A morte de Franco Battiato xerou unha onda de pesar na Europa mediterránea, con moitas lembranzas dos seus versos, reflectidos en columnas e comentarios. Ignoro se tivo tanto suceso para alén desta rexión, se fixeron lembranza en Francia, Gran Bretaña e nos territorios fríos de máis ao norte.

A calidade artística de Battiato foi cuestionada nos anos oitenta e noventa. Unha firma prestixiosa destacaba, tamén agora, despois da súa morte, a ausencia de técnica musical.

As persoas que naqueles decenios mantiñan unha certa tensión persoal na escolla da música, ao considerar que esta arte é, como todas, un dos grandes medios para conseguir o crecemento persoal e achegarse á sabedoría, discutían ( tamén por aquí, por Compostela, cando veu o siciliano cantar) se era músico ou non era nada.

Mellor dito, se era un chaíñas ao xeito dos peores personaxes con produtos comerciais, ou se acadaba, con tan poucos recursos, alturas que cumpría ter en conta. Soar soa comercial e pegadizo, cunha expresión moi próxima á da música corrente. Así que algúns empregamos a carga dialéctica que posuíamos, non moita, para conseguir baixar en cuadrilla ao concerto do Sar. Debía ser o ano 88.

Eran os tempos, ademais, nos que se producira xa a viraxe cara a música xuvenil anglosaxona, en detrimento da escoitada polos rapaces da década dos setenta e anteriores, máis ben francesa e latinoamericana. E italiana, en chave moito máis lixeira.

Finalmente acabou sendo aceptado Battiato, sen moita tese, por repetición e conformidade, grazas ao amábel das súas notas e porque aqueles ouvidores foron relaxando a pretendida esixencia.

Unha crítica ao músico que circulou daquela, italiana, viña dicir que tanto se elevaba por momentos ás alturas máis sutís, como descendía á simpleza elemental, que non á sinxeleza.

Battiato incorporouse ás bagaxes particulares de moita xente, pero fíxoo, isto non é dubidoso, a través de fragmentos poéticos e con ritmos amábeis, que facilmente se poden converter nunha monserga mental

Battiato incorporouse ás bagaxes particulares de moita xente, pero fíxoo, isto non é dubidoso, a través de fragmentos poéticos e con ritmos amábeis, que facilmente se poden converter nunha monserga mental, usando un termo que el mesmo aplica na tradución ao español dunha canción.

Fragmentos deliciosos, conformados por un par de versos, ou un só, cunha forza poética extraordinaria e que enuncian, convidan, con pouco máis que a insinuación. Pousa a imaxe e cambia o motivo de contado. Podería continuar amosando pero que non o fai: “resistirai a un altro addio”, “como derviches que xiran sobre as espiñas dorsais”.

Referencias insólitas e cultas, a situacións que o ouvinte instruído identifica, e sobre as que quizás saiba moi pouco ou nada, camiños exóticos, ás veces históricos, outros literarios, moi atraentes, que incitan a entrar, que aguzan a curiosidade, convidando a resolver o enigma da “ graza innatural de Vichinsky” ou de “lo sai che quell´idiota di Graziani”, dos “xesuítas euclidianos, vestidos como bonzos, para entrar na corte dos emperadores da dinastía Ming”. As conxuncións de tales imaxes conforman ás veces altos poemas oníricos, pero en poucos hai un desenvolvemento coherente das metáforas, pleno de comezo a fin. Eses poucos son os mellores, os definitivos.

Mais o grande convite de Battiato creo que é o espiritual. Neno de coro en Catania, se non me falla a memoria, a súa primeira formación musical está vinculada á relixiosidade. Iso é algo que intúe quen teña estado atento prolongadamente á súa creación.

A min ese substrato lémbrame moito a do primeiro Al Bano, o da primeira metade da década dos setenta ( do demais esquézanse), cantor lixeiro pero daquela maneira, con preocupación polo transcendente, que se reflicte nas súas cancións, cristiás, sen que asome o explícito, o vulgar nin o doutrinario.

Battiato busca, a través da súa arte, perforar o misterio. Talvez diso se trate. Nada que ver, por tanto, só con cousas bonitas e tal

Esa relixiosidade paira en Battiato, insinúase, amósase delicadamente e establece a súa base máis firme, que convida, sen facerse nunca explícita tampouco, e moito menos charlatana de predicador.

Ao cabo a etimoloxía do termo relixión indica ligazón, ligar fortemente. É dicir, que Battiato busca, a través da súa arte, perforar o misterio. Talvez diso se trate. Nada que ver, por tanto, só con cousas bonitas e tal (lémbranseme agora aqueles repasos que José Angel Valente lles daba a moitos poetas consagrados da súa xeración e das outras, vindo a dicir que apenas xuntaban palabras que deslumbrasen, ou algo así).

Un desprezo tamén no lado negativo, de Battiato, pola vida mercantilizada, polo tosco. Seguindo o estro dos seus versos: “xente infame que non sabe o que é o pudor”, “ pero como escusar as hienas nos estadios e as dos xornais? ”. Unha radicalidade íntima que se pode converter en provocación, en ofensa máis ben.

E creo que atrapa porque toca en lugares da intimidade que case todos temos á intemperie. Quérese outra vida, di, fóra da contabilidade materialista, pero non se acerta coa vía que leva a ela, iso cando se busca, que é case nunca.

Desde a absoluta liberdade incorpora a si outras grandes tradicións, que loxicamente conflúen coa súa primeira, para desvelar. Ao cabo a arte pretende iso. Nel de maneira espida e próxima, porque frecuentemente acada a sinxeleza da mellor elementalidade. A maior autenticidade.

Até máis ver.