Cada vez que se achegan unhas eleccións ao Parlamento Europeo, un temor esténdese entre os partidos políticos. Será ridícula a participación nas urnas? Utilizaranse para propinar un castigo aos partidos no poder por razóns que pouco teñen que ver con Europa? Haberá que incluír nas listas a políticos caídos en desgraza que pouco achegarán en Bruxelas e Estrasburgo?

Ás eleccións de maio de 2014, engádese outra pantasma: os bárbaros axexan a piques de desbordar as defensas. Os euroescépticos de todo tipo poden obter o seu mellor resultado de sempre. Os grandes partidos tradicionais (conservadores, socialdemócratas e liberais) converteron o euro na pedra angular do novo europeísmo. A crise da eurozona fixo que esa fe pareza un culto apocalíptico. Máis que ofrecer a salvación, garante un futuro que moitos, sobre todo no sur de Europa, asocian coa perda de dereitos e o paro de longa duración.

Os grandes partidos tradicionais converteron o euro na pedra angular do novo europeísmo. A crise da eurozona fixo que esa fe pareza un culto apocalíptico

De crer ao eurodeputado socialista Juan Fernando López Aguilar, porque ademais case o di a voces, hai motivos para entrar en pánico: "Négome a aceptar que o Parlamento Europeo vaia a ser o hazmerreír da política pola profusión de votos eurófobos e radicais". Hai que evitar que se confirme o que apuntan as sondaxes e que a Cámara se converta en "unha gaiola de grilos de eurófobos".

Está claro que certos partidos relacionan a estabilidade co número de votos que eles reciben. Pero se hai unha palabra que se escoita aos eurodeputados españois é "desafección", como ocorre na política nacional. Ás veces parece que non se fala doutra cousa. Converteuse nun lugar común e curiosamente poucas veces continúa cunha autocrítica. A culpa sempre é dos outros: a política de austeridade de Bruxelas, Alemaña, o BCE, a Comisión, os radicais, os antisistema... en definitiva, os eurófobos.

En primeiro lugar, os partidos deberán ingeniárselas para que os votantes se dignen a presentarse nas urnas. Nos comicios de 2009, a participación en España foi do 44,9% (e do 45,1% en 2004). Neste ambiente de descrédito da política, alcanzar esa porcentaxe parece unha quimera.

O novo Parlamento

Como noutras ocasións, os votantes escoitarán que esta cita electoral é diferente ás anteriores. Ouvírono antes, e por tanto hai motivos para pensar que a mensaxe será recibida con amplas doses de escepticismo. Pero esta vez si hai cambios relevantes. É certo que se lles pode chamar eleccións europeas, non só eleccións ao Parlamento Europeo. Co novo lexislativo, aplícanse por completo os principios do Tratado de Lisboa. Cada grupo político presentará un candidato ao posto de presidente da Comisión Europea. En teoría, non serán os acordos secretos dos xefes de Goberno (por encima de todo, un pacto entre Alemaña e Francia) os que produzan ese nome, senón as urnas. En teoría.

Cada grupo político presentará un candidato ao posto de presidente da Comisión Europea. En teoría, non serán os acordos secretos dos xefes de Goberno os que produzan ese nome

"Nas candidaturas deberase dicir en que partido europeo está integrado, e por tanto quen é o seu candidato para presidir a Comisión Europea (se o ten)", di Jaume Duch, portavoz do Parlamento Europeo. "Ese candidato deberá ter un programa. Non será como antes, cando practicamente todos os partidos dicían o mesmo".

O actual presidente da Cámara, o socialdemócrata alemán Martin Schulz, xa é candidato, polo menos para o seu partido. O resto dos socialistas europeos aínda teñen que dar a súa opinión. Os conservadores elixirano en 2014. A Durao Barroso xa lle dixeron que non se moleste en aspirar á reelección. Dise que están a pensar nalgún primeiro ministro no poder e soan os nomes do finlandés Jyrki Katainen ou o irlandés Enda Kenny.

O presidente da Comisión non ten por que ser europarlamentario. Existe desde logo o risco de que ningún candidato teña unha maioría clara, as negociacións non progresen e ao final sexan os gobernos os que saquen do caixón o nome do sucesor de Barroso. Por dicilo con outras palabras: Merkel e Hollande aínda poderían adormentar á opinión pública europea con outro Van Rompuy. Os gobernos levan mal ter unha Comisión que lles faga sombra, e aínda peor que o Parlamento marque o debate.

As credenciais de Estrasburgo

Desde o Tratado de Lisboa, ningunear o lexislativo europeo resulta máis difícil. O eurodeputado do PP Luís de Grandes destaca que "o 80% do traballo parlamentario en España é basicamente a transposición de directivas europeas". É unha cifra que quizá disputarían os seus colegas da Carrera de San Jerónimo. Jaume Duch sostén que non é que o Parlamento poida ser relevante, senón que xa o foi. Cita como exemplo o rexeitamento ao acordo de pesca con Marrocos. Outro caso evidente de rebelión parlamentaria contra os designios dos gobernos foi a freada en seco ao acordo antipiratería ACTA, defendido pola Comisión Europea e o Goberno de EEUU. Non fose posible sen a presión da opinión pública, o que realza dobremente o papel da Eurocámara. A final de contas, é máis fácil presionar aos parlamentos que aos gobernos.

Duch destaca que os parlamentarios poderán impor o seu selo nos próximos meses coa aprobación dunha lei de protección de datos "contra esas empresas como Google que xa non son pequenas e simpáticas".

Para conseguir todo isto, importa moito que políticos se envían a Bruxelas e Estrasburgo para traballar nunha Cámara que fomenta a especialización. Resulta rechamante que Jaime Mayor Oreja admita que "hai que escoller políticos para Europa, hai que facer as listas (electorais) doutra maneira". Pide que a prioridade sexa elixir a un núcleo duro de cinco ou seis candidatos con coñecementos específicos cos que manexarse ben na Cámara.

Resulta curioso porque Mayor Oreja, do mesmo xeito que López Aguilar, é un exemplo dos políticos españois que en certo xeito caen en desgraza ou non conectan ben coa dirección do partido e acaban refuxiados en Europa. O seu desempeño no novo destino é toda unha incógnita. Por iso é polo que Luís de Grandes sexa en realidade quen coordine aos europarlamentarios do PP, mentres Mayor Oreja ocúpase das súas cousas.

Fóra de España, non é raro que se envíe ao Parlamento Europeo a políticos novos con moita proxección de futuro para que se fogueen, se especialicen en temas concretos e con sorte volvan algún día ao seu país a ocupar postos máis importantes. Os grandes partidos fan as candidaturas doutra maneira en España. E se o proceso de selección está avariado, o resultado non pode ser bo.