Din as Tanxugueiras que o seu obxectivo é conseguir que "todo o mundo defenda e valore a nosa música". Tamén o público ao que non lle ían as cantareiras e pandeireteiras. E, polo momento, non lles está a ir mal. Chámanlles grupo revelación, pregúntanlles bastante -se cadra demais- sobre o feito de seren tres rapazas novas... Mais elas -Olaia e Sabela Maneiro e Aida Tarrío- téñeno todo moi claro. Falamos con Sabela.
Antes de gravar o disco xa levabades moito tempo tocando por todo o país. O do disco foi petición dos fans?
Antes de gravar o disco levabamos dous anos, quero dicir como grupo, porque tocando levabamos toda a vida. Non é que nos forzasen a gravar o disco nin nada así, pero a xente quería un pasiño máis e pensamos, pois por que non. E ata hoxe.
Mais como vos xuntastes as tres. Como empezastes a tocar xuntas?
Olaia e eu somos irmás, xemelgas ademais. Con Aida comezamos a tocar nos seráns, nas festas. Coñecémonos e empatamos moi ben.
Algo que comentades sempre nas entrevistas é que queredes “darlle unha volta” á música tradicional. Por que o dicides? Citades tamén moito a Xabier Díaz...
Falamos moito a Xabier Díaz porque é un referente moi importante para nós en canto a iso, en darlle unha volta á música tradicional. Aínda que as pioneiras foron Leilía, claro. O que pasa é que hai xente para a que a música tradicional é cantar como as señoras das que escoitaron as gravacións. E iso está moi ben, pero ocorre que se escoitas cantar ao unísono a tres pandeireteiras durante hora e media, igual acabas aburrido. E o que nós queremos é darlle unha volta por iso. O noso obxectivo non é que nos coñezan, que tamén, senón conseguir que todo o mundo defenda a valore a nosa música.
"O noso obxectivo non é que nos coñezan, que tamén, senón conseguir que todo o mundo defenda a valore a nosa música"
Preguntaba porque o discurso de adaptar a música tradicional aos novos tempos non é novo. Ninguén se define como purista...
Póñoche un exemplo. Estiven escoitando unha recolleita de 1968, máis ou menos. Nese tempo chegara a copla a través das radios. E na recolleita o que hai son dúas rapazas, que daquela eran novas, que cantaban as pezas en forma de copla. Porque a copla chegara a Galicia. No 68 a xente xa innovaba. Non sabemos como cantaban de novas as señoras que temos gravadas. E o que estamos a facer agora tamén se cadra chegará a formar parte da tradición… Entón, non hai razón para non introducir innovacións que nos gusten e que nos divirtan…
"Non sabemos como cantaban de novas as señoras que temos gravadas"
Imaxino cal é a vosa posición no debate sobre a pegada das interpretacións patriarcais da nosa música tradicional: mulleres que non sacan punto, que poñen os brazos máis baixos…
É que antigamente puido ser así, o home era o que era máis visto e a muller podía estar máis tapada, os homes tiñan máis protagonismo: pero as tradicións evolucionan e cambian. Que teñamos que seguir falando de algo que xa debería estar normalizado, xa di abondo. Tamén habería que darlle máis protagonismo ao baile das mulleres. Moitas veces o máis vistoso era o dos homes.
Preguntaba tamén porque a vosa peza Que non mo neguen ten que ver, se cadra, con isto. Son muller forte e libre, di esta canción. Fago o que quero e non preciso de ninguén.
A canción ten que ver con cousas que están acontecendo e, si, cos estereotipos, como que a muller é débil. Pois unha muller será débil igual que un home que tamén é débil se está só diante de 40. Nós levamos pouco tempo na música, pero deunos para decatarnos de que hai moito machismo na música tradicional, e supoño que en toda a música. Nós somos tres rapazas, tres mulleres, e somos capaces de levar adiante un proxecto tan ben ou mellor ca os homes.
“Houbo quen nos dixo que non iamos chegar a ningún lado por ser tres mulleres, porque seica precisabamos un home”
Houbo quen nos dixo que non iamos chegar a ningún lado por ser tres mulleres, porque seica precisabamos un home. Ademais, a nosa manager tamén é unha muller. Despois os músicos son homes porque coñeciamos homes e porque tampouco andamos mirando se é home ou muller. Pero o machismo está aí, por iso falamos de mulleres fortes e libres que fan o que lles peta. Este é un mundo moi difícil, pero aí están mulleres coma Sés ou Guadi…
Algo que se nota moito no disco é que non só xuntades varias pezas nunha -que é algo moi habitual na música “tradi” actual-, senón que de repente pasas de escoitar tradicional a escoitar pop, ou blues… Na mesma peza. Glasgow, por exemplo, parece que remata pero volve comezar converténdose noutra cousa...
Si, nesa canción que dis hai algo de gospel. Pero si, é un pouco o que che comentaba antes daquelas mozas que cantaban, que hoxe serán vellas. Elas escoitaban a radio, recibían influencias, e transmitíanas a través do que cantaban. E hoxe escoitamos de todo, mesmo reggeaton, polo que é normal que o escoitamos se reflicta no que facemos.
“A música tradicional pode convivir con calquera tipo de música”
A música tradicional pode convivir con calquera tipo de música. Nos concertos sempre veñen vernos nenas que tocan a pandeireta. Nós dicímoslles que innoven, que mentres innovemos vaise manter a tradición. A música hai que vivila como che apeteza.
En Aldeíña de Moscos hai como un canto á terra que, nalgún momento, comeza a viaxar a América e a soar… a tango. Ou igual é cousa miña. Fíxome pensar na emigración e nas músicas americanas que trouxo…
Ten que ver con iso, claro. En realidade, o único “tradicional” de Galicia, o único que houbo “sempre”, é a muiñeira. Despois a jota, a mazurca, etc, viñeron de fóra e incorporáronse tamén á tradición. A peza que citas é un canto que non sabemos de onde vén, pero nós levámolo a onde dis, a iso que che soa tango.
"En realidade, o único “tradicional” de Galicia, o único que houbo “sempre”, é a muiñeira"
Hai un vídeo que supoño que vos fixo máis coñecidas, gravado no Celtic Connections. Tivera máis de 200.000 reproducións. Mais non estades un pouco cansas tamén…?
É verdade que nos piden moito Panaderas nos concertos. É como lle pasa a Sés con Tempestades de sal ou con Non son fada. Non podes non cantalas. Mais Panaderas ten moito significado para nós. Serve de homenaxe a Jhon Scullard, que era técnico de son e morreu hai pouco. Despois tamén inclúe unha melodía rajastaní que escoitamos en Glasgow e que levamos ao noso xeito de cantar e á música tradicional. Despois ten tamén unha xota, que era un canto. E despois está a nosa improvisación do descanso, que nós é como descansamos, facendo o mesmo, cantando.
Tedes moitos colaboradores no disco. Xabier Díaz e Guadi Galego, por exemplo, nas voces. E logo Sés e un monte de xente máis.
Se os nomeo a todos non acabo ata mañá. Pedro Pascual é o produtor. Sés é unha persoa que sempre nos apoiou, que se desviviu por nós. Foi unha marabilla colaborar con ela. Porque traducir do castelán ao galego coas palabras que ela atopa, coa sonoridade precisa, non é nada fácil. Despois, de músicos, temos a Benxamín Otero, Germán Díaz, José Manuel Díaz, Pablo Martín de Coetus, Jaime Muñoz coas súas frautas, cun son africano, asiático… Moitísima xente.
"Se nomeo a todos os colaboradores, non acabo ata mañá"
Tivestes sorte de ser tan ben acollidas. Sendo mulleres novas, tamén podía pasar que non vos tomasen en serio. Xa o falabamos antes...
Si, a verdade é que tivemos sorte. Acolléronnos moi ben desde o primeiro día, mostrando moita consideración cara ao noso traballo. O cal está moi ben para dicirllo a quen non daba un peso por nós. Xabier Díaz apoiounos sempre, coma Sés. Tamén é que temos cara: chamamos a Xabier para preguntarlle se colaboraba con nós, non nos cortamos… E o mesmo Pedro, que traballa con persoas que considera amigas. Que nos considere da familia, que nos dixese que aceptaba encantado traballar con nós… que che vou dicir.
Podemos ir falando un pouco de cada peza? As dúas primeiras son Ai a Ribeira e Non cho sei. En xeral, as letras son tradicionais, aínda que nalgunha introducistes cambios.
É así, si. Ai a Ribeira é un canto que escoitabamos Olaia e eu de pequenas e, como no disco tiña que ser coma unha viaxe polo que somos as tres, esta peza tiña que estar. É unha peza recollida á que lle metemos un pandeiro e un canto medio arábico… Non cho sei fixémola o día do Festival da Luz. Estabamos no camerino cagadas de medo porque había moitísima xente. Collemos un triángulo, un pandeiro e unha pandeireta, e así quedou. Non sabiamos que nome poñerlle, e como nos demos conta de que moitas das coplas trataban de amor, e o amor é primeiro quérote moito e despois aparta de aí, pois iso: non che sei porque non se sabe.
É verdade iso. Moitas das letras do disco falan de amor. Pero o ton non é morro de desamor sen remedio. É, anda, pasa de aí, sen dramas, que non dependo de ti.
Porque así é como pensamos e escollemos as coplas coas que nos identificamos. Non é morro de amor, é vou de festa mañá mesmo se se acaba. En Aldeíña de Moscos, da que falabamos antes, parece que fala unha muller submisa. Pero o que di despois é que el xa volverá co rabo entre as pernas e que entón ela pasará del. É unha letra emotiva, pero guerrilleira…
"Tanxugueiras é un topónimo. Son unhas fincas que nos namoraron"
Bembibre é un exemplo do que comentabamos antes: pezas que se xuntan. Coma ‘Tanxugueiras’, que podería dicirse que é o que erades vós. Voz e percusión. Esa canción é como estar nun serán e escoitar peza tras peza…
Bembibre aprendeuna Aida de moi nena, na asociación na que estaba. É unha peza moi da terra, de ritmos moi antigos… Tanxugueiras é un topónimo. Son unhas fincas que nos namoraron. En Fumaces, no concello de Riós. En vez de poñerlle Fumaces, decidimos poñerlle Tanxugueiras.
E A de sempre?
É un canto que lle escoitamos a Carlos Núñez e ás pandeireteiras de Xiradela. Chamábamoslle “A de Charly”, por Carlos, e tocabámola sempre nos concertos. Por iso lle quedou A de sempre. Porque se non a tocábamos matábannos.
Creo que vai ben a venda de discos, ou?
Temos mil e pico discos vendidos en mes e medio.
Non está mal. E En Piornedo? Nesa canta con vós Xabier Díaz.
O nome é porque é do Piornedo. Tíñanos un aire moi popeiro, moi bonito, que pensamos que era perfecto para a voz de Xabier, coa súa dozura.
E Hermilláns? E Oleró?
Pode parecer un topónimo, non si? Pois non existe, que eu saiba. Comeza cunha mazurca de Hermida e acaba cunha muiñeira de Solláns, por iso Hermilláns. En Oleró xa se nos acabara o enxeño poñendo títulos, e como comeza con “oleró”, “oleró”, quedoulle Oleró. Para nós tamén ten moito significado a letra. Comeza pedindo axuda para cantar. E como a axuda non chega, porque é o que pasa moitas veces ao principio: levas paus, hai faladorías… pois por iso a letra fala do que din de nós, e nós non dicimos nada.
“Porque nós non estamos para amolar a ninguén, para ser mellores ca ninguén, só queremos cantar e chegar ao corazón da xente”
Porque nós non estamos para amolar a ninguén, para ser mellores ca ninguén, só queremos cantar e alumear o corazón da xente. Acaba despois coa despedida das Tanxugueiras, cun ritmo moi de Mario Bros, de cando o conseguía. Para nós o trofeo é cantar e poder chegar ao corazón da xente.
Algo máis que queiras comentar?
Se cadra falar da deseñadora, Sonia García, que fixo un traballo precioso. Ou as fotos de Pixelin Photos. E Elena Ferro, que nos deixou os zocos… É un disco no que está todo moi pensado. É o primeiro, se cadra facemos outro e non ten que ver con este…
