Por que temos que facerlle caso ao FMI se sabemos que se trabuca?

O FMI celebra as súas grandes asembleas na primavera e no verán CC-BY-SA El Diario

O FMI mellora a súa previsión de España, pero ve mal o paro, cre que hai perigo de deflación e insta a que se dean máis créditos. A grandes liñas este é o resumo da fotografía que o Fondo Monetario Internacional (FMI) fixo na asemblea anual de primavera que reúne en Washinton a decenas de banqueiros e políticos para debater sobre a saúde da economía mundial. Os prognósticos e consellos do FMI acaparan portadas e titulares. E moitos cidadáns cuéstionanse: por que lles seguimos facendo caso se fallaron en predicir a crise e as súas receitas asfixian a moitos países?

A pregunta é pertinente. Nos primeiros anos de crise financeira -2009, 2010 e 2011- o Fondo Monetario Internacional foi un dos organismos de predición económica que máis fallou nos seus prognósticos sobre España, segundo os rexistros da Diana Esade. Eses lodos creáronse coa falta de tino por parte do organismo internacional primeiro, á hora de predicir a crise financeira e, segundo, por ocultar que o sistema bancario español non era tan bo como aseguraba o Goberno español.

Por suposto non foi o FMI o único organismo que errou ao predicir a crise. Hai que sumarlles as axencias de ráting, os servizos de estudos dos gobernos e moitos analistas privados. Pero poucos se sacudiron a nivel mediático tan rápido a sombra do desatino como o organismo internacional, que segue sendo invocado por uns e outros. É realmente tan importante o que di o FMI?

As predicións do Fondo son "academicamente irrelevantes"

En opinión de Ignacio Conde Ruiz, investigador de Fedea, as predicións do Fondo son "academicamente irrelevantes". Para unha institución como a súa que se dedica máis á análise económica que á conxuntura, as predicións a curto prazo terminan sendo todas moi similares e a medio prazo a maioría fallan. "Predicir non é a misión da ciencia económica", asegura Conde Ruiz. Con todo, recoñece o valor da súa base de datos e dalgunhas das súas investigacións pero lembra que adoitan ser os analistas do propio Fondo os que preguntan aos académicos locais para sacar as súas conclusións.

Como se fan os informes

O certo é que para construír os seus informes de cada país as misións do FMI, compostas polos coñecidos como homes de negro, visitan cada un dos 188 países membros e entrevístanse con personalidades locais relevantes. Aínda que en teoría os encontros son secretos, no mundo sábese perfectamente con quen se entrevistan os burócratas de Washington. Economistas independentes, profesores de escolas de negocios, think tanks, representantes sindicais (ou os propios Ignacio Fernández Toxo ou Cándido Méndez se cadran as axendas), a oficina económica de Moncloa e a CEOE. E por suposto onde máis tempo pasan é no ministerio de Economía, en Facenda e no Banco de España.

Para construír os seus informes de cada país as misións do FMI, compostas polos coñecidos como homes de negro, visitan cada un dos 188 países membros

As opinións e predicións para cada país fanse unha vez solicitados os datos sobre o terreo. Por iso é polo que é máis probable que acerte un servizo de estudos local, que cambia con máis rapidez as súas predicións, que o Fondo que realiza unha visita unha vez ao ano (nun país normal que non estea nun programa de rescate), pero fai até catro actualizacións sobre a evolución das economías.

O valor engadido que achega o FMI é pór en contraste os datos de todos os países membros e formar así unha foto moito máis ampla e contextualizada do avance dunha economía. Santiago Carbó, catedrático de Economía da Bangor University (Reino Unido) e investigador de Funcas, cre que o importante é quedar "coa tendencia". Isto é, se o Fondo ve en termos xerais a economía mellor ou ou peor. "O FMI tívose que ver obrigado nos últimos anos a facer profundas revisións das súas proxeccións en prazos moi curtos de tempo", lembra Carbó. "Os economistas tomámonos as estimacións con seriedade pero tamén con relativismo", engade.

Alberto Montero, profesor de Economía Aplicada da Universidade de Málaga, concorda con que escoitar a música que emite a institución ten a súa importancia. As predicións "supoñen un sinal sobre as tendencias previsibles: creo que non se poden tomar en consideración as súas predicións en cifras concretas pero si que emiten unha especie de sinais que en momentos non especialmente convulsos, aínda que non por iso menos complicados, son de utilidade para a análise", apoia este experto.

Respecto das equivocacións en anticipar a crise, Montero ve que se volveron "máis conservadores e realistas nas súas predicións" e algo máis "razoables" nas recomendacións que emiten, como parte da troika, que as súas contrapartes: a Comisión Europea e o Banco Central Europeo.

Para Joaquín Maudos, profesor do Instituto Valenciano de Investigacións Económicas e moi especializado no sector bancario, o organismo si ten unha palabra moi relevante en materia bancaria. "O FMI fixo acertadas análises do sector bancario. En España foi o que detectou insuficiencias de capital co stress test que fixo en 2012 e cuxos resultados anticipou en marzo de 2012. O seu exame obrigou a facer necesarios cambios na reforma financeira en España", asegura este catedrático que recoñece que si utiliza datos do organismo para motivar as súas propias análises

Recomendacións, con pinzas

Pero o Fondo non fai só prognósticos, tamén fai recomendacións. Con insistencia, por exemplo, esixen que España faga unha desvalorización fiscal (que suba o IVE e baixe as cotizacións sociais) ou que mellore o sector servizos. Carbó discrepa co tino dalgunhas recomendacións: "É especialmente importante a de seguir contendo débeda e déficit, sen espazo para a compracencia. Noutros aspectos, non estaría eu tan de acordo coas observacións, por exemplo, no que se refire a concentración bancaria xa que está demostrado que máis concentración non implica necesariamente menos competencia", matiza en referencia ás sospeitas que levantou o Fondo sobre formación de oligopolios bancarios como resultado dos programas de rescate.

O que di o FMI é importante, basicamente, porque un puñado de países, varios en Europa, terano que aplicar tarde ou cedo se queren seguir recibindo a axuda financeira

No caso de Montero, que se considera nas "antípodas" das recomendacións do Fondo, cre que o problema é que a institución non considera "variables políticas e institucionais" nas súas análises cando estas terminaron sendo determinantes para as recentes crises europeas. "As súas análises son moi febles desde o punto de vista da economía política", resolve.

O certo é que en épocas de bonanza, as recomendacións do FMI caían en saco roto con relativa alegría e pouco debate. A subida do IVE ou a reforma das pensións, por exemplo, eran recorrentes nos informes do Fondo anteriores á crise. Pero a súa figura de prestamista de última instancia ampliou o seu papel. O que di o FMI é importante, basicamente, porque un puñado de países, varios en Europa, terano que aplicar tarde ou cedo se queren seguir recibindo a axuda financeira.

Un lugar para o lobby financeiro

Destas recomendacións, e dos perigos que ve o Fondo, é do que discutirán basicamente durante a fin de semana os ministros de Economía que aterrarán o xoves e o venres en Washington. A pesar de que a semana grande da institución empeza o martes coa publicación das predicións, non é até o fin de semana cando os líderes políticos se xuntan e discuten dos asuntos candentes sobre a mesa. A publicación das predicións é puro quecemento estatístico, para encadrar o debate.

Por unha banda, está o plenario, no que non todos os países falan, xa que están agrupados, e é o representante de quenda o que defende a postura dos seus representados. O debate neste caso é máis organizativo, sobre cotas que pagan os membros, representatividade, peso, achega de fondos, gasto, e unha folla de sesións que se parece basicamente á dunha comunidade de veciños. Tamén saen temas recorrentes como as reivindicacións históricas de Arxentina co FMI.

Ao redor da Asemblea xorden múltiples foros para discutir de forma bilateral, trilateral, multilateral e sobre todo, secreta

Pero ao redor da Asemblea xorden múltiples foros para discutir de forma bilateral, trilateral, multilateral e sobre todo, secreta. Os ministros de Economía vense cos seus homólogos e achegan posturas e acordos. Por mor da crise de 2008 un dos foros que se realizan de forma estable é o dos países do G-20, con invitación especial para España. Tamén se cita o G-8, o G-24 e practicamente calquera asociación económica que aproveita o seu desprazamento a Washington para atoparse.

Pero onde se bate o cobre é nas numerosas ceas que se realizan estes días nas que os se afianzan multitude de relacións. A estas ceas incorpóranse os principais banqueiros, que aproveitan a reunión para celebrar a súa tamén en Washington mediante o Institute of Internacional Finance (IIF), a patronal internacional de banqueiros, da que Francisco González (BBVA) é un dos seus directivos. O IFF patrocina seminarios dentro da Asemblea pero tamén todo tipo de encontros bilaterais cos líderes económicos mundiais.

Aínda que o espazo está principalmente ocupado polo lobby bancario -á fin e ao cabo o FMI é un prestamista-, tamén as ONG organizan seminarios e charlas que nalgúns casos teñen un relativo éxito. Joseph Stiglitz, por exemplo, é un clásico deste tipo de reunións que sempre aparece convidado por algunha organización sen ánimo de lucro.

O FMI celebra as súas grandes asembleas na primavera e no verán CC-BY-SA El Diario

Grazas ás socias e socios editamos un xornal plural

As socias e socios de Praza.gal son esenciais para editarmos cada día un xornal plural. Dende moi pouco a túa achega económica pode axudarnos a soster e ampliar a nosa redacción e, así, a contarmos máis, mellor e sen cancelas.