España pode caer o triplo do previsto este ano, o que deixaría as contas do Estado aínda máis en dúbida. O Fondo Monetario Internacional di que a situación pinta entre mal e peor, cun ano máis de recesión na Unión Europea e un grave risco de contaxio no corazón de Europa. As cifras de emprego, vendas de coches en países como Alemaña, ou calquera outro dato relacionado coa conxuntura son infames. E con este caldo de cultivo o rosario de empresas quebradas e con problemas en España, pero tamén no resto dos países desenvolvidos, dispárase.

Fronte a este escenario no que de cara ao público se desenvolve un novo capítulo da historia interminable da recesión, as bolsas disparáronse o martes, a prima de risco (o diferencial que mide o prezo do bono español a dez anos co alemán), esborrallouse e a débeda española tocou niveis historicamente baixos. Que saben os mercados que non sabe o resto?

O que anticipan os investidores nas bolsas aínda non se pode ler nos titulares da prensa. Son intuicións máis ou menos claras, máis ou menos certas e baseadas en mensaxes encriptadas, do que vai suceder nas próximas semanas

O que anticipan os investidores nas bolsas aínda non se pode ler nos titulares da prensa. Son intuicións máis ou menos claras, máis ou menos certas e baseadas en mensaxes encriptadas, do que vai suceder nas próximas semanas. E o que os mercados anticipan é que vai comezar unha nova etapa de iniciativas expansivas, probablemente moito máis mornas que as que seguiron ao estoupido da burbulla en 2008 pero, en calquera caso, liberadoras para unhas economías asfixiadas.

Por unha banda, a mensaxe oficial segue sendo o de atar en curto o déficit e a débeda pero, por outro, o de recoñecer que a cousa en Europa non marcha

O cumio entre o FMI e o Banco Mundial en Washington a pasado fin de semana marcou un punto de inflexión. As catastróficas previsións dos homes de negro viñeron acompañadas de mensaxes proclamando a necesidade de atenuar a austeridade en Europa. A maior parte das intervencións dos principais executivos do organismo foron un complicado exercicio de equilibrismo, o que vén ser sorber e soprar a disciplina fiscal á vez. Por unha banda, a mensaxe oficial segue sendo o de atar en curto o déficit e a débeda pero, por outro, o de recoñecer que a cousa en Europa non marcha e que é necesario tomar os axustes con máis tranquilidade para poder albiscar unha recuperación no prazo medio.

Os cambios de Bruxelas

A resposta foi máis ou menos inmediata. Bruxelas está a barallar unha prórroga de dous anos para que España chegue a ter o déficit no 3%

A resposta foi máis ou menos inmediata. Bruxelas está a barallar unha prórroga de dous anos para que España chegue a ter o déficit no 3%, segundo publicou El País, o que significaría relaxar de forma drástica os axustes. Tanto é así que se o obxectivo da UE para o déficit español de 2013 era até agora baixalo a un 4,5% (desde o 7% que considera Bruxelas, sen incluír as axudas á banca), poderíase deixar nun 6% ou mesmo algo por riba. A confirmación de que isto pode ser así non chegará ata que o Goberno presente o seu plan de reformas (ou recortes) este venres. Nelas presentaranse tamén as novas previsións macroeconómicas e a posteriori, a bendición de Bruxelas a alargar os obxectivos no tempo.

Este debate sobre se a austeridade está a matar a Europa estivo amplificado grazas a que coincidiu no tempo coa caída dun mito da austeridade: a teoría dos economistas estadounidenses Reinhart e Rogoff de que o crecemento se reduce a partir dun nivel de débeda equivalente ao 90% do PIB baseábase en datos equivocados. O polémico estudo desta parella foi utilizado de forma reiterada pola Comisión Europea e polos defensores da austeridade para resaltar os beneficios dos recortes.

Con teoría económica ou sen ela detrás, o propio presidente da Comisión Europea, Durao Barroso, daba a entender a principios desta semana que o teito da austeridade xa se tocou en Europa, aínda que a Comisión Europea tratou de matizar as súas palabras.

A mensaxe que chega de Xapón

A política expansiva xaponesa basicamente consiste en darlle ao botón de imprimir iens para conseguir inflación

O cambio de actitude do FMI fronte ás políticas draconianas de austeridade viuse tamén realzado polo encontro paralelo que mantiveron os membros do G-20, no que aplaudiron a recentemente estreada política expansiva de Xapón. O cambio de rumbo do Banco Central de Xapón, un golpe de temón que a priori parece moi afastado, tivo xa efectos que se percibiron nos mercados de todo o mundo.

A política expansiva xaponesa, que basicamente consiste en darlle ao botón de imprimir iens para conseguir inflación, podería ser interpretada polos seus socios do G-20 como un paso cara á guerra de divisas. Á fin e ao cabo, un dos primeiros efectos de alagar o mercado de diñeiro é que este perde valor fronte ás outras divisas, como de feito xa sucedeu. Pero, sorprendentemente, este clube de grandes economías aplaudiron a iniciativa xaponesa e viñeron dicir, implicitamente, "queremos máis".

A pelota recae así no tellado do vetusto edificio de Frankfurt onde se levanta a sede do Banco Central Europeo (BCE). A institución xa apenas ten marxe de actuación e os mercados cren que esta vez si que se decidirá a baixar tipos na súa próxima reunión do 2 de maio. Até agora, literalmente, cando Mario Draghi, o seu presidente, falaba, subía o pan. Pero as súas palabras sobre determinación ao actuar xa non teñen valor, ao desgastarse co efecto "que vén o lobo".

Os mercados queren que o BCE apunte á política monetaria do outro lado do Atlántico onde a Reserva Federal non só imprime diñeiro senón que ademais se comprometeu a deixar os tipos de interese no 0% o tempo que sexa necesario

Aínda que o prezo do diñeiro na zona do euro está nun baixísimo 0,75%, os mercados queren que o BCE apunte á política monetaria do outro lado do Atlántico onde a Reserva Federal non só imprime diñeiro senón que ademais se comprometeu a deixar os tipos de interese no 0% o tempo que sexa necesario ata que se recupere o emprego.

Ganas de mercar

O mercado xa cansou do seu estado de depresión permanente

En todas estas mensaxes entreliñas e chiscadelas do mercado entra un elemento fundamental: as ganas de mercar. O mercado xa cansou do seu estado de depresión permanente. De feito, o ano iniciouse con moi bos resultados, que se desinflaron conforme se ían dando a coñecer as malas noticias na economía internacional e sobre todo, tras o catastrófico rescate de Chipre. Pero o ciclo da recesión nas bolsas xa tende ao seu fin, cuns investidores cansos de agachar os cartos en ocorrencias bolsistas (Bitcoin, ouro...) que esboroan dun día para outro.

Pero, coidado, a suba das bolsas é un indicador adiantado que non sempre acerta e, en especial, non de forma inmediata. Os seus bos agoiros poden tardar meses en materializarse na economía real. Ou non chegar nunca.