Tirar pola literatura fantástica para adultos en galego é, sen dúbida, un dos principais obxectivos da produción literaria de Xosé Duncan, autor da triloxía ‘As crónicas de Bran’ ou da novela ‘Negruña’. Aínda que os elementos fantásticos pasan a un plano secundario no seu último libro, ‘Mnemea’ (Galaxia), unha historia sobre un escritor con medo a ser esquecido. Que é tamén, á súa maneira, unha reflexión sobre o desexo humano de transcendencia. O autor respondeu por correo electrónico as nosas preguntas sobre ‘Mnemea’ e sobre as súas anteriores entregas literarias.

Mnemea é a memoria, a “musa” da memoria, o principal elemento fantástico desta novela, que é máis ben realista. Aínda que Mnemea non é a personaxe principal, por que decides contar a historia desta novela, en boa medida, a través de Mnemea?

Desde un comezo, a miña intención era construír unha narrativa moi lírica e que tentase transmitir sensacións. De aí tamén algúns títulos de capítulos como o de ‘De volta á moqueta con cheiro a tabaco’. Desexaba acadar un diálogo co lector que funcionase a base de aromas, de cambios de luz, de sombras...

“Desexaba acadar un diálogo co lector que funcionase a base de aromas, de cambios de luz, de sombras…”

Un dos obxectivos de usar a Mnemea, amais dalgúns outros, era ter un elemento discordante da realidade que impera na novela e, así, poder aplicar unha prosa un chisco máis poética cando ela aparecía ou nas súas interaccións co resto de personaxes. Digo o de ‘amais dalgúns outros’ porque o verdadeiro cometido de Mnemea é o de ser un alter ego esquizofrénico dalgúns personaxes e a representación fantasmal desas obsesións que dirixen por completo as nosas vidas cando perdemos o control.

A reflexión metaliteraria é realmente un tema moi presente na literatura galega, pero moito máis na poesía que na novela, seguramente. Novelas nas que os escritores son personaxes hai algunha máis nas nosas letras. Mais, en xeral, algunha outra obra semellante serviuche dalgunha maneira de axuda para construír esta historia? 

O certo é que non. Malia ser unha novela que conta a historia da escrita dunha novela, a idea de Mnemea apareceu na miña cabeza xusto coma un resorte polo medo a non ter unha idea. Púxenme a pensar que pasaría se non daba cunha idea que me resultase tan atractiva como a das últimas novelas que escribira -ningunha delas está aínda publicada- e recreeime no medo ao ‘bloqueo do escritor’.

“A idea de Mnemea apareceu na miña cabeza xusto coma un resorte polo medo a non ter unha idea” 

Xusto ese desacougo foi o que detonou o concepto básico da novela e é a explicación -que non o xustificante- do miserable comportamento de Lois. El leva dez anos sen escribir, o público xa o esqueceu ou, quen o lembra, refírese a el como ‘unha vella gloria’. Non creo que poida haber maior presión para alguén que quere escribir a súa derradeira novela e marchar pola porta grande. Esa presión é a que me serviu de escusa para levar o dramatismo da súa paranoia ao límite e mesturalo co lirismo das aparicións de Mnemea.

Pode entenderse, en relación co anterior, como unha novela sobre a escrita, ou máis ben sobre un xeito de entender a escrita. Lois non pode coas súas propias frustracións, e el e a súa dona Anna pasan a vida competindo, nunha relación bastante destrutiva. É unha novela sobre o feito da escrita en si (o medo ao fracaso, a que se esquezan de un…) ou sobre a necesidade da transcendencia, de ser querido, recoñecido, de deixar pegada…? (E da soberbia que iso tamén implica: pensar que un é importante…)

Si, ambas as dúas cousas e, ademais -ou polo menos así o quería transmitir- desde os dous puntos de vista de cada un deles. O obxectivo principal da parella era expor unha relación tóxica onde ningún levaba a razón ao 100% nin actuaba mal ao 100%. Tanto Anna como Lois están a beneficiarse, dun xeito ou outro, da súa relación, até que esta remata por racharse por mero desgaste.

“O obxectivo principal da parella era expor unha relación tóxica onde ningún levaba a razón ao 100% nin actuaba mal ao 100%”

Tamén quería amosar un mesmo obxectivo (publicar un libro, ser novelista...), pero que supón unha meta totalmente diferente para Anna, que adoece por acadar un posto ‘político’ no sistema literario, e para Lois, que o único que quere é ser unha ‘book-star’, unha diva narrativa. Por unha banda temos a ansia de Anna polo recoñecemento público, e coetáneo, por ostentar un alto cargo de poder académico e pola outra contamos coa idea romántica de Lois de transcender no tempo, mesmo na historia da literatura, como un dos grandes autores de fantasía de todos os tempos.

Desde o principio aparece unha asociación, no contexto da novela moi poderosa, da que despois imos sabendo das súas corruptelas. Tiven a tentación de ver aí, máis que as asociacións de escritores, algunhas institucións da cultura galega… Aínda que non necesariamente, porque cousas así poden acontecer en calquera lugar. Houbo algún feito real que dalgunha maneira “inspirase” ese aspecto?

Despois de convivir co sistema literario con tanta intensidade como o fixen durante estes oito anos, sempre hai algo real que che inspira a creación ficticia de personaxes, situacións e institucións. Tamén é certo que, desde un principio, tentei fuxir de empregar ningún tipo de referencia ao sistema literario ‘galego’ e non aparece esa palabra en ningunha das páxinas da novela. Así que, como moi ben dis, as situacións ás que me refiro poderían ter lugar en calquera lugar do mundo que conte cun sistema de edición de libros e xente que queira escribir historias.

“Desde un principio, tentei fuxir de empregar ningún tipo de referencia ao sistema literario ‘galego”

En calquera caso, aínda que por certas opinións sobre a novela penso que non o conseguín, non hai en Mnemea ningunha crítica explícita, nin ao sistema nin a ningunha institución. Para min, o sistema literario que se debuxa en Mnemea é un mero escenario para os personaxes e as ‘críticas’ veñen dadas por Lois -sabemos que no seu estado mental e na súa situación artística non ía estar a ben con ningún sistema- ou por Carla -que non pode facer outra cousa que darlle a razón a Lois xa que o quere usar para introducirse no sistema-. Así as cousas, podemos ver fantasmas en calquera sitio, pero non creo que nada do que acontece na novela sexa imposible.

O mundo editorial sae bastante na novela, coas súas complexidades. Hai un diálogo no que se fala dunha especie de tendencia a facer libros para educar, para transmitir valores… É só unha conversa dos personaxes ou reflicte tamén unha preocupación túa ao respecto?

Si, é unha das miñas reflexións habituais -que non quero dicir que leve razón-. A miña opinión é que vivimos nun sistema literario, e cultural, moi debilitado e enfermo -aquí non vou entrar nas causas, razóns ou culpables, só na situación-. Cando algo está enfermo, agroman por todos lados terapias de shock, remedios naturais, receitas homeopáticas...

“Para min, enfocar o músculo literario ao eido da educación non é a cura do enfermo, é garantirlle unha boa calidade de vida nos poucos anos que lle quedan”

Algunhas que poderían curar ao enfermo, outras que non. Algunhas que fan que mellore a curto prazo, malia que remate por morrer e outras que non son máis ca un efecto placebo. Para min, enfocar o músculo literario ao eido da educación non é a cura do enfermo, é garantirlle unha boa calidade de vida nos poucos anos que lle quedan. Eu son máis da literatura pola literatura, de xente que le porque escolle o que ler e non por ser lecturas que lle recomendan/asignan na escola.

Un sistema literario san debe ter lectores adultos que seleccionan activamente as súas lecturas e que len para sorprenderse, molestarse e reconstruír as súas conviccións, non len para formarse ou para que a lectura dea a razón a uns dogmas determinados. Isto último, para min, é a definición de libros de texto na educación, moi diferente dunha literatura como tal. Aínda que isto daría para outro debate...

A novela dálle un status ao xénero da fantasía que seguramente non ten, polo menos no contexto galego. É tamén un xeito de reivindicar a literatura fantástica?

“Eu son máis da literatura pola literatura, de xente que le porque escolle o que ler e non por ser lecturas que lle recomendan/asignan na escola”

Si. Eu defendo a literatura fantástica para adultos, sen menosprezo da LIX. Sempre que se fai este matiz, sae alguén que argumenta que o nivel de escrita da LIX non é inferior ao da literatura adulta, pero ese non é o asunto. Cando reivindico a fantasía para adultos, fago un chamamento a empregar uns recursos de empatía, de personaxes, de dramas vitais, de situacións que están creados para conectar cun público de máis de vinte anos de idade.

Calquera película de Harry Potter está feita con gran calidade, pero non é o mesmo ca ‘21 gramos’, por exemplo. Se no cinema non hai esa polémica, por que non se pode facer esa diferenza na literatura? Mais, si, volvendo á pregunta, o status literario que ten a narrativa fantástica na novela -se tivese lugar no noso país- é pura ficción.

Parece que o protagonista é un home, Lois, mais en realidade el xira arredor de tres mulleres: Carla, a súa “negra”, Anna, a súa compañeira, e Mnemea, a súa “musa”, coas que, aínda que non queira velo, mantén unha relación de dependencia. De feito, o seu medo ten moito que ver co iso. Teme verse desprazado, esquecido… e no seu intento de marcar territorio pode chegar a facer cousas bastante desprezables. Ten algo que ver coas relacións de xénero, ou non era a túa intención?

“Cando reivindico a fantasía para adultos, fago un chamamento a empregar uns recursos de empatía, de personaxes, de dramas vitais, de situacións que están creados para conectar cun público de máis de vinte anos de idade” 

Non, non o era. Cando creo un personaxe, non fago un reparto de roles en base ao seu sexo. Anna e Lois poderían ser perfectamente unha parella do mesmo sexo, mais a miña elección do sexo de cada un deles veu dada pola necesidade da súa interacción con outra personaxe, Sandra Covas -non vou explicar moito máis porque teño unha tendencia moi grande ao spoiler-.

Quero dicir que, para min, o feito de que un personaxe teña uns órganos xenitais ou outros non está determinada polas relacións de xénero, senón que obedece a unha necesidade argumental da historia. A miña intención con eles dous era plasmar as dificultades que poden existir na convivencia de dúas persoas cando os seus obxectivos vitais están tan vinculados e, mesmo, enfrontados.

Parte do conflito entre Lois e Anna deriva do interese dela en acadar e conservar un posto no sistema. Di Lois que son como lobos que só ceden parte a quen é parte do seu círculo. Respóndelle Anna que teñen moito menos poder do que el imaxina. Aínda que non deixa de ser ficción, si que pode haber aí algo sobre a relación entre os autores/as do “sistema” e das “marxes”. Que non sei se é un esquema axeitado para falar do contexto galego, por exemplo, mais, algunha vez, como autor procedente da literatura fantástica, dunha editora pequena, etc, sentícheste así ou pensas que pasa iso en Galicia?

“A miña intención era plasmar as dificultades que poden existir na convivencia de dúas persoas cando os seus obxectivos vitais están tan vinculados e, mesmo, enfrontados”

Penso que si. O tratamento que se lle dá á xente que crea fantasía adulta e ás editoriais pequenas non é o mesmo que recibe a xente que escribe outros xéneros e que ten a sorte de publicar en editoriais de maior envergadura. Só fai falla botar unha ollada aos xornais, páxinas web, espazos de radio e televisión ou calquera outro medio de difusión cultural para ver de quen se fala e de quen non se fala (tanto por variedade como por repetición). Vivimos uns tempos estraños, nos que a xente que escribe está obrigada a usar redes sociais que comercian cos nosos datos persoais para facer promoción da súa obra. Supoño que son os tempos que nos tocou vivir, pero iso non quere dicir que o esteamos a facer ben.

Chega un momento en que a historia comeza a xirar máis arredor de Carla. En contraste co personaxe de Anna, que representa? (É unha muller nova, coas súas inseguridades, que tamén debe ir gañando confianza en si mesma…)

Se non contamos a Mnemea -por razóns que non vou explicar- a novela ten catro personaxes: Lois, Anna, Sandra e Carla. Os tres primeiros teñen unha media de cincuenta anos, máis ou menos. A necesidade da personaxe de Carla vén dada por poñer en xogo unha visión máis fresca, talvez cándida, da realidade literaria fronte á que teñen calquera dos outros. Como dicía antes, un dos meus obxectivos era plasmar un mesmo escenario, unha mesma obra de teatro, visto desde varias perspectivas.

“Vivimos uns tempos estraños, nos que a xente que escribe está obrigada a usar redes sociais que comercian cos nosos datos persoais para facer promoción da súa obra”

Carla é un contrapunto aos dramas ‘maduros’ que padecen os demais. Comentaba nunha presentación que, para min, o verdadeiro drama de Lois, Anna ou Sandra é que están no momento das súas vidas de facer balance e que o balance pode ser positivo ou negativo, mais nunca é satisfactorio. Carla aporta a forza da xuventude, a intensidade que empurra a Lois e que lle aporta os medios que el non ten para levar a cabo a escrita da novela.

En ‘Mnemea’ está citado o teu libro anterior, ‘As lembranzas perdidas no lago Antelväri’, como se fose de Lois Mourinho, o protagonista. Este libro comeza falando dos seres fantásticos ou máxicos que nos acompañan como proxeccións nosas, do que tememos, odiamos… E iso ten moito que ver coa historia de ‘Mnema’. Ao mesmo tempo, o protagonista de ‘As lembranzas’ non quere lembrar, ten unha relación complicada co paso do tempo coma Lois… Cales son as conexións relevantes entre estas dúas novelas?

“Calquera cousa antes que desaparecer e non ser máis ca unha lembranza na mente da xente que coincidiu contigo en vida”

Supoño que a conexión entre esas dúas novelas -e outras que teño- son as miñas fobias e pánicos. Son ateo convencido e teño pánico á morte. Se xuntas eses dous ingredientes, obtés un prato cheo de ansías por perdurar, por non esquecer, por non deixar de ser e por transcender, do xeito e forma que sexa. Calquera cousa antes que desaparecer e non ser máis ca unha lembranza na mente da xente que coincidiu contigo en vida. É un prato bastante agre, mais dá para unha dixestións longas e pesadas.

Hai elementos de terror, algunha pegada da novela de misterio e polo menos unha ambientación nórdica en ‘As lembranzas perdidas’, na que o temor á soidade, a atmosfera potencialmente asfixiante dunha pequena comunidade… están moi presentes. Cal era o teu obxectivo, respecto á relación que pode albiscarse entre os xéneros de terror e misterio galegos e nórdicos, neste libro?

A inspiración chegoume coa miña lectura de ‘Laura das Neves e a sociedade literaria dos nove’ e a fascinación que supuxo para min coñecer a literatura escandinava. Namorei do xeito de narrar que ten Pasi Ilmari e sorprendinme da retranca tan semellante á nosa que teñen os nórdicos. A partir de aí, non sei... O desexo de mesturar Stephen King, Lovecraft e narrativa nórdica? Querer facer a tentativa de non caer no recurso de ‘galeguizar’ unha historia para que se adapte aos gustos do sistema literario e internacionalizala ao máximo?

“Namorei do xeito de narrar que ten Pasi Ilmari e sorprendinme da retranca tan semellante á nosa que teñen os nórdicos”

Supoño que foi a suma de todo iso. Para min, as claves de ‘As lembranzas perdidas’ están na deslocalización, na creación dun escenario que a persoa que a lea debe crear e darlle localización xeográfica ao seu gusto e, ademais, ao ter lugar nunha aldea pequena, podes botar man dos estereotipos sen que renxan: o carteiro, o sheriff, o taberneiro... Todos teñen cabida e poden amosar as súas mellores/peores calidades.

En ‘Negruña’ hai bastante crítica a unha sociedade clasista. É unha distopía na que Coruña devén Negruña, un lugar gobernado por unha elite de inútiles, moi preparado para a esmagar as persoas que menos teñen. Negruña poderían ser Coruñas pasadas, Coruñas futuras… É a coruñesa unha sociedade máis clasista, como di o tópico, que calquera outra cidade do país?

Pois, vivindo na Coruña desde hai máis de corenta anos, non sei dos tópicos que se din dela por aí adiante, mais si recoñezo que é moi clasista. Sempre lembro a diferenza tan brutal que había (hai) cando nos oitenta baixabamos ao centro para ir ao cine ou á disco. Non estabamos a máis de dous quilómetros de distancia e, cada vez que saiamos do barrio, semellaba que viaxabamos a outro país.

“É imposible ter unha cidade moderna se nos rexemos por unhas normas de conduta caciquís”

Todo era fasto e marabilla nos Cantóns en comparación coa pobreza -daquela o da clase media aínda estaba por chegar- que había no Ventorrillo. Iso non foi máis có comezo das relacións e clasismo das xeracións que viñeron despois. Vivimos nunha cidade de aparencia, onde non podes estar seguro de quen é quen, nin por como viste nin por como se comporta. Non penso que iso xere unhas relacións abertas e de confianza. É imposible ter unha cidade moderna se nos rexemos por unhas normas de conduta caciquís.

A que etapa histórica da Coruña se parece máis esa Negruña do século XXIV? Que ten cos “recortes” en políticas sociais de despois da “crise”, co desmantelamento do sistema de pensións…?

Negruña escribina en 2015, cando a situación política da cidade era horrible e a situación do estado español non era mellor. Por moito que escribas fantasía, esa ficción que creas non pode ser allea á realidade na que vives. O motivo de que Negruña fose unha distopía era xusto ese, coller a realidade e levala a un futuro próximo. Dese xeito podía empregar os escenarios actuais -non sería tempo dabondo no futuro como para que desaparecesen e, así, serían recoñecibles- e levar a situación económica, política e social a un extremo, moi extremista, mais posible.

“Todo era fasto e marabilla nos Cantóns en comparación coa pobreza -daquela o da clase media aínda estaba por chegar- que había no Ventorrillo”

O máis curioso foi que, durante unha presentación da novela, Tomás Rivera comentoume que algo semellante estaba a acontecer nese tempo nos Estados Unidos. Algunhas cidades estaban a mudar a poboación cara ao centro para tentar aforrar recursos e servizos sociais da periferia, que lles supoñían máis custo que se os atendían en zonas máis concentradas e próximas.

Tamén hai unha trama histórica, bastante baseada en documentación, na que a historia da Coruña conflúe coa doutros países: a India, Rusia… Como foi ese traballo de documentación e por que escolles estes feitos históricos?

Foi a novela para a que máis me documentei. Desde os dogmas e motivacións da Sociedade Thule até os derradeiros días de vida de Rasputín e o papel que este monxe xogaba na corte do tsar e cal era a súa relación coa tsarina. A trama histórica cumpría dúas funcións en Negruña. Por unha banda, servía de bio para algúns dos personaxes que vivían nesa cidade do século XXIV, mais que tiñan a súa orixe no pasado da historia da humanidade.

“A arañeira argumental de ‘Negruña’ xogaba coa idea do racismo e clasismo da especie humana, empregando como tese do seu salvaxismo a pureza (ou impureza) do sangue dos seus individuos”

Pola outra, tecían o fío condutor entre toda a arañeira argumental e que, en realidade, xogaba coa idea do racismo e clasismo da especie humana, empregando como tese do seu salvaxismo a pureza (ou impureza) do sangue dos seus individuos. Dese xeito, o grupo protagonista de adolescentes experimentan algún tipo de mutación no seu sangue que lles confire os seus poderes e é esa mutación a que funciona como reclamo para os viaxeiros do tempo. Esa ía ser a única trama, mais a cidade foi gañando peso e converteuse nun ser con vida propia, na que destacaron os Fillos do gas e personaxes que adoro, como o Escocés ou Isabel, por poñer un exemplo.

Se imos á novela de terror ‘Hostal Norte’, a túa obra anterior a ‘Negruña’, atopamos tamén temas tratados nas últimas novelas: soidade e incomunicación, desigualdade e precariedade laboral, violencia soterrada e explícita… Pódese dicir que serían os teus temas?

“Gusto de tentar crear certa incomodidade ou necesidade de reflexión, e que a persoa que le unha novela miña sinta un pouco de desacougo”

Son os temas polos que sinto máis inclinación, si. Non ten ningunha explicación máis profunda nin metafísica que a miña preferencia polo Metal -o da música, non o da industria-. Como dicía antes, gusto de tentar crear certa incomodidade ou necesidade de reflexión, e que a persoa que le unha novela miña sinta un pouco de desacougo e un moito de cuestionarse unha chea de cousas que daba por sentadas no seu concepto do mundo e da vida. Obviamente, non sempre o acadas e catalogan as túas obras como ‘libros de autoaxuda’. Non deixa de ter o seu aquel, porque eu non son quen de axudarme a min mesmo a enfrontarme á vida como para pretender axudar a descoñecidos.

Hai misterio, pesadelos, pistas ocultas… en ‘Hostal Norte’. A novela ía formar parte da colección xuvenil de Urco, pero foise transformando. En que sentido? Como ves esta novela desde hoxe?

Ese texto ten unha historia curiosa. Por aquel entón eu estaba ocupado coa escrita do que sería o terceiro (e derradeiro) volume de ‘As Crónicas de Bran’ e Tomás (González Ahola) fíxome a proposta de escribir unha novela curta para o que era unha nova liña LIX e na que estaban a publicar novelas como a súa propia ‘Alaia e a deusa’. O problema é que a cousa se me foi de man así como rematei o primeiro capítulo e a novela non foi por unha dirección moi LIX que digamos.

“O de que fose, no seu momento, a primeira triloxía de fantasía épica escrita en galego non é máis ca outra mostra do ‘estraño’ da situación dunha narrativa que se fai nun pais cun pasado mitolóxico e fantástico tan intenso coma é o noso”

Supoño que foi a constatación de que non sei, ou non me sae, escribir LIX. Foi a novela que menos tardei en escribir. Remateina en tres semanas e foi unha viaxe frenética e apaixonante, tan intensa que, sempre que podo, recomendo ao futuro lector que a acometa dunha sentada, que así poderá ligar todas as pistas e ‘ovos de pascua’ que deixei polas súas páxinas.

Como a vexo hoxe en día? Con moito agarimo, como todas as demais. É ben certo que agora mesmo non estou satisfeito coa narrativa das Crónicas, mais non deixa de ser unha filla de papel con tanto dereito e con tan bos momentos creativos coma as outras. Mais si, Hostal Norte ten algo de especial pola súa brevidade e o seu alto clímax. Foi coma un romance de verán, coas súas cousas boas e as súas cousas malas.

A triloxía ‘As crónicas de Bran’ foi o teu primeiro proxecto literario grande -en tamaño, polo menos, é indubidable-. Ti mesmo o defines como “unha historia en tres actos que, malia o seu escenario fantástico e botar man de druídas e dragóns, afonda na natureza humana e nos medos, desexos e demais paranoias que, ao final, constitúen un vieiro común en todas as miñas novelas”. Preséntase como a primeira triloxía fantástica en galego. Que te motivou a escribila?

Foi a evolución natural desde os relatos, cos que tiña a sorte de colaborar no proxecto Contos Estraños, cara a unha narrativa máis complexa, tanto en forma como en extensión. O de facer unha historia de fantasía épica veu dado porque era un dos tipos de lectura que máis consumín na miña adolescencia e, tamén, porque o concepto global da triloxía xurdiu grazas a dous relatos que publicara na revista Contos Estraños: ‘O ollo do corvo’ e ‘Os últimos de Landeiras’.

“Eu asumo que as miñas primeiras obras non tiñan unha calidade literaria -que non é o mesmo que creativa- excelsa, mais Contos Estraños foi a maneira na que eu puiden acceder á posibilidade de publicar”

Non pasara moito tempo de rematar esas dúas historias e, non sei por que motivo, fusionáronse na miña cabeza e detonaron no que sería a base argumental das Crónicas. O de que fose, no seu momento, a primeira triloxía de fantasía épica escrita en galego non é máis ca outra mostra do ‘estraño’ da situación dunha narrativa que se fai nun pais cun pasado mitolóxico e fantástico tan intenso coma é o noso.

Contos Estraños foi artífice, segundo dixeches noutra entrevista, -en Cicloxénese Expresiva-, de que “quen queira publicar en galego teña unha oportunidade, sen entrar en certames maquiavélicos, ou non maquiavélicos, ou máis ou menos mitificados ou politizados”. Foi o que supuxo para ti cando empezaches? En que sentido?

Pois no sentido que, se non chego a atoparme con Fernando e Tomás facendo a promoción do Basilius na Feira do Libro da Coruña, non tería escrito nunca. A iso me refería con esa afirmación. A que ninguén máis pasa o traballo de dar cabida e, mesmo, formar sobre a marcha a futuras xeracións de autores. Eu asumo que as miñas primeiras obras non tiñan unha calidade literaria -que non é o mesmo que creativa- excelsa, mais foi a maneira na que eu puiden acceder á posibilidade de publicar.

“O que critico dos certames non é que sexan máis ou menos perfectos nos seus funcionamentos internos, senón que non chego a entender como poden repetirse tanto o nome de xente que forma parte dos xurados e da xente que os gaña”

Outra xente ten a oportunidade de formarse academicamente na lingua e na narrativa e entran polas portas grandes dos certames literarios. O que eu critico dos certames non é que sexan máis ou menos perfectos nos seus funcionamentos internos, senón que non chego a entender como poden repetirse tanto o nome de xente que forma parte dos xurados e da xente que os gaña. Ou temos máis currais ca galiñas ou no mercado nos están a vender sempre os mesmos pitiños.

Contos Estraños é parte de Urco, que naceu para “encher un oco histórico no sistema literario galego: a publicación sistemática e especializada de literatura de fantasía, ciencia ficción e terror”, con traducións de clásicos do xénero ao galego e con produción propia galega. Ti es parte dese proxecto de empurrar, como autor, a literatura fantástica en Galicia. Para ti era tamén en parte unha cuestión de encher un oco? De impulsar unha tradición que xa existía pero que non estaba moi recoñecida…?

Nun principio non. Eu non estaba ao tanto das tendencias ou carencias da literatura galega -case ninguén que non está, dun xeito ou outro, dentro da maquinaria literaria é consciente plenamente das bondades e eivas que hai nela- e, polo tanto, non tiña a percepción de se era preciso cubrir un oco ou non. Xaora, Fernando e Tomás si que sabían desa necesidade, un por ser escritor e o outro por ser editor, así que foron eles os que turraron da xente que participamos cos nosos textos na revista de Contos Estraños.

“O público obxectivo da literatura fantástica está a consumir o seu ocio cultural en castelán ou en inglés”

Despois destes oito anos, un xa ve como se move a literatura fantástica en galego -máis unha vez, non estou a falar da LIX- e tampouco te sorprendes de que non se lle dea relevancia. Que conste que non o vexo coma un defecto xerado polo propio sistema literario galego. Estou convencido de que non é máis ca un efecto secundario de que o público obxectivo da literatura fantástica está a consumir o seu ocio cultural en castelán ou en inglés.

Algo máis que queiras comentar?

É un tópico, pero quero darche as grazas por facerme un oco ti a min e dar visibilidade a Mnemea. Despois de levar catro meses en circulación -agás a aparición no Diario Cultural-, a pobre musa non tivo máis aparición que nun blog. Por rematar con outro topicazo, penso que é unha das miñas mellores novelas e agardo que a xente que se achegue a ela pase bos momentos coa súa lectura.