O fotógrafo Amador Lorenzo vén de gañar o premio Luis Ksado da Deputación da Coruña. Cunha notable traxectoria de fotoxornalista en medios como El Ideal Gallego ou o desaparecido Xornal de Galicia, Lorenzo xa se presentara en anteriores ocasións a este galardón. Conseguiu o Ksado cunha serie fotográfica titulada Tudo isto é fado, unha “lectura poética e intimista” en verbas do xurado constituída por un conxunto de doce instantáneas.

Xa se presentara vostede ao premio noutras ocasións.

Si, esta foi a terceira e gañei con Tudo isto é fado. O título tireino dunha canción de Amália Rodrigues, que describe que é o fado para os portugueses. Na serie fotográfica recóllese, ou búscase recoller, o sentimento da saudade. Por iso, cando saíu a canción pola radio, quedei con ela e collín o título. Eu estaba a traballar no tema e parecíame o título oportuno para o traballo.

En que parte de Portugal sacou as fotos?

"As cousas foron cambiando alá, entrou a crise, mudou Portugal moito e funme metendo no tema do documentalismo subxectivo. E conseguín facer un traballo determinado, subxectivo, pero que non ten que ver a crise"

Case todo no Porto e na periferia, nos barrios, fóra da cidade. Non tiven oportunidade de baixar até Lisboa, nin por cartos nin por tempo. Quedáronme as ganas. A idea deste traballo xurdiu anos atrás, cando estaba facendo un traballo sobre Galicia, pero resúltame máis complicado facer este tipo de fotos acó. Galicia resúltame tan difícil, porque son de aquí, é demasiado próximo e cústame moito abstraerme para facer instantáneas que me poidan interesar. Dáme máis pudor. Eu estaba facendo ese traballo e entón comecei tamén a idear un con Ricardo [Ricardo Rodríguez, compañeiro de Lorenzo en Xornal de Galicia], con que me escribo continuamente, que me recomenda moitas cousas e me axuda tamén moito. Eu levaba dous anos traballando nesas fotos e ensineillas a Ricardo, sería hai tres anos... E despois comecei a disparar en Portugal.

Claro, as cousas foron cambiando alá, entrou a crise, mudou Portugal moito e funme metendo no tema do documentalismo subxectivo. E conseguín facer un traballo determinado, subxectivo, pero que non ten que ver a crise. En realidade foi a partir dun libro de Italo Calvino, As cidades invisibles, que me foi cambiando o xeito. Entón con Ricardo cheguei a conclusión de facer algo xuntos e, desas conversas con el, tamén xurdiu Tudo isto é fado. El dicíame que as miñas fotos evocaban moito desas cidades, esas sensacións. Até ese momento eu non o vía como un traballo rematado, non albiscaba a posibilidade de ter con esas fotos de Portugal un conxunto. De feito, presenteime o concurso no último momento. Non me parecía o traballo axeitado para o certame, porque premiaran outro tipo de traballos. Eu estaba traballando nunha panadería, cando un amigo lembroume que acababa o prazo en días. E acabei por mandalo. En calquera caso, Ricardo axudoume moitísimo. Se non fose por el, non tería feito isto.

Como describirías as fotos que forman esta serie?

Eu tiña unha preselección de corenta fotos e tiven que escoller doce, tiven que montar unha serie de doce porque era o número que había que presentar. Así escollín unha serie de fotos que mellor transmitían as sensacións da saudade. Son fotos atemporais, que poderían ser de calquera cidade. Hai algunhas que se adiviñan de Portugal, pero non todas. Por iso, para min, era importante ter un texto, un título que resumira a esencia do conxunto. As fotos son instantáneas, paisaxes urbanas nas que un pode ver a crise, pero non é esa a intención. O que se busca é algo distinto, referente aos estados de ánimo.

De cando é a primeira foto e de cando a última?

Comecei hai uns tres anos e a última debín sacala polo mes de febreiro.

"Porto é unha cidade que foi moi grande nun determinado momento e atesoura esa decadencia no seu interior. A crise nótase, claro que se nota. Pero eu centreime máis nas sensacións, na nostalxia, no desamor"

Daquela, aínda que non sexa a intención, a crise debe notarse nesa marxe de tempo. Como evolucionou o país nese tempo? Como mudou o seu traballo?

Eu notei, primeiramente, todo máis escuro... Non sei, chamoume a atención a escuridade. Quizais o cambio nese sentido foi en min e non no exterior. Porto realmente é unha cidade moi escura, podes ver o ceo dende a rúa, o cal é moi raro nunha cidade. Ademais, é unha cidade que foi moi grande nun determinado momento e atesoura esa decadencia no seu interior. A crise nótase, claro que se nota. Pero eu centreime máis nas sensacións, na nostalxia, no desamor. Con todo iso é o que xogo, non coas imaxes da crise.

Transmite máis o branco e negro ca cor?

A cor despista máis das esencias. O branco e negro é moito máis expresivo. A cor é impactante, si, pero faiche perder detalles, formas...

"Quería que quedasen claras as zonas da periferia, por iso van imaxes máis suxestivas de desamor e de soidade. Ves unha cidade de néboas, intentando saír"

Por que escolleu esas doce e non outras?

Resulta moi difícil desbotar as fotos, pero ao final vas seleccionando segundo o que queiras transmitir. Quería que quedasen claras as zonas da periferia, por iso van imaxes máis suxestivas de desamor e de soidade. Ves unha cidade de néboas, intentando saír. Non obstante, resulta tamén inevitable poder ver a crise, pero non era esa a intención. Hai uns días, o New York Times pedíralle a un fotógrafo unha serie de fotos sobre a crise. Había imaxes de xente nos contedores, de manifestacións... O meu non ten nada que ver con iso. O que fixen é un documentalismo subxectivo, moi propio.

Levamos tempo falando de crise. E nos medios fálase moito das grandes dificultades dos redactores, dos plumillas. Imaxino que para os fotógrafos a crise dos medios pode ser aínda máis severa.

Penso que si. Mira, nas redacción sempre hai moito menos espazo para os fotógrafos. Temos menos marxe e con cada peche, a presenza dos fotógrafos redúcese en proporción. Que queres que che diga? A min gústame o traballo de fotoxornalista. Hai quen considera ese traballo como un cristo, ir todo o tempo ás carreiras, dun lado ao outro... Pois a min paréceme un luxo, paréceme un luxo traballar na rúa. É un traballo precioso, gústame esa vida. Realmente o fotoxornalismo é unha forma de vida. Logo claro, as condicións... Non son boas.

"Realmente o fotoxornalismo é unha forma de vida. Logo claro, as condicións... Non son boas"

Nada boas, non?

Isto é moi persoal, pero é que para min isto é un luxo. Gozo facendo este traballo, esa é a verdade. A cousa está fodida, non podo dicir o contrario, pero é que este traballo é un luxo na medida en que resulta un auténtico pracer. Para min resulta que é así. Para moita xente non é interesante? Dáme igual. É interesante. Gustaríame que todo fose doutro xeito, que a foto tivese un papel diferente na prensa, que non fose simplemente ornamento ou recheo. Pero esa é a cuestión doutros. Nós facemos ben o noso traballo, despois o que fagan os outros... Que lle vas facer!

"Resulta difícil vivir disto e, a este ritmo, desaparecerá a profesión"

Non se respecta o seu oficio? Pregúntoo tanto dentro das redaccións como fóra.

Está ben vista se é documentalismo ou de guerra. Os de local? Eses son uns mataos! Non, non se considera demasiado ben. Teño experiencias boas, como en Xornal. Non me pasou iso en todos os periódicos.

Cada vez resulta máis difícil traballar en prensa?

É moi complicado. Resulta difícil vivir disto e, a este ritmo, desaparecerá a profesión. O que facemos nós, os fotógrafos, ten unha relevancia e un valor histórico moi importante. Imaxina... Que sei eu! A toma de posesión dun presidente, por exemplo. No momento unha imaxe non pode parecer moi  importante, pero dentro dun tempo será algo moi relevante. Imaxina dentro de 50 anos... Quizais esa foto é importantísima. O texto da noticia tamén é importante, pero o que vai quedar gravado é a imaxe. Con perspectiva do tempo, que ten máis valor? Que ten maior poder de representación dun tempo?

"Penso que se descoidou e se menosprezou o papel do fotógrafo"

Máis sentido icónico.

Claro, é que resulta máis importante do que parece. Hai que darlle valor... Tamén é certo que hai xente que non cre no que fai. Iso non pode ser. Pero quen lle ía dicir a García Rodero que as súas fotos ían ser o que son? Ou a Marisa Flores? As fotos dela son icónicas e fíxoas cando? Hai corenta anos? Calquera periódico debería estar encantado con ter esas fotos no seu arquivo. Penso que se descoidou e se menosprezou o papel do fotógrafo. Quizais baixou o nivel, non o sei.

"Por que hai xornalistas facendo fotos? Porque non lles queda outra, non é porque lles guste"

Como de terrible é o que podo facer agora. Se saco unha cámara dixital e fágolle unhas fotos para publicar no medio? Dígoo polas veces que os redactores sacamos fotos en actos, en entrevistas.  Mesmo en determinadas axencias e medios, os xornalistas están obrigados a facelo.

Non son eu quen o teña que valorar. Iso non ten nada que ver coa fotografía. É unha guerra que ten que ver coas empresas. Por que hai xornalistas facendo fotos? Porque non lles queda outra, non é porque lles guste. E que poden facer? Non é  a nosa guerra. A min non me van enfrontar cun redactor, porque non son os meus inimigos nin é a miña guerra. Quizais as empresas fano para debilitarnos, para dividirnos. A min non me van enfrontar con ninguén.