“Considero o libro como unha especie de viaxe a través do pouco que levo de vida e como todo ao final volve ao punto de partida aínda que queiras escapar del”

A transición da infancia ao comezo da madurez. A aceptación da incerteza como parte da vida. A rebelión, tamén, contra a inseguridade, contra a dor. E as feridas que o corpo vai gardando. Son algunhas das claves de ‘Deriva’, o poemario co que Regina Touceda vén de gañar o Premio Pérez Parallé. A autora respondeu as nosas preguntas por correo electrónico.

Por que o título de 'deriva'? Parece representar algo como unha viaxe á deriva, sen rumbo.

Si, considero o libro como unha especie de viaxe a través do pouco que levo de vida e como todo ao final volve ao punto de partida aínda que queiras escapar del.

Dixeches que era como unha viaxe introspectiva, dividida en varias partes. Por que esa estrutura en partes? Que é cada unha? 

A primeira parte fala sobre a infancia e a adolescencia, do que supón medrar cun nó na gorxa. Penso que moita xente da miña xeración se pode identificar con iso; fomos nenos, pero non moito, e non como os de antes. Medramos nunha etapa transitoria no que o mundo mudaba demasiado rápido pero non a nosa contorna, polo menos nun primeiro momento.

“Penso que moita xente da miña xeración se pode identificar con iso; fomos nenos, pero non moito, e non como os de antes”

A seguinte etapa corresponde a unha leve madurez. O feito de irse, de voar. De crer que nas cousas sinxelas que a idade adulta (ou pseudo adulta) como o amor o feito de convivir contigo mesmo pode ser doado, e non é así. Hai que seguir aprendendo a medrar, dunha maneira tan ferinte como na adolescencia.

Por último, está a memoria. Coller todos os anacos do teu pasado e presente e querer darlle un sentido, buscar os por ques, sobre todo os das situacións máis ferintes, que ao fin e ao cabo son as que máis nos marcan.

O poemario está moi ligado a algúns recordos da infancia, como a avoa sacándolle a tripa aos peixes (os peixes acaban sendo como un símbolo que se repite no poemario, e ás veces parece que a voz poética fala como se fose un peixe). Cal é a relación do poemario coa infancia?

Ten unha relación moi estreita ca infancia. É o punto de partida da nosa vida, onde comezamos a observar e comezamos a formarnos como persoas. E a nivel idea tamén foi a orixe do libro.

Quería ir da base cara arriba e analizar certos sentimentos que tiña gardados, como unha reflexión sobre a infancia e adolescencia e a visión crítica e o que podemos sufrir a pesar da corta idade, o feito de irse e de como os patróns de sufrimento se repiten polo feito de aprender a coñecerse e o desamor que marca, a incomprensión que continúa a pesar dos anos, e unha última reflexión desas etapas, analizándoas con coidado. Hai recordos intercalados con sentimentos, os cales unha vez pasan e deixan a súa pegada, desaparecen. As verdades son verdade mentres duran, logo só queda o rastro e con iso constrúo o poema.

“As verdades son verdade mentres duran, logo só queda o rastro e con iso constrúo o poema”

En relación co anterior, tamén ten que ver, como dicías, coa transición á madurez. Darte conta de que medras / é tamén un acto revolucionario, di. E con ese paso á madurez parece que se aceptan algunhas incertezas, como a de non atopar fogar, que abanee o sentimento de pertenza… Que relación pode ter coa realidade á que pertences dunha xuventude que vai construíndo a súa identidade entre varios países?

A busca de fogar na sociedade de hoxe en día é algo moi presente. Antes casabas, vivías nunha casa, tiñas unhas paredes fixas. Agora a realidade é moi distinta. Moi poucas persoas teñen a súa propia casa; a maior parte das propiedades son arrendadas e nunca sabes cando te vas ter que ir.

Eu aínda non vivín esa experiencia fóra das estadías temporais en determinados sitios por estudos, pero é algo que vexo a diario en persoas un chisco máis maiores ca min. O mundo agora é un torrente de información continuo e iso dificulta a creación dunha personalidade máis ou menos fixa. É normal mutar cando se é máis novo, pero a xente non medra como antes. Parece que se quedan suspendidos nunha idade eterna en medio deste caos.

“O mundo agora é un torrente de información continuo e iso dificulta a creación dunha personalidade máis ou menos fixa”

Unha idea que se repite é a da resistencia. Por que?

A resistencia para min é o momento no que te localizas no medio da maraña e decides saír adiante. Resistir non é sinxelo, e máis aínda cando es máis novo e vulnerable.

O corpo aparece ligado varias veces á idea de descontrol. Por que? Que representa o corpo neste poemario? 

O corpo é o campo de batalla, onde todo muda. Medramos e desenvolvémonos con el, é testemuña directa dos cambios que sufrimos. Para min o corpo é memoria.

“A resistencia para min é o momento no que te localizas no medio da maraña e decides saír adiante”

O verso, o estilo (son versos de moita beleza), é o de alguén que leva tempo escribindo: a escolla das palabras, o ritmo... Desde cando escribes? Como foi o proceso de escrita deste poemario?

Levo escribindo dende os dez ou once anos. Antes as ideas saían a modo de torrentes e escribía poemas que non sabía como explicar. A medida que fun medrando, sobre todo dende que me mudei a Santiago, comecei a ler poetas contemporáneas galegas que me abriron o mundo.

Agora intento escribir cousas ligadas e con sentido, que garde todo relación. Para escribir preciso ler, ver ou escoitar algo que me nutra. Por outra banda, o proceso de escrita do poemario foi rápido. A miña idea era tardar varios meses, pero en catro ou cinco estaba rematado; apenas fun capaz de modificalo porque foi como sacar unha pedra de debaixo da pel e tirala pola xanela.

“A medida que fun medrando, sobre todo dende que me mudei a Santiago, comecei a ler poetas contemporáneas galegas que me abriron o mundo”

Tamén parece que hai no poemario un proceso de busca dun ti ao que non se consegue chegar: que deixa con fame a voz poética, que non consegue ser peixe coma ela. Que é ese proceso de busca? En que consiste?

Creo que é a busca da voz, do eu. E sobre o de ser peixe, creo que é ao contrario. Sofre por selo, e ao final acaba aceptando a súa condición, a súa esencia. O proceso de busca é totalmente humano, é a vida en si mesma. Todos os pasos que damos nunha dirección que non coñecemos porque non temos nada asegurado. Iso non permite descanso. Ás veces podemos ter ganas de aventura e pode ser entretido, pero a maior parte vivir nese estado desconcertante no que non coñeces nin a túa propia identidade é horrendo.

Tamén se fala da procura da verdade, da procura do fondo das cousas... e dunha aceptación (ou iso parece) de que moitas veces isto non é posible. É así? Por que?

Conseguir aceptarse e aceptar a nosa contorna é máis difícil do que parece, por todo o xa mencionado. A nosa xeración leva “incerteza” como apelido, e a maior parte das veces non porque queiramos.

“Ás veces podemos ter ganas de aventura e pode ser entretido, pero a maior parte vivir nese estado desconcertante no que non coñeces nin a túa propia identidade é horrendo”

Se tivese que buscarlle un sentido xeral ao poemario, en relación coa reflexión sobre o paso á madurez, case diría que a aceptación da incerteza, da deriva da que fala o título. De que non hai camiños seguros...

Estou totalmente de acordo con ambas consideracións. Nunca hai un camiño fixado que sexa o oficial. Tamén fala do que supón revelarse contra a dor, poñerse de pé e intentar buscalo aínda que non saibas o final de ningún. E a perda queda rexistrada no corpo; e como o corpo e memoria, perdura.

Antes preguntábache polo corpo, mais en realidade todo o poemario ten moito que ver co corpo, cos sentidos... É como se os versos partisen de recordos ou apuntamentos sobre sensacións. Quero dicir, que todo pasa polo corpo...

Todas as ideas partiron de sensacións previas que tiña gardadas e fun desenvolvendo unha vez tiven as ferramentas para facelo: cultura que supuxo unha amplitude de miras e madurez. Unha vez que tes iso, fun colocando as pezas ata poder crear este poemario. O corpo é o eixe fundamental porque realmente é del a voz que analiza todo, que fala e que se expón.

“Tamén fala do que supón revelarse contra a dor, poñerse de pé e intentar buscalo aínda que non saibas o final de ningún”

"decidín nacer muller", di un dos versos. E tamén creo que a consciencia diso ten a súa pegada no poemario...

Si, ten a súa pegada porque a condición de muller non é extrapolable en ningún aspecto e en ningunha creación feita por parte dunha. Sobre todo tendo en conta a progresiva conciencia colectiva (e individual, porque non hai nada máis importante que o interese pola autoformación) que comezou a despertar nos últimos anos.