Viñetas nas aulas: Avances aos poucos

Xornada celebrada no Consello da Cultura Galega en 2011 © CCG

Non lembro o seu título, pero as imaxes do asasino esnaquizando á súa vítima nunha bañeira perseguiume durante moitas primaveras. Especialmente cando cun coitelo eléctrico cortoulle ambas mans. Os inertes ollos abertos e impasibles da muller enviaron unha mensaxe para que correse polo corredor e refuxiáseme entre as sabas. Ignorar os dous rombos e a prohibición dos meus pais de ver Historias para non durmir tivo consecuencias traumáticas: fun incapaz durante 30 anos de durmir coas mans por fóra da roupa de cama.

Pero o sinistro e tenebroso seguiume acompañando coas lecturas do semanario de sucesos El Caso ata que unha enfurecida nai dixo que non era esa lectura para nenos. Pronto adoptei substituto no quiosco de barrio coa compra e intercambio dos bolsilibros Bruguera Selección Terror, os cómics Creppy e colección de bizarros cromos acartonados de monstros.

Doía as entrañas cando a profesora de E.X.B. pillábache lendo un cómic requisándoo e gardándoo no segundo caixón da súa mesa baixo chave, entre chicles Nena, mini navallas e calquera outra cousa que non fose adecuada para estar nas aulas. Claro que unha hostia preventiva na cara ou ir de castigo de xeonllos cos brazos en cruz na clase dos “grandes” de 8º  xeraba no subconsciente unha imaxe da docente un tanto vampiresa. Este amor /odio aderezou a miña paixón vampírica e draculiana, elevándoo ao mito cando Toutain publica o Drácula de Fernando Fernández.

Aquela secuencialización do  desmembramiento demostrou o poder da imaxe sobre as neuronas humanas. Influenciando o ámbito dos gustos polo tenebroso pero tamén para adquirir frenesí na lida de cómics como Tío Vivo, El Capitán Trueno ou Roberto Alcázar e Pedrín. Creo que a maioría da miña xeración aprendemos a descifrar a lectura a través de Ibañez con Mortadelo e Filemón. A única tecnoloxía existente era o Spectrum e os seus casetes de xogos, que non eran suficiente para aplacar os desexos libertarios e xoguetóns da cuadrilla: as ocultas caladas con sabor a nicotina, as prácticas onanistas grupais, casetas nas árbores, xogos de rúa e trastadas tan imaxinativas como demoníacas.

A miña avoa Mª Rosa que foi mestra rural coñecía ben os meus gustos. Cada semana enviábame por Correos dous ou tres cómics enrolados cunha misiva moi concreta: que estudase primeiro antes de lelos, xa se poden imaxinar o que facía primeiro. Hoxe xa corentón e con dous fillos doume conta -a pesar de ter miles de cómics e libros no andel- de que non gozan coa lectura. Está claro que o sistema educativo actual con tantos cambios nas súas leis, dista moito dun ensino creativo e transfórmaos nunha especie de robots aliñados cortados polo mesmo patrón, os excelentes docentes están limitados por un programa específico onde cada vez introdúcese a temperá idade materia case incomprensible para uns cerebros que aínda se están formando.

Moito tempo estivo a novena arte estereotipada, condenada vilmente ao limbo do infantil e xuvenil. Pero tamén experimentou incribles cambios. Fíxose adulto, evolucionou en estética narrativa e gráfica, influenciou en moitas artes

Rómpenlles a infancia, os seus xogos e o seu potencial imaxinario. Non hai tempo para outras actividades: deberes, estudar, a recentemente moda autoimpuesta de poñer fichas de actividades a maiores do oficioso, exames, etc. déixanlles capados. Con mochilas que pesan máis de 30 kg. en material escolar e entran ao centro como animais ao matadoiro. Sígome acordando do segundo caixón. Por que non podía ler un cómic en clases?

A señorita Virxinia tiña a estraña habilidade para comer unha mazá verde ao mesmo tempo que che pegaba na man cunha quilométrica regra de madeira na man. Era as de: A letra co sangue entra e o método non foi moi efectivo. Tardei moito en ler, ata que un día conta a lenda que tirado no chan con moitos cómics empecei a descifrar viñetas en voz alta con continuidade e boa pronuncia. A Ibáñez debémoslle moito, o entretemento e a comprensión de texto, que non é pouco.

Moito tempo estivo a novena arte estereotipada, condenada vilmente ao limbo do infantil e xuvenil. Como o cinema sufriu censura, prostituíuse e nalgúns casos realizou un proceso dexenerativo á súa imaxe. Pero tamén experimentou incribles cambios. Fíxose adulto, evolucionou en estética narrativa e gráfica, influenciou en moitas artes e conseguiu situarse no olimpo do respecto e consagración con novos autores. Hoxe as planchas orixinais dalgúns autores colgan en paredes de Museos.

Afortunadamente xa se empeza a ver con certa normalidade a introdución do xénero tebeístico na docencia a través de charlas, talleres e exposicións. E todo isto sen castigos nin reprimendas!

Afortunadamente xa se empeza a ver con certa normalidade a introdución do xénero tebeístico na docencia a través de charlas, talleres e exposicións. E todo isto sen castigos nin reprimendas! En Galicia, a unión da imaxe a través da banda deseñada no aspecto académico foi en novembro de 2011 coa Xornada: Arte + Narrativa Gráfica organizada polo Consello da Cultura Galega en Santiago de Compostela.

Interviñeron na presentación Ramón Villares (Presidente do Consello da Cultura Galega), Marisa Sobrino (Coordinadora da Sección de Creación e Artes Visuais Contemporáneas do CdCG), e Miguelanxo Prado (artista, membro da sección e coordinador da xornada). Os relatorios foron as seguintes: O cómic na cultura visual contemporánea: de medio de masas á narración gráfica actual de Ricardo Anguita Canteiro, profesor titular do Departamento de Historia da Arte e director do Centro de Cultura Contemporánea da Universidade de Granada. A arte de contar. Orixinalidade e peculiaridades do relato en viñetas de Antonio Altarriba, Catedrático de Literatura Francesa da Euskal Herriko Unibertsitatea, e Premio Nacional de Cómic 2010, como guionista de El arte de volar, co debuxante Kim. A unicidade da linguaxe expresiva da historieta de Juanjo Guarnido, debuxante e autor, entre outros, do serializado cómic Blacksad. A historieta galega: da conciencia política á conciencia artística de Gemma Sesar, editora do Patito Editorial e comisaria da exposición A historieta galega 1973-2008, celebrada non Auditorio de Galicia en Santiago de Compostela no 2008.

En Galicia, a unión da imaxe a través da banda deseñada no aspecto académico foi en novembro de 2011 coa Xornada: Arte + Narrativa Gráfica organizada polo Consello da Cultura Galega

A UIMP (Universidade Internacional Menéndez Pelayo) organiza en xullo de 2012 o Encontro: Drácula Cen anos sen Bram Stoker, onde o teórico da historieta e membro de Tebeosfera, Javier Alcázar Guijo, diserta sobre O vampiro no cómic. Neste mesmo ano Kiko da Silva abre en Pontevedra O Garaxe Hermético, a primeira Escola Profesional de Banda Deseñada e ilustración de Galicia, realizando posteriormente un Taller de Cómic no Museo Provincial de Lugo explicando o proceso de creación do seu proxecto Baixo as sombras das pedras flotantes. En 2013 o instituto de Monforte de Lemos A Pinguela empeza a convidar a debuxantes profesionais para impartir talleres de cómics.

A UNED de Las Palmas de Gran Canaria xogará cos códigos visuais do 26 de outubro ao 6 de novembro de 2015 na V Unha mirada antropolóxica ao mundo da viñeta ao considerar que a cultura gráfica das imaxes “son o elemento desencadenamento da creación dos símbolos; pero igualmente estes fan referencia ou terminan sendo unha representación dunha realidade histórica e interpretable. A natureza das viñetas non é allea a este feito". O curso que se pode realizar online ou presencial está coordinado por Piñeiro Goretti Almeida Hernández (Coordinadora da Facultade de Educación e Psicoloxía) e Soraya Jorge Godoy do grupo de investigación Montessori (ULPGC). 

V Unha mirada antropolóxica ao mundo da viñeta conta coa dirección de Daniel Becerra Romeu e Elena Hernández Corrochano, do departamento de Antropoloxía Social e Cultural, UNED das Palmas e Madrid respectivamente. Os seus 20 relatores exporán desde un punto de vista multidisciplinar as viñetas na balanza de interese antropolóxico, analizarán as diferentes temáticas e incitarán á reflexión e á utilización de novos métodos e perspectivas no desenvolvemento da Antropoloxía en todas as súas ramas.

Xornada celebrada no Consello da Cultura Galega en 2011 © CCG
Cartaz do curso que comeza este luns en Gran Canaria © UIMP

Grazas ás socias e socios editamos un xornal plural

As socias e socios de Praza.gal son esenciais para editarmos cada día un xornal plural. Dende moi pouco a túa achega económica pode axudarnos a soster e ampliar a nosa redacción e, así, a contarmos máis, mellor e sen cancelas.