Indignados ante a posibilidade de que o Goberno de Mariano Rajoy rompa a lei antitabaco española, unha referencia internacional, os maiores expertos do mundo en control do tabaquismo saen este luns en tromba a protestar pola actitude do Executivo español. Nunha carta dirixida ao presidente do Goberno, que hoxe publica Materia, case 40 investigadores, procedentes de prestixiosas institucións como a Escola de Saúde Pública de Harvard e a Universidade de California en Berkeley, afirman ter “o deber científico” de advertirlle a Rajoy de que romper a lei “sería unha iniciativa insensata e con consecuencias negativas a longo prazo na saúde e a economía de España, e para o control global do tabaquismo”.
Desde 2011, a lei antitabaco española prohibe fumar en calquera local aberto ao público, pero o magnate estadounidense Sheldon Adelson esixiu que se descafeíne a normativa para que se poida fumar en Eurovegas, o seu proxecto para construír en Alcorcón até media ducia de casinos, con 18.000 comecartos e un milleiro de mesas para xogar ao póker, a ruleta e os dados.
Na súa carta, os 37 expertos asinantes lembran a Rajoy que “España ten a obriga de protexer a cidadanía do fume do tabaco”, segundo os convenios da Organización Mundial da Saúde asinados e ratificados por España.
“Fumo todos os puros que me dá a gana”
Afirman ter “o deber científico” de advertirlle a Rajoy de que romper a lei “sería unha iniciativa insensata e con consecuencias negativas a longo prazo na saúde e a economía de España, e para o control global do tabaquismo”
O pasado venres, a vicepresidenta do Goberno, Soraya Sáenz de Santamaría, deu a entender que se poderá fumar en Eurovegas. Rajoy aínda non opinou en público, pero historicamente fixo declaracións totalmente en contra da lei antitabaco. Nunha entrevista publicada en El Mundo en 1997, o daquela ministro de Administracións Públicas declarábase “un fumador empedernido”, dunha ducia de puros diarios. Sobre a prohibición de fumar no Consello de Ministros, Rajoy declaraba: “Algúns ministros saen botar un cigarro, pero se eu saio fumar un puro podo tirar hora e media, e non procede. Esa cultura represiva que se puxo tan de moda xérame indignación, o que sucede é que nos sitios onde mando eu, establezo as regras de xogo e fumo todos os puros que me dá a gana”.
Na mesma entrevista, o hoxe presidente do Goberno gabábase da súa afección ao xogo e ao tabaco, o cóctel que demanda Eurovegas. “Algúns sábados e domingos, cando podo, vou a unha aldeíña de Toledo a comer migas con ovos fritidos e a xogar ao tute cabrón. É un plan estupendo que recomendo a calquera: migas, café, copa, puro e partida de tute cabrón".
“A conselleira de Economía do Goberno andaluz presentouse cun decreto que prohibía fumar e eu acollinme a que non estaban os carteis preceptivos e fumei un dos meus puros”
Noutra entrevista para a revista El Fumador, en 1996, Rajoy afirmaba que fumar, máis que un vicio, é “unha virtude” e contaba unha anécdota nunha reunión do Consello de Política Fiscal e Financeira. “A conselleira de Economía do Goberno andaluz presentouse cun decreto que prohibía fumar e eu acollinme a que non estaban os carteis preceptivos e fumei un dos meus puros”, aseguraba.
Presións da industria tabaqueira
“Un cambio regresivo na lei antitabaco española será explotado desapiadadamente pola industria tabaqueira, que o utilizará para dicir que o Goberno español cre que a prohibición de fumar ten un efecto prexudicial sobre a economía"
Unha das asinantes da carta a Rajoy, Anna Gilmore, catedrática do Centro para Estudos sobre o Control do Tabaco da Universidade de Bath (Reino Unido), denuncia que “a industria tabaqueira e os seus aliados sempre están a tratar de desmantelar as lexislacións antitabaco”. Ao seu xuízo, “a súa vitoria en España animaraos a continuar os seus esforzos noutros lugares”.
“Un cambio regresivo na lei antitabaco española será explotado desapiadadamente pola industria tabaqueira, que o utilizará para dicir que o Goberno español cre que a prohibición de fumar ten un efecto prexudicial sobre a economía, a pesar de que sabemos que todos os estudos independentes mostraron que as prohibicións ou ben non teñen ningún efecto sobre os beneficios dos bares e restaurantes ou aumentan o número de persoas que os utilizan. Os únicos estudos que mostran efectos adversos están financiados pola industria tabaqueira”, sinala outro dos asinantes, Martin McKee, catedrático da Escola de Hixiene e Medicamento Tropical de Londres (Reino Unido), unha das mellores escolas de saúde pública do mundo.
A carta de expertos internacionais a Rajoy foi promovida por tres investigadores españois: Esteve Fernández, do Instituto Catalán de Oncoloxía e a Universidade de Barcelona; María José López, da Axencia de Saúde Pública de Barcelona; e Ana Navas-Acien, da Escola de Saúde Pública Johns Hopkins Bloomberg de EEUU.
“Unha receita para o desastre”
Suavizar a lei antitabaco “abrirá unha porta pola que tentará pasar todo o mundo”
O xerente da Iniciativa Libre de Tabaco da OMS, o español Armando Peruga, non aparece como asinante da carta, aínda que apoia o seu contido ao 100%. Se o Goberno de Rajoy rompe a lei antitabaco, lembra, estaría a violar o artigo 8 do Convenio Marco para o Control do Tabaco da OMS, asinado e ratificado por España. “É un tratado cuxo incumprimento non ten consecuencias negativas, pero non deixa de ser un golpe moral ás obrigas internacionais que ten España. Mandaría un sinal moi negativo ao resto da comunidade internacional”, lamenta Peruga. O tabaco mata seis millóns de persoas cada ano no mundo, segundo a OMS.
Na súa opinión, suavizar a lei antitabaco “abrirá unha porta pola que tentará pasar todo o mundo”. De feito, a Confederación de Empresarios do Xogo de Bingo en España escribiulle unha carta á ministra de Sanidade, Ana Mato, para queixarse de que “sería enormemente discriminatorio que se modificase a norma para contemplar a posibilidade de fumar nuns establecementos de xogo concretos (como Eurovegas), deixando á marxe outros coas mesmas características técnicas e que compiten no mesmo segmento de mercado”. En España hai 372 bingos e 39 casinos, segundo a Memoria Anual do Xogo de 2012.
Peruga rexeita unha das opcións que baralla o Executivo de Rajoy: permitir que se fume en salas sen camareiros nin crupiers. “Está demostrado que o fume se expande e pasa a outras zonas do local. Ademais, as toxinas do fume permanecen no ambiente polo menos 24 horas, polo que o persoal de limpeza estaría exposto”, afirma. “É unha receita para o desastre, que beneficiará unha industria que se lucra do sufrimento e a morte. Se os gobernos queren protexer a saúde da poboación, deben enfrontarse ás tabaqueiras”, asegura.
Un mal exemplo para América Latina
“A industria do tabaco promovía por todo o mundo a antiga lei antitabaco en España, que era débil, particularmente en América Latina. Cando España aprobou a actual lei, forte, as autoridades de todo o mundo tomaron nota”
“Se teñen éxito, a industria tabaqueira e o sector dos casinos utilizarán España como exemplo”, coincide outro dos asinantes da carta, Gary Giovino, que foi xefe do departamento de Epidemioloxía da Oficina de Tabaco e Saúde dos Centros para o Control e Prevención de Enfermidades de EEUU.
“A industria do tabaco promovía por todo o mundo a antiga lei antitabaco en España, que era débil, particularmente en América Latina. Cando España aprobou a actual lei, forte, as autoridades de todo o mundo tomaron nota”, opina o médico Stanton Glantz, director do Centro para a Investigación do Control do Tabaco na Universidade de California en San Francisco (EEUU). “Se o Goberno español cede ante Adelson, as tabaqueiras volverán promocionar España como modelo”, sostén.
Un estudo de Glantz mostrou en agosto que as chamadas a ambulancias aumentan un 20% cando se permite fumar nos casinos. “As lexislacións libres de fume reducen os infartos, os derrames cerebrais, a asma e outros problemas de saúde case de maneira inmediata. Cambiar a lei española implicaría un maior número de persoas no hospital, o que custa moito diñeiro”, subliña o investigador estadounidense.
“A obriga de protexer a saúde dos cidadáns dun país é moral”, lanza Joanna Cohen, directora do Instituto para o Control Global do Tabaco da Escola de Saúde Pública John Hopkins Bloomberg. Nos próximos días saberase até onde chega a moral do fumador empedernido Mariano Rajoy.
