Abril, 1915. Hai nove meses que milleiros de soldados morren nas trincheiras de media Europa, nun conflito que acabaría coa vida de dez millóns de persoas. O Ateneo Obrero Sindicalista de Ferrol decide convocar na cidade un Congreso Internacional da Paz, coa intención de deter a guerra. Impúlsao, entre outras persoas, José López Bouza, anarquista ferrolán expulsado de Arxentina en 1911, que acabaría chegando a ser presidente da Deputación da Coruña en 1936 e que foi asasinado no barrio de Canido, na cidade departamental, o 30 de agosto de 1936, xunto a outras 18 persoas.
O evento celebrouse a pesar dos obstáculos impostos polos Goberno, que dificultou a chegada de moitos dos participantes, interceptou correspondencia e acabou por prohibir a súa celebración. Non detivo a guerra e, de feito, as súas sesións só se dedicaron en parte a falar do conflito. Porén, o congreso, ao que asistiron un cento de destacados líderes obreiros, serviu para reorganizar en toda España a CNT, que fora ilegalizada en 1911. Estes días a Unión Libertaria está a celebrar no Ateneo Ferrolán o centenario daquel encontro, cunha conferencia do historiador Eliseo Fernández, celebrada o pasado mércores, e a presentación do libro No café/Entre campesiños, de Errico Malatesta, o vindeiro luns 4 de maio.
Tratábase de reunir na cidade os días 30 de abril, 1 e 2 de maio, a sociedades obreiras de todo o mundo -anarquistas ou non- co obxectivo organizar a oposición proletaria á guerra
A convocatoria do Congreso foi publicada polo Ateneo Obrero Sindicalista de Ferrol o 26 de febreiro. Tratábase de reunir na cidade os días 30 de abril, 1 e 2 de maio, a sociedades obreiras de todo o mundo -anarquistas ou non- co obxectivo organizar a oposición proletaria á guerra, mobilizando sobre todo a clase traballadora dos países neutrais para unha oposición efectiva ao conflito, mediante o boicot ao tráfico de mercadurías e unha posible convocatoria de folga xeral. A empresa era ambiciosa e os obstáculos, moitos. Finalmente, o encontro puido celebrarse, con representantes de máis dun cento de organizacións sindicais, ateneos sindicalistas, centros obreiros e grupos anarquistas, aínda que as xuntanzas tiveron que ser clandestinas.
A maioría das organizacións representadas eran da Península Ibérica, e foi por iso que as conclusións do Congreso só puideron ter algunha relevancia neste ámbito xeográfico
A maioría das organizacións representadas eran da Península Ibérica, e foi por iso que as conclusións do Congreso só puideron ter algunha relevancia neste ámbito xeográfico. Os seus efectos estiveron ademáis moi limitados pola detención dalgúns dos seus organizadores, a expulsión de delegados portugueses e do brasileiro, ou mesmo o feito de que algún delegados chegaran xa cando o Congreso se tiña celebrado. Un dos acordos ao que se chegou foi o de tentar facer renacer a Internacional, o que tivo como consecuencia a creación dun Comité Central con sede en Ferrol e José López Bouza na secretaría, que funcionou en precario por algúns meses e que non conseguiu o seu obxectivo de reagrupar as organización obreiras de todo o mundo. Polo mesmo feito, o acordo de tentar levar adiante unha folga xeral internacional veuse igualmente frustrado.
En xeral, o movemento obreiro foi incapaz en toda Europa de colocar os seus ideais internacionalistas por riba dos intereses nacionais que movían a guerra. Pódese lembrar, por exemplo, a frustración de Rosa Luxemburgo e Jean Jaurès no seu intento de fomentar a fraternidade entre os pobos alemán e francés entre a clase traballadora dun e doutro lugar. O propio Jaurès, pola súa oposición á guerra, morrería asasinado a mans dun militante nacionalista francés en xullo de 1914.
O meirande logro do Congreso foi o acordo de dar inicio á reorganización da CNT, desartellada dende o ano 1911 pola persecución gubernamental
Porén, cómpre salientar que o Congreso da Paz ficou como un antecedente do renacemento dunha Internacional en clave anarquista, artellada en Berlín en 1922, ou da creación da Federación Anarquista Ibérica en 1927. O meirande logro do Congreso foi o acordo de dar inicio á reorganización da CNT, desartellada dende o ano 1911 pola persecución gubernamental. A proposta do Congreso foi asumida por boa parte das organizacións presentes e en pouco tempo a CNT puido amosar a súa potencia na folga xeral de agosto de 1917.
