Os comités de ética asistencial están regulados en Galicia dende hai máis de tres lustros. Un decreto ditado polo Goberno de Manuel Fraga no ano 2000 situounos como os órganos "ao servizo dos profesionais e usuarios" da sanidade pública para "analizar e asesorar na resolución de conflitos éticos" que puidesen xurdir no labor asistencial do Servizo Galego de Saúde. O labor cotián destes comités -actualmente funcionan oito en todo o país- estivo afastado dos focos públicos ata o outono do pasado ano, cando saíu á luz o caso de Andrea, a nena cunha enfermidade dexenerativa e terminal cuxa familia reclamaba para ela unha morte digna co apoio do comité de ética asistencial de Santiago, pero coa oposición dos directivos da área sanitaria. Agora a Xunta prepara unha nova regulamentación que abre a porta á presenza de directivos coma estes entre os membros dos comités de bioética.
Unha disposición incluída na lei de dereitos e garantías da dignidade das persoas enfermas terminais, en vigor dende 2015 tras a aprobación no Parlamento dunha iniciativa do PSdeG, obriga a Xunta a modificar a regulamentación do ano 2000 para adaptala á nova lei, permitindo así a intervención dos comités en "solucións clínicas controvertidas" sobre as persoas que se atopan no derradeiro treito da súa vida. Sanidade traballa xa no anteproxecto do novo decreto e inclúe, entre as modificacións previstas, a supresión dunha das cautelas introducidas na norma de hai década e media, a que estipulaba que "non poderá formar parte" destes comités "o persoal directivo" dos hospitais.
O Goberno traballa nun novo decreto que elimita o veto aos directivos nos comités, aprobado polo goberno Fraga
No anteproxecto sobre ao que agora traballa a Xunta o cal, segundo puido saber Praza.gal, xa lle está a ser remitido ao persoal implicado, déixase a porta aberta aos directivos no que será o artigo 4.2. Nel establécese que cumprirá procurar "unha composición aberta e multidisciplinar" dos comités, polo que se integrarán neles "tanto o persoal sanitario como o persoal de xestión e servizos" dos centros sanitarios. "Así mesmo -engade- poderán participar persoas sen ningún vínculo laboral" coa área sanitaria de que se trate "e persoal directivo da mesma", coa única limitación de que os directivos non poderán ocupar a presidencia, a vicepresidencia ou a secretaría.
"A Xunta non quere outro caso Andrea", din as fontes consultadas por Praza.gal
Deste xeito, o persoal directivo poderá ser membro activo, con voz e voto, duns órganos polos que terá que ser asesorado e que, cando menos ata agora, chegaron a defender posicións antagónicas ás do propio Sergas, tal e como aconteceu coa reclamación dunha morte digna para Andrea pero tamén noutros casos. Así, por exemplo, fontes sanitarias consultadas por este diario resaltan a importancia da independencia dos comités á hora de, por exemplo, recomendar o uso de fármacos que aínda se atopen en fase experimental. Aínda que os seus informes non sexan vinculantes, subliñan, a posición do comité de ética asistencial resulta determinante, por exemplo, cando o posible conflito chega aos tribunais de Xustiza, como sucedeu co caso de Andrea. A Xunta, advirten as mesmas fontes, "non quere outro caso Andrea", con discrepancias sobre o dereito á morte digna que transcendan á esfera pública.
Sanidade argumenta que a incorporación dos directivos servirá para que "a información circule mellor"
A versión da Xunta sobre esta mudanza é ben distinta. Consultada ao respecto por Praza.gal, unha voceira oficial da Consellería de Sanidade salienta que o decreto se limita a "abrir a posibilidade" de que os directivos do Sergas formen parte do comité, sen que sexa obrigatorio e, ademais, participando "como un membro máis", sen mando específico. A incorporación dos directivos, argumenta o Goberno galego, "achegaría experiencia e coñecemento" ao labor destes organismos de bioética e permitiría, asemade, que "a información circule mellor dentro da organización sanitaria", agregan.
Outros cambios e inquedanza no persoal
A nova redacción da norma combina o mantemento dalgúns dos trazos da anterior -a participación nos comités segue sendo voluntaria e non remunerada e os seus ditames, non vinculantes- con cambios na súa organización e funcionamento. Así, pasarán de ter un mínimo de sete membros -tres representantes médicos, un da enfermaría, outro doutra titulación sanitaria e dous persoas máis "alleas ás profesións sanitarias, sendo unha delas licenciada en dereito"- a estar formadas por, cando menos, dez persoas e un máximo de trinta das que, cando menos, tres sexan tituladas en medicina e cirurxía, outras tres en enfermaría e outra, en Traballo Social, ademais dunha representación doutra profesión sanitaria e dunha persoa titulada en Dereito.
Segundo a nova redacción, os membros dos comités "serán nomeados pola persoa titular da Dirección Xeral de Asistencia Sanitaria" do Sergas -ata agora non se especificaba- e os nomeamentos produciranse para un período de catro anos. O decreto do 2000 fixaba os mandatos para un prazo de tres anos, tras os cales cumpría a renovación de, cando menos, "un terzo dos membros, de xeito que a renovación afecte só aos membros máis antigos".
O hospital privado concertado Povisa deixará de ter comité propio e pasará a ter representación no da área sanitaria de Vigo
A proposta do Sergas introduce, ademais, mudanzas significativas no referido aos hospitais privados concertados. Ata agora, os hospitais concertados con poboación do Sergas asignada -o vigués Povisa- tiñan a obriga de ter o seu propio comité de ética asistencial e os demais, podían dispoñer ou non de comité. Segundo o novo decreto, Povisa pasará a depender do comité de ética asistencial da área de Vigo e, polo tanto, o centro privado "terá establecida a súa representación" nese organismo público "en proporción á poboación" que teñan asignada.
Todos estes cambios, e moi especialmente a porta aberta ao persoal directivo do Sergas, están a xerar inquedanza entre o persoal sanitario, a comezar por parte de quen forman os actuais comités -que quedarán disoltos cando a nova norma entre en vigor-. Así, as fontes consultadas por este diario adiantan que se están a producir xuntanzas nos hospitais para valorar a norma na que traballa a Xunta, mesmo sen desbotar tomar posición ao respecto de xeito público. Mentres, Sanidade xa traballa nunha convocatoria conxunta de todos os comités para o vindeiro día 10.
