unha letra moi política.

"Houbo quen nos dixo que este era un disco menos político. E non o é. Só é menos explícito"

“Vén vivir comigo a 1986”, di esa letra. E cita a Felipe González. E Canción triste de Hill Street. A iso me refería antes co de que hai no disco unha conciencia de vir dun determinado lugar. Do que fixeron mal nos 80. 

Samuel: É como unha visión de hoxe, desde os fantasmas da época. Cunha idea de desencanto, si.

Roi: Coa idea de que as cousas non cambiaron o que deberan.

"As cousas non cambiaron o que deberan"

Samuel: Barrio Sésamo ía ser unha canción sobre arrabaldes, sobre marxes. Acabou aparecendo unha segunda voz narrativa que lle dá un significado máis fondo. E, si, ten que ver con quen somos e de onde vimos. Felipe González non podía faltar.

Xa falastes tamén noutras entrevistas da influencia de ritmos latinoamericanos, africanos, estadounidenses… En realidade, a música americana estivo sempre no que facedes. ‘Violentos anos dez’...

Roi: África está ultimamente máis. Si que hai un rollo tropical, do hemisferio sur, pero tamén é porque agora temos na batería a Álvaro Trillo, que pode incorporar ritmos máis complexos que eu, a verdade, non daba feito.

Miguel: A música con síncopas gústanos para bailar. Tampouco hai un motivo máis ideolóxico…

Samuel: Tamén inflúe o feito de que hoxe temos fácil acceso a músicas de todos os lados. Se non fose así, sería máis aburrido. O pop, o indi, pode ter certa tendencia a caer no machacón, na repetición… Nós partimos doutros ritmos para, a partir deles, e aínda aplicándolles estratexias pop, obter unha maior riqueza. Na música que escoito eu agora mesmo, por exemplo, se me poño a pensar..., pois hai pop, e rock, pero igual hai máis salsa, cumbias, rap…

En xeral, tamén pode dicirse que hai unha evolución no son. Non sabería precisar por que.

Samuel: O feito de traballar cun produtor nótase. Ata agora produciamos nós. Desta volta tivemos unha persoa, Julio Vilariño, que unificou o son. Despois hai outra cousa, que é que procuramos non introducir elementos que non poidamos levar ao directo. Iso levounos a non caer nesa sorte de horror vacui dos discos anteriores.

"Procuramos non introducir elementos que non poidamos levar ao directo"

Quero dicir, que antes, como cun ordenador podes meter o que queiras, non tiñamos medo de introducir o que fose, se nos parecía que quedaba ben. Ao final, quedaba un traballo bastante de posprodución. Mais neste disco non é así. Leva os arranxos que poidan facerse en directo. Non se dobran instrumentos, por exemplo.

As letras son, se cadra, neste disco, máis abertas. Xa antes eran como pequenas historias, pequenas narracións. Mais neste acentúase iso. E mestúranse humor e amargura. Como na letra que pregunta cal é o Castromil para ir máis lonxe de aquí.

Miguel: Son máis abertas porque hai menos narración e máis imaxes dispersas que forman parte dun mesmo universo. Son máis fragmentarias e iso fainas máis abstractas. O motivo é que nos gusta esa estética.

Samuel: Tamén é coherente co que falabamos antes da relación entre os discos, que se vai alternando, de dous en dous. A gran evasión e Noites de agosto tamén xogaba a iso. Os outros son máis explícitos.

Miguel: Ademais, dicir as cousas demasiado claras é limitar o papel de quen escoita. É tomalo por parvo, e é aburrido.

"Dicir as cousas demasiado claras é limitar o papel de quen escoita"

Samuel: O que comentas do humor ten que ver co que falabamos antes tamén. Na vida non é todo risa nin todo traxedia.

Miguel: Temos referentes cos que estamos moi de acordo a nivel de discurso. Como, no cine, Kaurismäki. O seu xeito de falar de personaxes marxinais, subalternos, que viven nun contexto duro, en películas nas que hai humor, e empatía, e emocións..., e cun contraste entre o tráxico e o cómico…

"Temos referentes cos que estamos moi de acordo a nivel de discurso. Como, no cine, Kaurismäki. O seu xeito de falar de personaxes marxinais, subalternos, con humor e empatía"

Xa que falades de cine. Hai moitas referencias ao cine, a televisión,  música… xa en anteriores discos vosos. Pode haber algo de homenaxe á cultura de masas. Que tamén conforma a vosa xeración. Ben, en A grande evasión hai referencias á literatura, á filosofía…, aínda que se supón en principio que é un disco máis diso, de evasión.

Roi: Non é só por nós. A nosa infancia foi nos 80. E agora hai un cambio cultural no que o que podiamos entender como cultura de masas empeza a ter unha presenza, a ser considerada de forma distinta. As series teñen prestixio, a banda deseñada e mesmo os videoxogos son considerados arte…

Miguel: Tamén é porque as referencias á cultura de masas serven para que a xente se identifique.

"Hai un cambio cultural no que o que podiamos entender como cultura de masas empeza a ter unha presenza, a ser considerada de forma distinta"

Samuel: A cuestión é que veñan a conto, no sentido da empatía da que falabamos antes. Falar de Barrio Sésamo ou de Ghost tamén permite crear un vínculo emocional… E despois tamén hai que dicir que plaxiamos bastante. A ver, que todo o mundo plaxia... Nós o que facemos é poñer unha lista de xente “espoliada”, de agradecemento aos referentes.

Saíu antes o tema das emocións… O disco chámase Primeiros bicos. Corazón fala de feeling, de emocións, e di “quero ás miñas vísceras. Sempre me sorrín”. Hai amor, no disco. Mais amor ao colectivo. E non creo que sexa só un tema xeracional.

Samuel: No disco anterior tamén hai presenza diso. Igual é porque nos facemos maiores…

Roi: No bo sentido. O que eu penso é que pasamos de facer letras moi bonitas na súa pel exterior, pero superficiais, a letras que chegan máis á xente, con máis chicha, e isto ten que ver coa experiencia vital.

"Pasamos de facer letras moi bonitas na súa pel exterior, pero superficiais, a letras que chegan máis á xente, con máis chicha"

Miguel: Falamos de personaxes que non son triunfadores. Iso ten máis potencial que falar de xente moi feliz…

"En relación coas emocións, é neste momento a nosa forma de facer letras políticas"

Samuel: En relación coas emocións, é neste momento a nosa forma de facer letras políticas. Letras dirixidas ao colectivo, sen facer canción protesta ou un panfleto. Ademais, manter un proxecto independente na música tamén ten que ver moito con isto: co amor, coa emoción. Tamén é como facer unha homenaxe á xente que te escoita. Devolver o que che dá.

A voz, neste disco, tamén ten máis presenza…

Roi: Non creo. Pero pode ser que alguén que coñeza o grupo se fixe máis na voz, pero é porque cambiou. É un elemento diferenciador da nova etapa.

Samuel: Tamén é porque hai dúas voces, que dialogan entre elas, bastantes coros… Pero en realidade a voz está máis baixa. Para nós foi un desafío tamén, ao marchar Álex Charlón, readaptarnos. As voces traballámolas bastante por iso. Non queriamos imitar a voz de Álex. Tratábase de iniciar unha nova etapa cos recursos que tiñamos no grupo. Ademais, eramos un grupo xa antes moi colectivo, e por iso non tan dependente dunha soa persoa.

Roi: Tamén cando cambiamos o batería notouse, claro. Entra alguén novo e aproveitamos o que achega. O que pasa é que a novidade chama máis a atención cando xa tes o ouvido afeito ao anterior…

Saíu tamén antes o tema, ao falar da referencia a Kaurismäki, e agora, ao falar do amor: a presenza da subalternidade nos vosos discos. Os non gañadores… Desde Violentos anos dez está ben claro.

Miguel: Na música popular pesa a identificación cun grupo social e nós buscamos aproximarnos á xente que sofre, que pasa penurias…

"Na música popular pesa a identificación cun grupo social e nós buscamos aproximarnos á xente que sofre, que pasa penurias…"

Samuel: Sempre tivemos a idea de ir ás raíces, cos menos intermediarios posibles. En Violentos anos dez xa está iso expresado, mais timidamente e coas habilidades que tiñamos nese momento. Por iso iamos ao soul, ás músicas negras…, tentando non ter que pasar polo filtro do rock. Xa desde Noites de agosto están ademais o bolero, a cumbia… Nese sentido vamos ás músicas de Nova Orleáns, de África, de América Latina…

"Sempre tivemos a idea de ir ás raíces, cos menos intermediarios posibles"

O disco pode escoitarse en Bandcamp e tamén mercarse en vinilo-CD.

Roi: O vinilo, que leva un CD dentro, ten unha portada opaca, gris, que se pode raspar. Se raspas aparece o deseño, e hai catro deseños distintos, con letras en rosa, que é tamén un xeito de xogar coa idea do cursi…

Samuel: É unha estética inspirada na da música trap, que é moderna e retro.

Roi: E algo bonito que nos está a pasar é que a xente utiliza o material gris da portada para facer os seus propios debuxos. O disco funciona, así, como un libro-obxecto que se pode personalizar.

Samuel: Somos fetichistas do obxecto físico nese sentido. Porque pensamos que ofrecer un obxecto bonito é unha maneira de estimular a compra do disco. Non é que sexamos uns freaks dos vinilos. Non é porque o vinilo se escoite moito mellor e todo iso.

Falamos bastante de Violentos anos dez, o voso disco se cadra máis celebrado. E Galicia es una mierda? Onde quedou? Non hai tanto tempo tampouco: 9 anos. E si que hai bastante diferenza con respecto aos outros discos.

Roi: Galicia es una mierda foi o primeiro disco, e en realidade era unha recompilación de cancións que tiñamos feitas nese momento. Foi gravado cunhas condicións moi distintas a agora, non coidabamos moito a sonoridade…

Samuel: Tamén é que tardamos en chegar a un formato máis estándar, que xa temos no segundo disco. Pero en Galicia es una mierda non tiñamos baixo, nin batería. Era moi pobre musicalmente, pero tiña un título moi destroyer que chamou a atención.

Roi: Tamén era un momento moi bo para a música. Estaba, por exemplo, o programa de Xurxo Souto… O título e as letras chamaron moito a atención naquel momento…

Miguel: Era como un manifesto, máis agresivo, que era máis fácil que chamase a atención nese sentido. Cando xa te coñecen como grupo, xa podes ter un perfil máis baixo...

Samuel: Tamén nos tocou factura, no aspecto dos concertos, porque claro, era cando tocabamos peor.

Roi: Si, e despois houbo que librarse da sona de ter un mal directo.

Non creo que teñades agora, para nada, esa sona. Pero eu referíame ao discurso. Era distinto. Saído doutra etapa vital.

Samuel: O que si había era un sentimento que se poñía e que se explotaba ao máximo. Era como todo malo, todo dramático, sen un contrapunto positivo. Tamén había cancións que eran pura ironía, como a propia Galicia es una mierda...

Roi: O primeiro disco era naíf e expresionista. Agora facemos “dramedias” realistas. A medio camiño entre drama e comedia.

"O primeiro disco era naíf e expresionista. Agora facemos “dramedias” realistas. A medio camiño entre drama e comedia"

Miguel: Estabamos buscando a nosa propia voz.

Algo máis que queirades salientar? Colaboracións, ficha técnica…

Samuel: As colaboracións foron improvisadas, en realidade. Temos a Úrsula Rial e a Carlos Quintá, que fan coros en E eu que chorei con Ghost. Estabamos traballando no estudio con Carlos, que é o noso técnico, e xurdiu así. Despois, un día, pensamos que en Mondariz-Balneario podía molar ter unha guitarra, pasou por alí Benxamín Otero e gravouna…

E Julio Vilariño Cabezas colabora cos pedais e feedback en Un raio de sol negro, Barrio Sésamo e Vida eterna... O disco é coprodución de Julio e nosa para Discos da Máquina. O deseño e fotos é de David Silva. Mar Catarina fíxenos un vídeo tamén, Sonia García o vestiario… O disco foi gravado, mesturado e masterizado por Carlos e Alberto Quintá… e non sei se esquezo a alguén.