Rematou o prazo legal para facer recomendacións e comentarios aos contidos das materias que chegarán ás aulas coa Lomce. E entre todas as novidades que expón o currículo, a principal é a incorporación de Valores Éticos, a alternativa a Relixión. Esta materia está chamada dalgún xeito a rescatar parte do temario de Educación para a Cidadanía, eliminada polo Goberno do PP por considerala "un adoutrinamento absurdo e inútil", segundo palabras do propio Mariano Rajoy.

Pero as críticas aumentan contra o borrador do programa precisamente pola mesma razón. Valores Éticos formará os alumnos "no concepto constitucional de nación española", destacaron os xornais conservadores ao pouco de coñecerse o texto. Outros titulares celebraron: "O dereito á vida estudarase en Valores Éticos".

"Queixábanse de que Educación para a Cidadanía adoutrinaba e expoñen unha alternativa de adoutrinamento pura e dura, na que desde o Ministerio establécese que valores hai que aprender e como facelo", queixouse xa a Confederación de anpas estatal (Ceapa).

O borrador do programa de Valores Éticos pon a desobediencia civil como exemplo de incumprimento de deberes

Os obxectivos curriculares marcan certas pautas que non convencen os profesores, sindicatos ou os representantes dos pais. Por exemplo, en canto aos dereitos cidadáns e a certas formas de protesta como a desobediencia civil ou a obxección de conciencia, que se expoñen como exemplos de incumprimento de deberes.

• Comprende a importancia que ten, para a democracia e a xustiza, que os cidadáns coñezan e cumpran cos seus deberes [...], o acatamento das leis e das sentenzas dos tribunais de xustiza así como o pago dos impostos establecidos, entre outros.
• Debate acerca da solución de problemas nos que hai un conflito entre os valores e principios morais do individuo e os da orde civil, expondo solucións razoadas e fundamentadas nos valores éticos, resaltando os casos de desobediencia civil e obxección de conciencia, xa que estes implican a desobediencia ás leis do Estado ás que están sometidos todos os cidadáns. 

"O que expoñen non ten nada que ver coa educación ética nin cívica, senón que é a forma na que o Goberno trata de impor as súas conviccións ideolóxicas", asegurou dixo xa a Federación de Ensino de CCOO logo de analizar o borrador. Máis aló da estrutura da Estrutura do Estado e os principios constitucionais, un dos obxectivos pedagóxicos é que os alumnos saiban valorar o papel que xogan as Forzas Armadas "a favor da seguridade e a paz".
   

• Describe e estima a importancia da misión das forzas armadas, (no art. 15 da lei de Defensa Nacional), acerca da seguridade e defensa de España e a súa contribución en situacións de emerxencia e axuda humanitaria, tanto nacionais como internacionais. (Valores Éticos. 4º ESO)

Os dereitos humanos e as células nai

O programa esténdese sobre a Declaración Universal dos Dereitos Humanos, a súa aplicación práctica, o respecto que se fai deles e as limitacións dos Estados supeditados a este ben universal. O despregamento sobre os dereitos cidadáns é notablemente menor. Curiosamente, temas que están no centro do debate político coa crise trátanse de maneira xenérica.

• Sinala algunhas das deficiencias existentes no exercicio dos dereitos económicos e sociais tales como a pobreza, a falta de acceso á educación, á saúde, ao emprego, á vivenda, etcétera.

O da información é outro tema que aborda o texto dunha maneira que xerou críticas. "A materia tende a expor os asuntos como problemas. E os medios de comunicación non son bos nin malos. A información non é mala en si mesma. O problema pode estar en como a traslademos. E se partimos dun discurso no que damos a entender que todo está manipulado o que facemos é trasladar aos mozos un prexuízo ideolóxico".

• Tamén deberán reflexionar sobre o "impacto que teñen os medios de comunicación actuais na vida moral das persoas e da sociedade".
• Valora a necesidade dunha regulación ética e xurídica dos medios de comunicación.

Moito máis controvertida é a forma de abordar os valores éticos no campo da ciencia e a tecnoloxía. O texto expón claramente algúns avances como "problemas". Por exemplo, o uso de células nai ou a clonación. Tamén se refire á eutanasia e euxenesia como "perigos".

O texto expón claramente algúns avances científicos e tecnolóxicos como "problemas"

•  ... estimar a viabilidade de proxectos científicos e tecnolóxicos, considerando a idoneidade ética dos obxectivos que pretenden e a avaliación dos riscos e consecuencias persoais, sociais e ambientais que a súa aplicación poida ter.
•  Analiza información seleccionada de diversas fontes, co fin de coñecer en que consisten algúns dos avances en medicamento e biotecnoloxía, que expoñen dilemas morais, tales como: a utilización de células nai, a clonación, a eutanasia e a euxenesia, entre outros, sinalando algúns perigos que estes encerran se se prescinde do respecto aos valores éticos. (Os valores éticos e a súa relación coa ciencia e a tecnoloxía. 1º ciclo ESO)

A substitución de Educación para a Cidadanía

Unha das promesas electorais de Mariano Rajoy que o ministro José Ignacio Wert fixo realidade é a da eliminación de Educación para a Cidadanía, creada polo Goberno de José Luis Rodríguez Zapatero. O PP opúxose a ela desde o principio pola súa "alta carga ideolóxica" e mesmo apoiou os pais que declararon aos seus fillos obxectores e non os enviaban a clase. Unha obxección de conciencia que agora rexeitan no texto da materia que a substituirá.

O ditame do Consello de Estado sobre a Lei Orgánica de Mellora da Calidade Educativa xa advertía ao Goberno que Cidadanía non debía eliminarse do currículo básico, porque ía na liña dos contidos que marcaba Europa. O Ministerio de Educación agradeceu o consello e respondeu que moitos deses contidos ían ser "transversais" en todas as materias e que outros estarían incluídos nos novas Valores Sociais e Cívicos (en Primaria) e Valores Éticos (en Secundaria).

Pero non todos están de acordo en que isto ocorrese."En Cidadanía abordábanse moitas cuestións que son parte da sociedade, da realidade na que vivimos e promovíase unha visión aberta e crítica para que os estudantes analizasen e opinasen. Nesta materia non hai nada de pensamento crítico", resume a Ceapa.

De feito, a configuración do programa é moito máis filosófica. Probablemente para dar saída ao profesorado ao que lle quitaron carga horaria coa redución de horas de filosofía, apuntan os sindicatos. "O que se propoñen son reflexións do pasado, dunha sociedade que non se parece nada á actual", reflexionan os representantes dos pais.

Valores Éticos é a alternativa a Relixión, sobe de categoría e convértese en materia avaliable

Valores Éticos é, ademais, a alternativa a Relixión, que coa Lomce sobe de categoría e convértese nunha materia avaliable, unha histórica reivindicación da Conferencia Espiscopal Española (CEE). Precisamente estes días o portavoz da CEE, José María Gil Tamayo, aseguraba que hai que traballar para que a educación "non sexa un mercadeo de ideoloxías" e a cuestión relixiosa "non sexa a materia pendente dependendo das alternancias políticas".

Os obxectivos da materia de Relixión non figuran no borrador do decreto porque aínda que os profesores cobran de fondos públicos (uns 500 millóns de euros ao ano), a súa selección e o propio currículo dependen da autoridade relixiosa competente. No caso da relixión católica, a CEE. O programa da materia que está en vigor é de 2007.

A Ceapa forma parte do Consello Escolar do Estado, o órgano oficial de participación da comunidade educativa que analizará e ditaminará sobre este borrador de currículo. Non ten moitas esperanzas de que as achegas individuais (que podían facerse a través da web até o venres pasadao) ou as que fagan asociacións e sindicatos vaian reflectirse finalmente no texto. "O Ministerio xa enviou os currículos ás editoriais para empezar a traballar, o cal xa dá a mostra do espírito de consenso do Goberno", conclúe.