Un día no festival de Sitges, Andrés Goteira, o director de Dhogs, coñeceu o actor e investigador do cinema Igor Fernández. Propúxolle de inmediato facer algo xuntos no futuro. Algo salvaxe. Libre. Acaboulles saíndo un documental sobre o caos. Sobre estar perdido. Sobre as crises persoais que calquera podería ter. Nun traballo que é, tamén, unha historia sobre un xeito de facer películas. Sobre como evolucionan por si soas e como muda a relación entre os seus creadores. Chámase Welcome to ma maison e é finalista nos Mestre Mateo. Falamos con Goteira. 

A túa carta de presentación fora Dhogs. Este novo filme, un documental, é completamente diferente. Como coñeciches a Igor e por que decidiches facer un filme sobre el?

Foi na presentación de Dhogs no Festival de Sitges. Igor estaba por prensa e pediu unha entrevista comigo. Un rapaz de Lugo cheo de ilusión que desfrutaba da burbulla do Festival de Cinema Fantástico de Sitges coma o que máis. Despois da entrevista propúxenlle impulsivamente facer algo xuntos. Calquera cousa salvaxe. Pouco despois faloume da investigación sobre a linguaxe non verbal no cinema de Nicolas W. Refn. Entón naceu Welcome to ma maison, sen nada máis que a ilusión dun rapaz (que me atraía) por atoparse en Los Angeles co seu director idolatrado e presentarlle o seu traballo de investigación cinematográfica. Proxecto Silva: apareceu, chegou sen formulalo.

Nos créditos pon que será o teu último documental. Non sei se poderás saber iso agora pero, este proxecto foi para ti unha excepción, no sentido de que pensabas seguir facendo ficción?

Casualidade. Eu non pensaba en arrancar un documental, nin tiña idea de como levalo a cabo. Eu pensaba en como poderiamos financiar o seguinte proxecto que aínda estaba en cernes. É o meu último documental pero, contrariamente, perseguiría coa cámara tanta xente… 

A película xira arredor do encontro co director Nicolas Refn e as súas consecuencias, pero o seu obxectivo parece ser máis contar a Igor: o seu momento de crise, que podería ser a de calquera. Era iso o que nun principio che interesaba? 

Naceu primeiro o meu interese por perseguir a Igor. Simplemente quería observar a Igor, miralo, deixalo correr. Non tiña nada que contar: só confiaba en algo abstracto. Sentía que ese caos se me facía recoñecible, empatizaba con facilidade. Refn era un emocionante obxectivo superfluo que funcionaba ben para comezar a correr.

No documental saen, en realidade, moitos temas. Entre eles, o egocentrismo, a megalomanía, o papel do ego na creación artística. Nese sentido, é interesante que o actor, unha persoa tamén algo egocéntrica, se encontre coa distancia do grande director, porque iso dálle un xiro ao seu estado de ánimo e á película. Cal é para ti a reflexión que podemos tirar sobre ego e creación artística?

“Buscamos o sentido da vida. Precisamos servir, sentirnos útiles. Non podemos quedar sen abrir as portas e non observar o que hai do outro lado. Fixéronnos curiosos”

Estou seguro que facer películas é unha pequena salvación para min. Buscamos o sentido da vida. Precisamos servir, sentirnos útiles. Non podemos quedar sen abrir as portas e non observar o que hai do outro lado. Fixéronnos curiosos. A experiencia é imprescindible e non viviremos en paz sen resolver preguntas, sen solventar as dúbidas. Temos que ir calando as voces a base de ensaios. Hai moitísimos narradores na nosa cachola. É complexo poñelos de acordo. Moitos máis se temos 20-25 anos e vivimos neste planeta con extra-grande de azucre. 

Está moi curioso o experimento científico de Michael S. Gazzaniga (The Bisected Brain) onde un rapaz responde á mesma pregunta primeiramente usando o hemisferio esquerdo e logo o dereito. O experimento dá a entender que viven, polo menos, un par de entes no noso cerebro. Está divertido. Imaxino que isto da expresión artística é a maneira de axudarlle ao hemisferio dereito a que poida contarnos algo. Non sei si é ego. Supoño que é deixar libre ao outro que anda por dentro de nós e coa boca tapada.

Quedan outros fíos soltos, como a relación entre a persoa e a personaxe ou as máscaras dun actor. Igor sente que hai cousas que eran interesantes pero non quedaron claras. Ti, como director, dis que prefires o caos. Supoño que non darllo todo mastigado ao espectador. É a túa idea sobre o que debe ser o cine?

“Por moito que o esquivemos, do caos non imos librar nin facendo unha cabana na órbita xeoestacionaria”

Pasan os tempos e todo se fai máis robótico, máis burocrático, máis ordenado, máis big data. É esa necesidade mental de manter o caos á raia. Eu penso que nos será mellor aceptalo e darlle as formas que nos axuden a entendelo e a canalizalo. Por moito que o esquivemos, do caos non nos imos librar nin facendo unha cabana na órbita xeoestacionaria.

Igor grávase a si mesmo en vídeo e ademais fai de actor en escenas nas que interpreta cousas que imaxina -a parte psycho-killer-. Tamén fala contigo ou con Suso, o produtor. Nun momento protesta porque se sente perdido, porque a película, di, non ten estrutura. Ti respondes que, para ti, o conflito vén despois, que xorde unha vez gravado todo. Son, en realidade, dúas perspectivas diferentes sobre o que debe ser o documental. Podes explicar con máis detalle a túa?

É bo estar perdido. Quererá dicir que saímos á busca. Quedo (mil veces) cos que están perdidos. Igor aínda tiña moitos narradores falándolle. Igor imaxinaba unha película pola que eu non lograba interesarme. Era todo máis abstracto, era un Igor con moitos camiños por andar. Eu pretendía amosar o que vivía coa cámara, non quería facer un documental sobre unha investigación cinematográfica, non me atraía. Abandonei a montaxe. Cansei. Deixei de lado moitos momentos cos que desfrutamos. Limpei todo e deixei á vista unha pequena puntiña do iceberg.

Igor móstrase como unha persoa bastante emocional que nun momento chega ao colapso. Sente que se está boicoteando a si mesmo. Mais só nun intre cita as condicións estruturais que levan, tamén, a iso: ten que traballar sen cobrar. Porque non hai industria que sosteña nada. En que sentido pode servir tamén este documental como unha reflexión sobre iso? 

“Gustaríame pintar un filme simplemente co inconsciente. Seguro que quedo de pedra na proxección”

De feito penso que nos temos que dedicar moito máis a expresarnos, ou a facer cousas coas mans, a desvincularnos o máis que poidamos de todo tipo de ataduras materiais e inmateriais. Volvendo ao experimento de Gazzaniga: gustaríame pintar un filme simplemente co inconsciente. Seguro que quedo de pedra na proxección. Aposto a que non cumpre ningunha desas estruturas limitantes coas que comungamos. Estamos atados polas relixións. 

Nese mesmo sentido, tamén é interesante que ti sexas o director, porque creaches Dhogs da nada, da guerra de guerrillas da produción audiovisual. De que maneira pode a película tamén retratar quen fuches ti? 

Claro! Eu estaba rematando unha enxeñería aburridísima que, na teoría, me sacaría de pobre. En paralelo estaba escribindo un guión freak para soñar con facer unha peli “imposible”. Son a pura definición de perdido, pero que me quiten o bailado. Se non tivese que ir traballar mañá sairía hoxe mesmo perderme. 

É un filme metacinematográfico, que mostra tamén as dificultades de facer unha película, a evolución das relacións entre as persoas na mesma… Por que decidiches mostrar estas partes? 

Foi o docu quen me levou a min da man. Non hai moito máis. Estou con Shakira: confío nas da intuición. Vinme sen nada. Agora digo: Un ¡hurra! por Welcome to ma maison. Que boa xente me arroupa. Marabilla máxima.

É completamente explicable por como é a película, pero hai moito vídeo doméstico. Todo resulta bastante artesanal. Como foi desta volta (comparado con Dhogs) o traballo de produción e de financiamento?

Foi outro ensaio-erro, pero desta volta saír coa cámara era un constante interrogante. Voltar á casa podía ser un novo xiro de guión coas súas novas variables. Setenta horas de bruto é outra maneira de crer nas historias. Eu ía volcando, interiorizando e actualizando (como podía) a información que chegaba sobre a información acumulada. Unhas veces perdido, outras intuitivo e outras estratéxico.

A película xa se estreou e está nos Mestre Mateo. Tedes datas próximas para a súa exhibición?

Agora estará na III Semana do Cinema Galego. Debémonos aos curres que nos dan de comer e non demos moito abasto con todo. Logramos delegar este traballo de distribución, que na era post pandemia está todo un chisco difuso. Penso que Welcome ten posibilidades dunha humilde e longa vida. 

Algo máis que queiras comentar? Como vai o proxecto da túa próxima película de ficción? 

Monstro, con Antonio D. Morris. Peli de guión pequeno con tinguiduras fantásticas. Como xuntar a Aranoa con Shyamalan (salvando as grandísimas distancias). Imos a por todas co equipo de xente magnífica co que nos gusta facer películas. Estamos intentando financiala, pero é complexo costear proxectos saídos do caos. Moitas ganas de mostrar este Monstro. Tamén estamos creando un estudio rural na Ribeira de Piquín (Mestre) que xunta o cine e o agro na mesma sinerxía. Este proxecto tamén nos enche de alegría e satisfacción. Seguimos.