Xoaquín Fernández Leiceaga (Noia, 1961), iniciou a súa nova xeira como voceiro parlamentario do PSdeG tras unhas eleccións de resistencia para a formación, cunha campaña na que, admite, "unha parte do partido non nos viu como alternativa de goberno". Agora Leiceaga tenta evitar "entrar" na convulsa situación interna dos socialistas tanto en Galicia como no Estado -"non teño responsabilidades orgánicas", lembra-, pero admite que sen unha "reorganización" que pase por que "se exprese a militancia", o PSdeG e o PSOE van ter difícil "convencer" a un electorado que, advirte, pide máis que "simple oposición ás medidas do PP".
Como leva o inicio da lexislatura?
No Parlamento, razoablemente ben. Temos un grupo cohesionado e con ilusión. Con moita xente nova, que sempre axuda para ver a utilidade do traballo parlamentario. O grupo ten ánimo e ganas de facer.
Visto con certa perspectiva, con que análise queda das eleccións. Que “puido ser peor”, se cadra?
Hai un problema coa socialdemocracia en Europa e en España, tamén, de xeito moi destacado. Ten que ver con cuestións sociolóxicas que teñen unha tradución social moi clara, de dificultade de conectar coas formas de vida das persoas por baixo dos 45 anos. Tamén pasa nos sindicatos e noutros ámbitos. E ao mesmo tempo, coa construción europea a socialdemocracia perdeu os seus instrumentos clásicos de actuación a través do Estado e Europa non os asumiu. Nese contexto, en España houbo unha escisión moi clara do electorado entre os partidarios de facilitar un goberno do PP en minoría e os partidarios de manterse no “non”. Todo iso traduciuse na campaña, e nese sentido creo que o resultado é digno. Non é para botar foguetes nin para cantar vitoria, pero tampouco un devalo, cun empate técnico con En Marea que, visto o resultado do mesmo día do Partido Socialista no País Vasco, resistimos bastante ben.
O debate estatal, daquela, aínda que vostede tentarse afastarse del, contaminouno todo? Se cadra ata o punto de que parte do electorado pensase que votar ao PSdeG xa non era, exactamente, votar alternativa ao PP?
"Hai un sector do electorado máis radicalizado que non viu a En Marea suficientemente radical e outro, que non viu no noso proxecto as garantías de moderación suficiente"
Non. Creo que xustamente prevaleceu a idea contraria. Hai un sector do electorado socialista que añora unha situación de partido hexemónico nos anos 80 e 90, que ocupa dende o centro-esquerda a amplos sectores da esquerda. E hoxe iso non existe, hai outras forzas que ocuparon un espazo máis á esquerda por moitas razóns, tamén polo noso comportamento nos primeiros anos da crise, e que ven con desconfianza o avance do populismo. E xustamente o temor que tiñan era que votar ao PSdeG fose votar ao populismo. Creo que eses son os sectores os que puideron quedar na casa ou, nunha parte pequena, apoiar ao PP.
Cre, daquela, que os prexudicou que se vise claramente que as opcións eran ou un goberno de Feijóo ou un Goberno de PSdeG con En Marea?
Hai un sector do electorado máis radicalizado que non viu a En Marea suficientemente radical e outro, que non viu no noso proxecto as garantías de moderación suficiente.
A clave pode estar nese terreo lindeiro? Os datos en campaña dicían que o PSdeG era quen máis podía pescar aí…
Para iso precisamos que a rexeneración política do partido sexa máis profunda, permanente e crible. O que constatei na campaña é que podían ver con simpatía algunhas propostas nosas, pero saltar o muro de desconfianza e votar custaba moito máis en moitos sectores. E iso precisa, entre outras cousas, tempo para que vexan en nós unha alternativa progresista que quere cambiar as cousas. Non asaltar os ceos, pero si cambiar as cousas.
Non obstante, no partido tiñan un contexto interno que non semella o mellor para facer campaña e levar a súa mensaxe a todo o país.
"As divisións internas penalizan, iso sábese. Unha parte do electorado non nos viu como alternativa de goberno, pero unha parte do partido tampouco nos vía así"
As divisións internas penalizan, iso sábese. E nun contexto que esas divisións reproducen as divisións que hai na sociedade, potencia o efecto da propia división. O principal hándicap foi que non se nos viu como unha alternativa de goberno. Non se nos viu así porque unha parte do electorado tiña dificultades, pero tamén porque unha parte do partido non nos vía así.
Como interpreta que despois de todo isto, haxa voces como a do alcalde de Vigo que o responsabilizan a vostede de que, en última instancia, Feijóo siga sendo presidente?
É unha lectura moi simplificadora. É normal que falen de min, porque fun o cabeza de lista, pero as reflexións sobre o contexto europeo e de España tamén ten que estar presente. É difícil adxudicarlle o resultado a unha soa persoa.
Nese contexto español Rajoy xa está gobernando grazas á abstención do PSOE. Séntese cómodo con esa decisión? Feijóo xa a utilizou para dicirlle a vostede que teñen que entenderse, facer como en Madrid
Temos que chegar a acordos e entendernos, pero a situación política en Galicia non é nin parecida á española, e iso libéranos moito máis para facer oposición. A situación actual, despois de que Rajoy chegue ao goberno, obriga ao PSOE a un sobreesforzo para explicar ben a súa utilidade, e creo que o está facendo. Coa LOMCE, co salario mínimo… Con iniciativas que van corrixir o rumbo do PP con maioría absoluta. Creo que esa é unha posición necesaria; de feito, o máis destacado nestes meses creo que é a práctica desaparición de Podemos da escena parlamentaria. Aí o PSOE atopou un espazo. Era discutible o que había que facer, pero unha vez que se toma creo que se está facendo o correcto.
A nivel orgánico a interinidade é absoluta, tanto a nivel federal como en Galicia. Cal debería ser o camiño a tomar, comezando por Galicia, alén de que teña que haber un congreso?
Eu non quero entrar en cuestións orgánicas, porque non teño responsabilidades orgánicas. O que hai que facer é cumprir os nosos estatutos e, en canto haxa condicións, que a militancia se exprese.
"Eu véxome na portavocía parlamentaria. É un posto o suficientemente relevante como para asumilo plenamente"
Vese xogando algún papel no futuro do PSdeG máis alá da portavocía parlamentaria?
Eu, nos próximos tempos, véxome na portavocía parlamentaria. É un posto o suficientemente relevante como para asumilo plenamente.
Toda a lexislatura?
Quen sabe, isto vai moi rápido todo [ri].
Leiceaga, nun acto da campaña das eleccións galegas
O inicio da pasada lexislatura estivo marcado por un fito informativo, como foi a publicación das fotos de Alberto Núñez Feijóo con Marcial Dorado. Esta comezou marcada polas novidades a respecto da AP-9 e do AVE e nesta última semana, polas revelacións da operación Cóndor. Cre que naquel primeiro treito da lexislatura a esquerda parlamentaria administrou ben a situación? Hai algunha lección que poida tirar para abordar agora estes primeiros asuntos do novo período?
Eu estiven moi retirado da primeira liña política nesa lexislatura, teño unha percepción dende fóra. Esa percepción era que no Parlamento había, en termos futbolísticos, moito barullo na área pero non se vía con claridade unha estratexia. Había un combate marrulleiro, moi á italiana, pero sen estratexia definida. Eu prefiro o xogo do Barça [ri].
Agora temos sobre a mesa estas revelacións do caso Cóndor. Pode servir como retrato das relacións que houbo entre políticos e empresas durante unha época recente?
"O AVE e a AP-9 amosan unha especie de control das ambicións non expresas do presidente da Xunta; nos próximos meses imos asistir a tensións e claudicacións co Goberno de Rajoy"
Eu creo que isto é a escuma dunha época pero non ten profundidade política suficiente. Paréceme máis relevante o outro tema, que si vai protagonizar a lexislatura, que son as relacións do actual presidente da Xunta co Goberno de Rajoy. Cun goberno en minoría fronte a unha maioría absoluta podería semellar que a correlación de forzas sen inverte. Pero eu teño a sensación de que hai unha especie de control das ambicións non expresas do presidente da Xunta para marcarlle o seu espazo. Nese sentido, vai ser difícil que poida ter receptividade no Goberno de Rajoy nos próximos meses.
De momento, había dúas promesas claras da campaña que veñen de ser arrefriadas, cortadas de raíz…
O tema da AP-9 é complicado, pero hai un desaire a Feijóo. O PP apoiou esa proposición, saíu por unanimidade. E o Goberno non é que non vote a favor, é que non está a favor de nin tramitala. E co AVE, o ministro rectifica pola tarde pero cóntanos as súas verdadeiras intencións pola mañá, cando nos di que non vai chegar ata 2022. Para un Feijóo que puxo 2018 como data clave e comprometeu a súa palabra é unha xerra de auga fría. Nos próximos meses imos asistir a tensións e claudicacións, e neste sentido hai unha febleza clara da posición do presidente nese terreo.
Isto desenvólvese nun panorama novo no Parlamento, cun empate a escanos entre as dúas principais forzas da esquerda. Como cre que deben actuar vostedes para que non se dilúa a súa voz?
"Temos que explicar sen complexos as nosas posicións; onde critiquemos o PP, facelo abertamente, e onde teñamos diferenzas con outras forzas, tamén"
Non é un problema só do Parlamento, é un problema do que fagamos globalmente. No Parlamento temos que explicar sen complexos a nosa posición sobre cada tema. E onde critiquemos o PP, criticalo abertamente. E onde teñamos diferenzas con outras forzas, tamén. Temos que explicar con claridade as nosas posicións tras un debate interno no que as fixemos. Somos un partido progresista, reformista, galeguista. Pero non somos nacionalistas nin cremos que haxa que facer tábula rasa con todo. Neste sentido, temos un campo de traballo moi claro.
Unha das consecuencias desta aritmética é que os grupos da esquerda están obrigados a pactar para diversas iniciativas que requiren un quinto ou un terzo dos escanos, por exemplo para pedir comparecencias. Alén diso, o Regulamento permite agora forzar unha comisión de investigación pactada pola oposición. Ten en mente que tema podería abordar, aínda que aínda esteamos ao comezo?
Non debemos facernos trampas. O Regulamento permite activar unha comisión de investigación e a maioría do PP permite definir o programa de traballo, os ritmos, os comparecentes e case as conclusións. Está ter esa ferramenta, pero tamén ver os seus límites. Temos que utilizala en temas que teñan o seu centro nas competencias da comunidade autónoma e nun tema no que compartamos os tres grupos propoñentes a visión sobre el. Con estas consideracións hai varias posibilidades, pero é un pouco cedo.
Temas como Angrois, daquela, non entrarían nese retrato robot.
Non, non entraría.
En todo caso, vostede explicitaría a necesidade de que o PSOE apoiase esa investigación no Congreso?
Non é a miña responsabilidade. Pero dous grupos parlamentarios poden solicitar unha comisión de investigación.
Neste panorama xeral os retos da esquerda son moitos. Nesta lexislatura, a priori sen eleccións inmediatamente, poderán trazar estratexias tras anos nos que a esquerda apelou ao “cambio” e, despois deles, Feijóo e Rajoy seguen gobernando onde gobernaban?
"A simple destrución e oposición ás medidas do PP non son suficientes para convencer ao electorado"
Temos que saber adaptarnos ao novo contexto, o da recuperación económica, que esperemos que prosiga. A recuperación económica significa a posibilidade de obter máis ingresos públicos e definir un proxecto. Nós temos que competir eficazmente co PP na definición do proxecto. Ata agora o PP fixo axustes cegos para os que non necesitaba un proxecto, e eu creo que non o ten, ten dificultades para construír. Nós temos que definir as nosas prioridades de goberno, é aí onde debemos acertar. A simple destrución e oposición ás medidas do PP non son suficientes para convencer a un electorado que ten unha tendencia á estabilización conservadora no sentido sociolóxico moi clara.
Ata que punto a lexislatura vai estar marcada polas municipais e pola sucesión de Feijóo, que disque agora si non vai recuncar?
Veremos se isto non cambia. É certo que houbo un compromiso, pero xa houbo outros antes e pode haber circunstancias excepcionais. Feijóo tiña trazado un roteiro que significaba saír. Iso estaba moito máis complicado e xa veremos se iso non o obriga a reformular o seu futuro en Galicia. E as municipais, clarísimo. O Partido Socialista debe arranxarse internamente, tamén en Galicia, para poder afrontalas. Temos un gran poder municipal e temos que aspirar a conservalo e a recuperar posicións onde tivemos resultados non tan favorables, como é no ámbito urbano e na periferia das cidades. Eses deben ser os grandes obxectivos. E iso non é posible sen organizarnos internamente.
Esa organización chegará nun prazo razoable?
Non me gusta facer de pitoniso, pero vexo difícil que isto poida ocorrer antes do verán.
INICIO DE LEXISLATURA Os voceiros e voceira dos grupos parlamentarios analizan neste espazo os retos da nova lexislatura galega e de cadansúas forzas políticas
