O neoliberalismo fascista artellou uns mecanismos de dominación cada vez máis sofisticados. Un novo xeito de escravitude converte o ser humano nun máis dos engrenaxes da máquina produtiva. Neste contexto, o control absoluto sobre os corpos e as mentes garántese a través da regulación das formas “correctas” de pensar, de sexualidade, os espazos e os tempos apropiados para ler, comer, xogar... Este é o panorama que debuxa a ensaísta Rebeca Baceiredo no seu novo libro, A revolución non vai ser televisada (Euseino edicións). Mais, como di xa o título, fica espazo para a rebelión. Sempre que os escravos decidan deixar de selo. Explícao a autora nesta entrevista.

O libro retoma algúns temas tratados en O suxeito posmoderno, ademais de volver a ese estilo máis académico, fronte ao da túa obra anterior, Repeat to fade. Como se complementan todos estes ensaios?

Entendo que ensaio é un termo cos límites moi marcados, como todas as categorías, así que  persoalmente penso que son ensaios os textos máis académicos. Tanto uns coma os outros son distintos modos de aproximarme a cuestións que son vitais para min, ben empregando unha organización racional máis clásica, ben efectuando eses percorridos propostos conceptualmente, e nese plano, a materia ou o instrumento é fluído, salvaxe, non se atén ás pautas dunha escrita pensada de antemán.

"Talvez a teoría marxista clásica facía máis fincapé na macroestrutura e ignoraba ao individuo como elemento constituínte desa estrutura, desa organización social, socioeconómica"

Un dos puntos de ancoraxe do libro é, a partir da filosofía de Deleuze, a reflexión arredor da produción da subxectividade como instrumento de poder da oligarquía dominante. Por que non bastaba coa teoría marxista e, en xeral, coa dos filósofos da sospeita, para explicar a realidade actual?

Penso que ningún filósofo pensa a partir da nada, todos recollen a tradición. Ora ben, nesa tradición existen unas liñas ou outras (e vanse enriquecendo). Entón, talvez a teoría marxista clásica facía máis fincapé na macroestrutura e ignoraba ao individuo como elemento constituínte desa estrutura, desa organización social, socioeconómica. Ter en conta a materia coa que se conforma a sociedade paréceme algo imprescindible, porque permite afiar o coñecemento desa realidade. (De todos os xeitos, tamén se intentou achegar o marxismo a Freud, pero paréceme que, se ben como análise cultural e social pode resultar interesante, falta a precisión ontolóxica que eu vexo en Deleuze).

Freud, sen embargo, puxo todo o foco no individuo e esqueceu o social, o papel da cultura na conformación (e polo tanto, nos conflitos) do suxeito. Descobre o inconsciente, di Deleuze, pero queda ás portas, porque o entende a partir dos feitos, a partir do dado: pénsao como teatro, como representación e non como produción. É dicir, enténdeo como estrutura universal e non efecto dos estímulos (inputs) recibidos. Isto fai que se exima á sociedade da súa responsabilidade: semella que o tipo de cultura non ten nada que ver no que que poboa a cabeza dos individuos (e polo tanto, pode rexer a súa conduta, dende o plano inconsciente, claro). Nietzsche, pola contra, si é unha fonte importante para Deleuze, que interpreta ontoloxicamente o seu mapa conceptual: penso que Nietzsche explica ben os estratos ontolóxicos do individuo e da mesma cultura, e deixa ao descuberto as fisuras polas que se cola a pezoña das forzas reactivas que el observou xa, pero para explicar a ‘realidade actual’ entendo que tamén hai que rozar aspectos (explicitamente) políticos e económicos.

"A dominación non está na produción de desexo en si, que é algo consubstancial a nós, senón na canalización que se fai con ese desexo producido"

A produción do desexo é, segundo explicas, un dos mecanismos de dominación. En que sentido? De que xeito temos que ir, nisto, máis alá do indicado pola Escola de Frankfurt?

A dominación non está na produción de desexo en si, que é algo consubstancial a nós, senón na canalización que se fai con ese desexo producido.  O desexo sería a mesma enerxía (vital) dos corpos, un ser que é devir, que está devindo (estar devindo é o seu ser), sería, logo, un desexo como produción, como conatus (e non un desexo molar que remite a algo do que se carece). Ao canalizar ese desexo mediante a normalización das mentes e a disposición dos corpos organízanse as categorías, os pensamentos e os hábitos, é dicir, a conduta dos individuos, cara os fins que lle interesen a quen os organiza.

Escola de Frankfurt é unha categoría que recolle matices ou aspectos distintos, non especialmente diverxentes, claro, pero tampouco miméticos. Mais, grosso modo, a Escola de Frankfurt non renuncia á Modernidade, á tradición Ilustrada para explicar o mundo e para intentar ofrecerlle algún tipo de solución. A crítica da razón é óptima, para o meu gusto, e a proposta doutro uso posible, pero o desexo non ten nada que ver coa razón, é fluxo vital: a crítica e a proposta serven para facer un uso distinto da capacidade racional nas nosas cotidianeidades, e paréceme que a articulación está moi ben nese nivel, pero a dominación opera noutro plano, máis sutil ou mesmo máis primario.

Para Deleuze a razón é unha facultade máis propia do suxeito (cogito) e está, como tal, empapada de estratos biolóxicos e culturais, claro, de territorializacións, de micropoderes. O suxeito, ademais, non é a realidade última a partir da que explicar a realidade, porque o suxeito (clásico), xa para o estruturalismo, pero por suposto, para o postestruturalismo caeu, é só froito dunhas relacións de poder determinadas, non é un suxeito orixinariamente disposto para a verdade, para a razón iluminada, para, logo, a liberdade. É un suxeito que se ten que desfacer de novo, a título individual, para conseguir algo de emancipación. Deleuze non pensa que dende o humanismo se poida cambiar o paradigma: así segue a ser vertical e, por suposto, baseado nunha ficción.

"Dalgún xeito, a revolución, así, non é un feito por vir, como un Mesías, senón algo que sempre está aí, potencialmente, só falta que nós o recibamos (non pasivamente, claro)"

Ademais, fronte aos resquicios da dialéctica, propóñense xenealoxías, rizomas: pasar da Historia e seguir creando o fluxo da resistencia: atopar as fuxidas, que as houbo e as hai. Algúns autores o están facendo no campo da historia, por exemplo. Dalgún xeito, a revolución, así, non é un feito por vir, como un Mesías, senón algo que sempre está aí, potencialmente, só falta que nós o recibamos (non pasivamente, claro). De todas formas, considero que as posturas, as teorías, son instrumentos cos que construír, non se teñen por que excluír entre si, competir, para achegarse máis ou menos a unha Verdade. A teoría como caixa de ferramentas interésame e funciona en min.

O capitalismo, indicas, produce un novo xeito de escravitude, no que o ser humano é un engrenaxe máis da máquina produtiva. Non só o traballo é xerador de plusvalía. Tamén todo o espazo-tempo humano. Cales son os trazos desta maneira de escravitude?

Precisamente pola captura do desexo, da enerxía vital, é dicir, da propia vida (e a isto acáelle o termo de biopolítica), toda a vida se converte en produtora da máquina, da engrenaxe. Por iso o capitalismo exerceu dende os seus inicios unha imposición salvaxe sobre os corpos, traballou (ou empregou o traballo doutros, claro) para ter o control absoluto sobre a vida (corpos e mentes). Por iso xera formacións de discurso para establecer categorías que ofrecen aos individuos para pensar (da maneira correcta) e en torno ás que articular a organización das estruturas (institucións) que regulan os corpos. O capitalismo regula cales son as formas correctas de pensar, de sexualidade, os espazos e os tempos apropiados para ler, comer, xogar, ... Pero tamén controla e regula a produción de alimentos e, en xeral, de todos os recursos básicos necesarios. É dicir, non só controla os corpos humanos, controla toda a vida e a dispón para a produción do seu beneficio.

"O capitalismo exerceu dende os seus inicios unha imposición salvaxe sobre os corpos, traballou (ou empregou o traballo doutros, claro) para ter o control absoluto sobre a vida (corpos e mentes)"

A forma específica de escravitude combinaría, segundo Deleuze e Guattari, a das megamáquinas imperiais clásicas, que poñen todo ao seu servizo, para crecer (unha escravitude maquínica con formas máis tecnolóxicas), co réxime de suxeición, é dicir, de produción de subxectivación e de rexistro deses suxeitos, atándoos, ancorándoos ao Estado-Nación ou directamente ao capital. É aquí onde mudaría o binomio represión-liberdade polo instrumento da normalización. Esta normalización aplícase sobre o suxeito, que como tal é producido residualmente, é dicir, déixanche uns restos para que lle poñas catro categorías (tamén dadas, claro) e te sintas único.

O Estado, neste contexto, fica subordinado ás forzas dominantes do capital-diñeiro, segundo dis, polo que se converte en mero aparato burocrático ao servizo do capital...

Penso que o Estado foi dende sempre a expresión dos intereses da clase dominante (polo menos, dende o inicio da propiedade privada, porque ao parecer existen casos de cidades-Estado nas que non existía a diferenciación de clase). Nese sentido, penso que a muda pode ser unha simple desterritorialización, é dicir, o papel ou a proxección do Estado adelgaza e se lle permite máis protagonismo ao Capital, no discurso político, social, económico, é dicir, nos enunciados, porque penso que se xa están normalizando unha transición cara o rexistro directo dos individuos en relación a ese Capital (por exemplo, a privatización das Oficinas de Emprego ou a creación dunhas axencias privadas que cumpran esa función: rexistrar e seleccionar os corpos produtivos).

"A figura do Estado quedará (se a poboación non interrompe ou, polo menos, dificulta o proceso) mentres aos axentes implicados (no reparto de poder, digo) lles interese aínda mantelo como dispositivo burocrático para implementar determinadas xestións"

A figura do Estado quedará (se a poboación non interrompe ou, polo menos, dificulta o proceso) mentres aos axentes implicados (no reparto de poder, digo) lles interese aínda mantelo como dispositivo burocrático para implementar determinadas xestións, empregando neses espazos ás elites locais, coma fixeron todos os imperios, encargadas de organizar e viabilizar as directrices dos cumios do poder, á vez que canalizas un fluxo de cartos estable e lexitimado dende os súbditos, que non chegan a ser cidadáns, cara esa oligarquía.

O efecto principal, comentas, é a desontoloxización do suxeito. A dominación lógrase a través dun proceso de normalización: corpos e mentes nos que son inoculadas pautas de pensamento e acción que semellan enunciados "inocentes". En que consiste este proceso? En que sentido esta visión é debedora de Foucault?

Os enunciados semellan inocentes porque non se mostran como tal, son as directrices, as categorías normalizadoras que están de forma oblicua, ocultas, nos discursos e nas imaxes. Esta visión é propiamente a de Foucault. Reproducimos o que vemos e escoitamos, ese é o impulso ou a tendencia básica: aquí xa tes a normalización, porque consideramos normal o visto e o escoitado, así que o facemos. Como este proceso non é explícito, non nos sentimos coaccionados a pensar a e facer, así que nos cremos libres (e de feito se segue a manter este discurso moderno: case todas as consideracións sobre as cousas parten dun suxeito que ao parecer  decide libremente que facer.

Á vez, pode organizarse un discurso científico que encha as publicacións de motivos biolóxicos, para as nosas personalidades e accións, porque (ao tratarse dun funcionamento axiomático) non teñen que harmonizarse os enunciados. É unha baza grande esta para o neoliberalismo fascista, porque se obvian os factores ambientais, logo sociais, para explicar as causas de determinados modos de existencia, á vez que se responsabilizan a eses individuos do tipo de existencia que están a soportar).

Malia quedar reducido, segundo explicas, o suxeito a mero replicante, sen autonomía nin liberdade, sen diferenciación real, seguen a ser necesarias, para o poder, a represión a través do aparato policial, burocrático, militar... Se non fose así, non se entendería, por exemplo, a actual Lei de Seguridade Cidadá. Houbo, nese sentido, un fallo de cálculo. É dicir, a dominación non foi tan completa como esperaban?

O poder fai uso de todas as súas posibilidades, isto é, combínase o poder vertical co horizontal, non teñen por que prescindir un do outro. De todos os xeitos, Negri e Hardt xa recordaban hai uns anos que durante os cambios de medidas, de organizacións (parciais) ou reorganizacións, precísase e exércese e endurécese o poder vertical, porque a normalización é máis lenta e por suposto que hai individuos máis reticentes a ela. Ao parecer, en todas as sociedades, hai un grupo maioritario que asimila ben a normalización, pero sempre hai un sector que xera máis resistencia, que non a dixire tan ben. Se lle sumamos un pouco de desenvolvemento crítico, temos un sector social que non vai acatar directamente os axustes que decidan ir impondo. Polo tanto, o uso do poder vertical, de represión, fáiselles inevitable. E non hai que esquecer que eles tamén obteñen beneficio co mercado dos instrumentos de represión (armas, seguridade, etc).

"Aplicar un pouco de fascismo, ou moito, no plano horizontal e vertical, nos momentos de cambio ou, digo, reaxuste do paradigma é algo que sempre se fixo e forma parte do método do shock"

Pero penso que aplicar un pouco de fascismo, ou moito, no plano horizontal e vertical, nos momentos de cambio ou, digo, reaxuste do paradigma é algo que sempre se fixo e forma parte do método do shock: tes que ‘noquear’ á poboación para que, mentres se atorde pensando na represión, non fale da, nada nova, apropiación por desposuimento, é dicir, non fale da apropiación dos bens comúns por parte dunha oligarquía, sobre esa nova rede de distribución, ou organización do fluxo. Ademais, inocular fascismo (a partir de afectos como o medo, a inseguridade, a envexa, o resentimento, etc) e de enunciados clásicos e básicos é a forma de separarnos do que podemos, de evitar que esa potencia do pobo se constitúa (e entón o pobo deixe de faltar) e se dea a subversión. (e os súbditos se constitúan como cidadáns ou como amos das súas vidas).

Esta aplicación do fascismo máis clásico, máis disciplinario, é unha estratexia específica en determinadas situacións (entendo que forma parte dunha guerra psicolóxica, tamén, desa estratexia bélica), pero penso que o sistema en xeral non se separa do fascismo, que non ten por que coincidir cun estado totalitario, que funciona como tanatocracia e, como tal, sempre dirixe todo cara a morte (ata a si mesmo, se é preciso, como seguramente será). Penso que este neoliberalismo fascista en xeral funciona cos modos de control, claro, e como tal, emprega o microfascismo (denunciar ao inmigrante ilegal como se denunciaba ao xudeu ou as bruxas, o que é unha forma específica de distribución da Libido, presente tamén nas prácticas de comportamento habituais nas redes sociais e nos dispositivos tecnolóxicos de comunicación –moderna-).

En calquera caso, creo que é obvio que que non ofrecemos demasiada resistencia e que asimilamos moi rapidamente as novas pautas, a nova enunciación (porque igual non é tan nova). Por exemplo, o novo modo de caridade, afecto do escravo, substituto do servizo público ou da xustiza social, que se vai (re)introducindo.  Responsabilízase a cada individuo da súa sorte, e non a determinados axentes ou á dinámica do sistema, en xeral, ofrecen a posibilidade de sentirse mellor ao non caído, tocado polos deuses coa fortuna e co don (ofrecer a cambio de non pouco). E a oligarquía segue mantendo o Estado como outra canle coa que expoliar aos individuos mentres estes, á vez, autoxestionan a súa miseria.

Que papel teñen os grandes medios de comunicación (xunto coa industria cultura, o discurso científico, o empresarial...) nesa produción da subxectividade ao servizo do poder? Como muta o poder mesmo? (No sentido da súa multiformidade e omnipresencia).

Todos eles son suxeitos de enunciación, son os axentes que xeran ou retransmiten os enunciados axeitados. Encárganse de formar os discursos (ciencia) e de reproducilos (medios, industria cultural,...). Son os enunciados e as visibilidades que recibimos por millóns diariamente, é o que se constitúe como ‘realidade’, como conforman e deglutimos o real. Por suposto que isto é o que constitúe as subxectivacións. Todos eses aparatos de enunciación pertencen a unhas estruturas de poder, están contidos nuns organigramas específicos, nos que se observa a concentración cada vez máis crecente do seu capital. Logo, a pesar da suposta diversificación aparente, non hai tantos focos emitindo enunciados. Entón, penso que a distribución do poder pode aparentar máis sofisticada, pero non o é; muta, como moito, a forma de mostrarse de operar, en tanto que, como dixen antes, mantén aquela forma ‘soft (power)’, que é o que nos fai pensar que opera menos en nós (e as formas máis duras forman parte de estratexias específicas para determinados tempos ou circunstancias).

"O poder na forma macro mantense grazas aos micropoderes que mantemos en nós. Por iso lles interesa baixar o nivel dos medios, xa non digo intelectual, senón mesmo cognitivo"

Polo demais, o poder na forma macro mantense grazas aos micropoderes que mantemos en nós. Por iso lles interesa baixar o nivel dos medios, xa non digo intelectual, senón mesmo cognitivo. A todos os fascismos lles interesa manter a unha poboación analfabeta, conceptual e emocionalmente, así que o contido mediático é o que é vemos como o que se consideraba unha relación “normal”  coa estrutura lingüística, mudou, e entre o audiovisual e o dixital, entre mediaset e as redes sociais, achegámonos a unha sorte de afasia que non é un grao 0 (porque non se dá unha mímese co ser do devir, nin nada así) , é unha trepanación no cerebro de forzas reactivas. Pero isto é unha forma de separarnos do que podemos, da nosa potencia, que é a chave do poder. A virtualidade desprázanos da vida, e á existencia cómprelle algo máis, o dispositivo para pasar a estar conectada a unha máquina virtual, puro e absoluto espazo-tempo, como corpos produtivos. Estamos vampirizados.

Precisamos construír, afirmas, un novo xeito de subxectividade. Na que nos pensemos como acontecementos que van devindo. Devir muller, por exemplo, non sería adaptarse á identidade muller culturalmente imposta. En que consiste esa nova subxectividade? Que ten que ver esa identidade molar, socialmente programada, co control do corpo que suporá a nova lei do aborto, por exemplo?

Claro, non tería que coincidir co que socialmente se nos di que é e que ten que ser unha muller (ou calquera outro xénero ou identidade). Nesa subxectivación, nesa distinción de xéneros tan ríxida e arcaica é no que se basean, de novo, os fascismos: soster esencialismos bioloxicistas polos que os individuos somos reducidxs ao plano biolóxico, sexual, reprodutor,  é unha organización dos corpos produtivos radical, salvaxe.  Isto xa se fixo na Alemania nazi, isto xa se fixo na Baixa Idade Media, segundo algúns autores, durante a imposición, precisamente, do capitalismo nacente. De que se fala? Do desposuimento, non só dos recursos, senón da mesma materia da existencia, do teu propio corpo, que tamén pasa a pertencerlle ao amo, para que organice a máquina.

"Devir muller é, entón, unha forma de dicir que a cuestión está en ir descompondo o mecanismo que xeramos como suxeito, porque ten a forma do poder"

Nisto tamén hai máis cousas, como analizaron xa hai moito tempo: impedindo que as mulleres de clases baixas non regulen a súa reprodución, condenas ás familias á situación de supervivencia (e angustia), co que tes escravos que non van pensar na emancipación e baratos. Ademais, a moral conservadora que isto conleva, que isto reintroduce, provoca a represión sexual sobre as mulleres, que acentúa ou favorece a represión social. Isto para os parias traballadores, para as clases medias altas e altas si que queda o goce. Devir muller é, entón, unha forma de dicir que a cuestión está en ir descompondo o mecanismo que xeramos como suxeito, porque ten a forma do poder.

Deixar atrás o estadio da maioría, da obediencia: substituír a identidade molar (social, imposta), polo devir molecular, que nos permita o encontro co Outro…

Devir molecular, devir muller, devir imperceptible, son distintas formas de dicir o mesmo.  Se o suxeito é unha forma específica de subxectivación, unha forma específica de organizar as percepcións, as reflexións e os hábitos de existencia e se organización da nosa vida está ofrecida de antes e regulada por alguén externo a nós, pois está claro que non posuímos nós a nosa existencia, logo, haberá que desmontar esa engrenaxe, que é froito de relacións de poder estratificadas. Ao desmontar esa engrenaxe queda un mínimo de subxectivación, non é que te convertas nun mestre zen, que ten como obxectivo desfacerse  nun plano de inmanencia.

"Hai que desestabilizar a identidade sen medo, asumir que non somos substancia, que somos devir, pathos, pero tendemos a aferrarnos ás cousas, ás persoas e a nós mesmos, sentímonos máis seguros na subordinación e isto xoga na nosa contra, obviamente"

Deleuze e Guattari o que din é que non hai que renunciar ao modo (no sentido de Spinoza), á singularidade, entón ese ser mínimo ontolóxico que queda é devir e precisamente posúe a apertura, a conectividade suficiente como para relacionarse co mundo non como ego, senón formando parte das situacións que se van sucedendo. Non é un encontro dun suxeito con outro suxeito: o Outro é entendido como multiplicidade estrutural, é dicir, como acontecemento, non como outro suxeito. Hai que desestabilizar a identidade sen medo, asumir que non somos substancia, que somos devir, pathos, pero tendemos a aferrarnos ás cousas, ás persoas e a nós mesmos, sentímonos máis seguros na subordinación e isto xoga na nosa contra, obviamente.

Este proceso suporía, tamén, unha desmontaxe do eu. Camiñando cara a unha identidade preindividual. En que sentido? Cales son as consecuencias políticas disto?

Si, o suxeito como tal é froito de relacións de poder, é máis, é un avatar dun corpo que funciona como corpo produtivo dunha megamáquina. Vimos que calquera identidade estabilizada está definida e é reapropiada, sucesivamente, polas estruturas e fluxos do status quo. Polo tanto, desfacendo iso queda como a materia ontolóxica específica de cada unha, esa materia ontolóxica, que é a identidade preindividual, está en fluxo, fuxe do ego e, para manter o devir, das forzas de estriaxe, reactivas que nos atan e son captadas pola máquina e a sosteñen (calquera máquina, calquera forma de poder, pois xogan á dominación, á loita, e non retoman ese poder de forma  inmanente, converténdoo en potencia, que nos asegura dispor da vida sen dominar). Se mudas o noúmeno, cambia o fenómeno.

"Facer crítica das teorías porque nos fan sentir mal é algo doado e absurdo, bastante reactivo, en calquera caso. Se o panorama parece desolador, haberá que buscar as fisuras por onde abrir os muros, non?"

En que podería consistir, por certo, esa revolución non televisada que anuncias no título? Porque, -e isto é unha crítica que se lles está a facer aos posmodernos-, non parece que fique moito espazo para o contrapoder, dadas as circunstancias.

Facer crítica das teorías porque nos fan sentir mal é algo doado e absurdo, bastante reactivo, en calquera caso. Se o panorama parece desolador, haberá que buscar as fisuras por onde abrir os muros, non? Eu penso nesa vía que facer o espazo interior para a resistencia, a organización dese espazo interior de resistencia ten efectos no espazo exterior, no espazo común. Facer espazo no interior é facerse xenealoxista, deses nietzscheanos, expertos en localizar as forzas reactivas e desmontar os mecanismos psíquicos, polo tanto, comportamentos e hábitos, de relación co Outro, co mundo: isto non se queda na análise paralizante, é pasar á acción, ao activo. Pero isto non exclúe formas de expresión directa para manifestar que tipo de disposición dos mecanismos económicos, políticos e sociais queremos (porque somos seres vivos, con dereito á dispor da nosa existencia como consideremos, como os demais seres vivos): non temos que pensar que nos dan, temos que pensar que é noso, o dereito a ser amo da propia existencia é de cadaquén.

"Non vivir subordinados, non ser escravos é algo que ten que determinar o propio escravo, e asumir as consecuencias que iso poida ter"

Non vivir subordinados, non ser escravos é algo que ten que determinar o propio escravo, e asumir as consecuencias que iso poida ter. Ten que ser el mesmo o que decida e faga o esforzo de deixar de selo, e temos que ir sendo conscientes diso. E iso dura da mañá á noite. É esa a revolución permanente. En calquera caso, penso que ten que haber un cambio de consciencia para que algo poida suceder, para permitir que o acontecemento vaia vindo dunha vez e se efectúe, cristalice. O acontecemento precisa de determinadas circunstancias para actualizarse dun modo ou doutro. Por iso o que podía ser unha liberación, quedou sendo o mundo dos ‘últimos homes’.  Hai uns amos porque os escravos permiten que os separen do que poden, se os escravos deixan de ser escravos, o amo deixa de ser amo.  Pero para iso non se pode querer ser e vivir como os escravos que mandan, que trunfan (que non trunfan porque sexan amos, senón porque, como forzas reactivas, nos separan do que podemos). Precísase unha nova forma de sentir, vivir, ser, e obviamente non podes esperar que o teu opresor cho facilite: teremos que definir nós o noso desexo, pero isto non é cómodo, e penso que estamos todxs bastante baixos, que somos todxs bastante viles, logo, estúpidos, e iso é o que impide a nosa emancipación.