Hai violencia, e moita, en Sen piedade, a última novela de Pedro Feijoo. Unha historia con pel de road movie na que dous homes camiñan cara o desastre. Aínda que son mulleres violentadas as verdadeiras protagonistas. Das que pouco sabemos. Como no mundo real. Falamos co autor deste e dos seus outros libros. Dos fíos que os unen, como a a procura doutro xeito de contar a historia. A nosa historia. Tantas veces manipulada ou agochada.

Dixeches que Sen piedade era a túa novela máis bruta. Non sei se o é, mais seguramente no retrato da violencia non lle queda atrás a A memoria da choiva. Escolliches desta volta, tamén, a violencia ligada á familia. Por algún motivo especial?

Lembro aquela entrevista... Nela, definín a novela de moitos xeitos. Dixen que era dura, intensa, desapiadada... E si, sei que nalgún momento, para relaxar aquela certa dor que a min me producía enfrontarme ao que realmente supuxera aquela historia para min, fixen unha broma e dixen que era unha novela moi bruta. E logo pasou o de sempre, claro, que para o titular a broma quedou mellor que todo o demais. O importante é que se trata dunha novela violenta porque, dun xeito ou doutro, iso é o que sinto agora na miña vida. E con isto en ningún momento quero dicir que esa sexa a miña práctica. Todo o contrario: esta novela é o meu xeito de describir a violencia que me rodea, na que me atopo, e como enfrontarme a ela. Ou polo menos como sobrelevala... Por que? Ben, supoño que porque un sempre describe mellor aquilo que ten máis preto de si mesmo.

"Esta novela é o meu xeito de describir a violencia que me rodea, na que me atopo, e como enfrontarme a el"

E unha novela centrada en dous personaxes masculinos, pero o motor da acción é, en realidade, a violencia sufrida por personaxes femininas das que pouco se nos conta. Por que ese enfoque?

Porque, unha vez máis, iso mesmo é o que eu vexo todos os días. Vivimos un tempo especialmente sensible, máis conscientes que nunca de algo que espero que remate cristalizando nunha toma de conciencia firme e definitiva sobre o maltrato nas relacións de parella. E, nesas situacións, as persoas máis importantes sempre son aquelas das que menos sabemos, ás que menos escoitamos... As que menos voz teñen. Mira se non o asunto da Manada. Desta panda de cabróns a día de hoxe sabémolo todo. Que se un está de vacacións na praia, que se outro pretendía sacar un pasaporte pero só porque igual non se vía o suficientemente guapo na foto do pasaporte anterior...

De feito, incluso temos que soportar o insulto de que un deles estea no cárcere non por violar en repetidas ocasións a unha moza, senón... por roubar unhas gafas de sol! Sabémolo todo destes miserables. Indignámonos por este último, asombrámonos polo imbécil que é o do puto pasaporte, comentamos o rápido que volveu gañar peso o pailán este que está na praia, e preocupámonos polo permisivos que son os xuíces. Pero aquí a única persoa que en realidade importa é ela, ou polo menos debería selo. E o único polo que nos deberiamos preocupar todo o tempo é por ela, pola súa seguridade. Por todas as “elas” do mundo das que nin sequera sabemos os seus nomes.

"Non sabemos nada delas, nin se están ben, nin se están a mallar nelas, nin se van morrer esta noite..."

Non sabemos nada delas, nin se están ben, nin se están a mallar nelas, nin se van morrer esta noite... Esa é a razón de que enfocase a historia deste xeito: Gordo e Teo son dous personaxes, aos que acompañamos todo o tempo, vémolos ir e vir, sabemos o que pensan, escoitámolos e, mesmo nalgún momento, ata pode que cheguemos a empatizar con eles... ata que comezamos a comprender de que vai a cousa en realidade, e vemos que, nesa mesma realidade, os personaxes principais non son eles, senón elas, todas as elas das que case nin sabemos o seu nome. Todas as que, malia o seu peso, non teñen nin unha soa palabra de texto. Non o teñen na novela, porque tampouco o teñen na sociedade. Quitámoslles a voz. Por iso as miñas personaxes falan, se expresan, doutro xeito, mediante outras vías.

Díxose que ten algo de road movie -e teno, porque os dous personaxes foxen nun coche-. Mais tamén pode ter algo de thriller como A memoria da choiva, algo de novela negra ou polo menos policial... Parece que segues, nese sentido, polos mesmos vieiros desde Os fillos do mar. A aposta por elementos do best-seller... Se ollamos ao catálogo dos últimos anos das principais editoras, parece que non es o único... Pode que houbese algo así como unha reflexión sobre a necesidade de buscar lectores por ese lado? Cal é a túa percepción sobre isto? Digo porque novela negra, por exemplo, xa se facía nos 80 e 90, pero parece que foi a mais...

A miña aposta segue a ser a mesma desde a nosa primeira conversa: a convicción de que é necesario recuperar (e despois manter) o diálogo cos lectores, e a necesidade de normalizar o noso espazo editorial. Ou, polo menos, de normalizar o diálogo cos lectores. Agora ben, o que si cambiou un pouco no meu caso é o feito de que, a estas alturas, comezo a desconfiar un pouco do tópico de que, se funciona, é porque boto man de ferramentas seguras que nada máis son propias do formato best-seller, e todo iso...

"A miña aposta segue a ser a mesma desde a nosa primeira conversa: a convicción de que é necesario recuperar o diálogo cos lectores"

Para empezar, sei que, atendendo ao seu formato, algunhas das miñas novelas se poden catalogar dese xeito, como best-sellers. Iso é algo que non só non escondín nunca, senón que eu mesmo o defendín en público en centos de ocasións. Pero como xa teño contado moitas veces, en realidade iso nada máis é un disfrace. É empregar o envoltorio dun caramelo para colarche unha outra cousa. Outra intención, outra mensaxe debaixo. O que fago é envolver en azucre algo ben máis amargo, unha píldora da que, deste xeito, talvez non sexas consciente ata que xa a teñas ben dentro, desfacéndoseche no estómago. Liberando a súa carga.

A memoria da choiva pode lerse como un thriller, é verdade. Os fillos do mar quizais non pareza máis que unha novela de aventuras, e Os fillos do lume é un texto que por momento se aproxima á novela histórica. Pero tamén sería moi torpe (ou moi interesado) non sinalar que en realidade todos eses libros son pretextos para contar, para transmitir, para poñer en valor ou mesmo para denunciar outras situacións... Así, a primeira é unha clara denuncia da manipulación tan descarada e impune á que por tantos anos foi sometida a nosa propia cultura, personificada na figura de Rosalía.

A segunda é unha achega a unha ollada diferente da nosa historia. E a terceira... Ben, a terceira é claramente unha revisión dun dos momentos máis determinantes na historia do noso país, un episodio imprescindible para comprender o xeito en que Galiza decidiu entrar na súa propia modernidade. Un momento que, ademais, no caso de Vigo, seguimos a festexar desde uns matices moi interesados. E eu, sempre o dixen, escollín contalo así porque sei que desta maneira podo chegar a moita máis xente. Con sorte (con moitísima sorte) un ensaio galego pode chegar a uns cantos milleiros de lectores. Pero se o converto nunha novela deste tipo, eses “cantos” multiplícanse automaticamente por dez no primeiro mes. E a min o que me interesa é iso, transmitir, lograr que esa mensaxe que tento compartir acabe chegando ao maior número de persoas posible.

"Se agora me preguntas polo cambio de tendencia experimentado nos últimos anos no sistema literario galego, direiche que nin o sei nin me importa"

Agora ben, se agora me dis que eu non son o único, e me preguntas polo cambio de tendencia experimentado nos últimos anos no sistema literario galego (ou como se chame esa cousa tan rara), direiche que nin o sei nin me importa. Eu o único que sei é que cando saquei Os fillos do mar si quixen propoñer unha certa reflexión sobre este mesmo asunto polo que me preguntas. Propúxeno por activa e por pasiva, e sempre coa mellor intención. En foros, en charlas, en artigos...  Sabía que aí fóra había milleiros e milleiros de persoas, ducias de milleiros, quizais máis, dispostos a dialogar con nós se nós como autores estabamos dispostos a recuperar ese diálogo. E, ollo, que eu en ningún momento dixen que a miña proposta fose a única válida.

"Tiven que aturar a rabia de non poucos iluminados e iluminadas dicindo que a ver onde carallo ía eu co xogo dos best-sellers no noso país"

Ben ao contrario, a miña proposta sempre foi a de sumar forzas, sempre en positivo. “Sei que vós estades facendo isto, e a min paréceme moi ben. Pero creo que, ademais, con esta outra vía tamén poderiamos conseguir máis cousas...” Ben é verdade que ao longo de todo aquel primeiro ano tiven moitas críticas e moi boas, e que mesmo recibín un par de premios. Pero tamén tiven que aturar a rabia de non poucos iluminados e iluminadas dicindo que a ver onde carallo ía eu co xogo dos best-sellers no noso país. Que iso non ía a ningures, incluso que o que eu facía quedaba moi lonxe de ser tan sequera considerado literatura, e mesmo non só que aquí non facía ningunha falta: lembro algún comentario no que indirectamente me acusaban, literalmente, de estar a contaminar a pureza do noso sistema literario coas inercias e os lastres dos sistemas foráneos.

"Lembro algún comentario no que indirectamente me acusaban, literalmente, de estar a contaminar a pureza do noso sistema literario coas inercias e os lastres dos sistemas foráneos"

Como se eu tamén estivese a propoñer derrubar a Casa Museo de Padrón, ou facer croquetas coa momia de Castelao.... E a cousa foi a máis con A memoria da choiva, chegando mesmo a entrar nas faltas ao respecto persoal cando publiquei Morena, perigosa e románica (un libro, por certo, moi pouco sospeitoso de pretender ser unha aposta segura dentro da miña zona de confort do universo best-seller). Así pois, obviamente esa reflexión pola que agora me preguntas é algo que, a estas alturas, xa non me interesa o máis mínimo...

"A min non me estraña nada que agora haxa máis xente e máis editoriais probando a mesma fórmula. De feito, e visto o éxito, o que realmente me sorprende é que non o fixesen antes"

Mira, a min non me estraña nada que agora haxa máis xente e máis editoriais probando a mesma fórmula. De feito, e visto o éxito, o que realmente me sorprende é que non o fixesen antes. Pero, insisto, a min todo iso xa me dá igual. Nin pertenzo a ningún grupo, cenáculo nin xeración, nin quero saber de nada máis. Se polo camiño dou con algún autor ou autora que me guste ou co que sinta algún tipo de afinidade e podo axudalo en algo, pois adiante. E se non, pois non. Houbo un tempo no que me sentín moi só a ese respecto, e paseino mal. Pero agora xa non. Eu teño moi claro que é o que quero facer, o valor do que estou intentando construír, e por onde quero tirar. E, para máis, co tempo acabei comprobando que non estou tan só como pensaba, senón que conto co apoio da mellor compaña posible nesta viaxe: a dunha comunidade lectora que se fai máis e máis grande a cada novo libro. Todo o demais, é ruído de fondo.

En A memoria da choiva cuestionabas, como acabas de comentar, a mitificación manipuladora da figura de Rosalía. En Os fillos do lume cuestionas a manipulación da historia da Reconquista como mito fundacional de Vigo. Está claro que tes unha preocupación por recuperar partes da nosa memoria... É así? Por que?

Ben, supoño que logo da resposta anterior non só está claro que é así, en efecto, senón que, en realidade, esa é miña intención primeira e a miña maior preocupación. A razón está en que creo que a literatura, como todo, ha ter unha finalidade. E para min, a literatura é unha boa ferramenta para transmitir esa intención. Sigo a estar convencido de que tanto a nosa identidade como a nosa memoria dependen de episodios, de persoas, de momentos, de -como diría Murguía- “cuentas mal ajustadas, medio cobradas” que non sempre sucederon como nolas contaron. E, ao meu ver, ese é outro dos bos empregos que se lle poden dar ao feito literario: compartir coñecemento, memoria, identidade, pero tamén de tal maneira que pareza que non estamos a facer outra cousa que pasar unha tarde de lectura ociosa na praia...

"Sigo a estar convencido de que tanto a nosa identidade como a nosa memoria dependen de episodios, de persoas, de momentos, de -como diría Murguía- “cuentas mal ajustadas, medio cobradas” que non sempre sucederon como nolas contaron"

Os fillos do lume veu despois de Morena, perigosa e románica, unha novela feita sen máis pretensión que entreter e divertir. Como foi esa mudanza de rexistro? (Que foi volver, supoño, a un proceso da complexidade do de A memoria da choiva).

Foi como rematar o recreo e volver entrar na aula... Mira, en realidade o matiz non está no cambio de rexistro que me supuxo deixar atrás Morena para encetar Os fillos do lume, senón ao revés. O meu xeito natural de traballar é o da documentación extensa, exhaustiva. Horas, días, meses e, ás veces, anos de preguntas, entrevistas, viaxes, visitas, arquivos, bibliotecas, rexistros... Espazos estes dos que che podería boa conta o tempo que empreguei, por exemplo, para elaborar A memoria da choiva.

"O meu xeito natural de traballar é o da documentación extensa, exhaustiva"

Naquel momento, aquel libro foi algo así como a miña tese de doutoramento, ou a miña oposición, ou calquera deses traballos para os que levas media vida preparándote. É un libro do que estou moi orgulloso, pero que, cando o rematei, me deixou completamente esgotado. Como comprenderás, cando un remata un traballo dese tipo, o que lle apetece é saír ao patio, baixar á rúa, correr a festexalo. E iso foi o que fixen. Morena, perigosa e románica foi a miña propia festa. Esquecerme por un intre de todo ese traballo, de todo ese esforzo e sacrificio anteriores, e escribir unha novela lixeira, sinxela, algo que non requirise de toda esa documentación tan brutal. Fíxeno como sempre o fago todo, o mellor que puiden, pero sen máis pretensións nese caso que entreter e, na medida do posible, tentar sacarlle uns cantos sorrisos ao lector. Non tiña maior complicación e, sen embargo, acabei pagando un prezo altísimo por aquel libro tan inocente...

Supoño que a documentación que che serviu para Os fillos do lume tamén che seria útil para Camiñar o Vigo vello. Algunha fonte, historiador, etc, que queiras reivindicar ou polo menos destacar?

En realidade diría que eses dous libros son as dúas caras dunha mesma moeda. Ou, se isto fose unha revista de música, talvez as dúas caras dun daqueles singles que se sacaban antigamente, onde Os fillos do lume sería a cara A, e Camiñar o Vigo vello a cara B. E, claro, nese disco, a lista de historiadores a destacar sería ben longa... Porque, como dicía aí arriba, tendo en conta que, a pouco que un comece a rañar no estudio da nosa historia deseguida descubre que as cousas case nunca foron como nolas contaron unha e outra vez, a continuación comprendes que a luz sempre se lle debe á suma dos traballos de todos aqueloutros historiadores non tan recoñecidos pola oficialidade do seu tempo.

"A pouco que un comece a rañar no estudio da nosa historia deseguida descubre que as cousas case nunca foron como nolas contaron unha e outra vez"

No caso de Vigo, por exemplo, claro que hai que ler os traballos dos cronistas oficiais (Taboada, Espinosa, Álvarez Blázquez, Vázquez Gil...), pero sen deixar de contrastar esa información coa que nos poidan ofrecer os seus respectivos coetáneos (José de Santiago, Amador Montenegro, Pedro Díaz, Manuel de la Fuente, Carlos Núñez...). Ademais, nun tempo de acceso a estas “novas tecnoloxías” que xa van sendo vellas, onde cada vez é máis fácil abrir unha fiestra ao mundo e compartir o que un sabe co resto do planeta, hoxe non se podería falar de estar ao día da nosa historia se non é prestándolles atención ao traballo dos estudosos actuais, como Xurxo Martínez, Eduardo Rolland ou, sobre todo, Jorge Lamas.

De Os fillos do lume chamaron a atención personaxes coma o corsario, ao que se lle debería boa parte da mítica riqueza adquirida de Vigo. Outras novelas, como a de Fran Lorenzo, tratan tamén parte da historia do desenvolvemento económico de Vigo para estar menos orgullosos (a relación co nazismo, neste caso). Que había que desvelar desa parte da historia de Vigo? Por que non debemos comprar o relato oficial da Reconquista? (Nunha cidade, ademais, na que a identidade local e a súa exaltación son importantes a efectos políticos). En relación con isto, como se che ocorreu o de matar o alcalde socialista?

A maioría das veces, a vida é ben máis sinxela do que nós nos empeñamos en complicala. Ás veces, antes que un millón de palabras basta cun “Síntoo”, un “Quérote” ou mesmo un bico a tempo para comprender aquilo que de verdade importa. A mágoa é que, servindo como serve isto para tantas cousas importantes na vida, non sirva tamén para comprender a historia e o seu estudio... Porque, ben ao contrario, neste campo as cousas adoitan ser ao revés: canto máis simples nolas conten, máis probable é que non sexan certas.

E iso mesmo é o que sucede non só coa Reconquista, senón con todo ese momento histórico en realidade. Mira senón xa o seu propio nome: agora a ninguén se lle pasa xa pola cabeza denominar ese conflito doutro xeito que non sexa Guerra de Independencia Española... cando en realidade ese non foi o seu nome. Ata ben avanzado o século XIX, cando en Madrid necesitaron volver darlle forza aos vellos valores nacionais, aqueles foron conflitos “locais”, e durante máis de medio século as crónicas referíronse á nosa como a Guerra de Galicia, do mesmo xeito que a de Agustina foi a Guerra de Aragón ou, máis ao sur, a De Andalucía, para maior gloria posterior de Curro Jiménez.

"Se realmente temos algo do que sentirnos epicamente orgullosos, non é da batalla da Reconquista, senón de todo o traballo de resistencia e desgaste previo, deseñado con mestría principalmente polo alcalde Vázquez Varela"

Tanto é así que, no noso caso, o episodio da Reconquista case foi o de menos. O máis importante foi todo o que sucedeu tanto nos meses posteriores a aquel 28 de marzo de 1809, coa expulsión definitiva das tropas napoleónicas, como (sobre todo) o que sucedeu nos dous meses previos. De feito, se realmente temos algo do que sentirnos epicamente orgullosos, non é da batalla da Reconquista (que, se me apuras, case nin batalla foi, no sentido no que estamos afeitos a imaxinar as batallas napoleónicas), senón de todo o traballo de resistencia e desgaste previo, deseñado con mestría principalmente polo alcalde Vázquez Varela (outro dos grandes ignorados) e perfectamente levado a cabo por todos os veciños.

Pero diso, como de tantos outros episodios imprescindibles para comprender a nosa identidade, nunca se nos contou nada. E supoño que esa é outra das razóns polas que ficciono a morte do alcalde, para representar, precisamente, un xeito de nos rebelar contra esa apropiación que tanto gusta facer por parte dos poderes políticos da cidade dunha historia, dunha memoria e dunha identidade que nin lles pertencen, nin desde logo son como eles pretenden vendérnolas.

Os fillos do lume rescata dous personaxes de Os fillos do mar. Por que? Son cinco capítulos con distintas voces narradoras, que inclúen técnicas coma a crónica... En Sen piedade hai elementos semellantes: o atestado policial... Pero na técnica narrativa é, se cadra, menos complexa que Os fillos do lume. Cal é a túa percepción sobre isto, sobre a evolución da complexidade da túa técnica narrativa desde Os fillos do mar?

Deille moitas voltas á cuestión de como contar esa historia... Como xa dixen antes, a min o que máis me interesa é compartir a miña mensaxe, transmitila, lograr que chegue ao maior número de xente posible. E para iso necesito atopar os medios máis satisfactorios para con esa finalidade. En determinado momento pensei que, dado que se ía tratar dunha novela ambientada en Vigo, onde un suceso fortuíto acaecido no tempo presente nos ía levar a comprender un momento determinante do noso pasado, quizais o feito de recuperar voces xa (re)coñecidas polos meus lectores me axudaría á hora de conectar co público. E así foi.

Supoño que a estas alturas Simón e Mariña son xa un deses milagres que de cando en vez acontecen, dous personaxes que toman vida propia para deixar de seren teus, de maneira que, neste caso, servíronme de altofalantes perfectos para axudarme a contar a historia e, sobre todo, transmitir esa intención. Agora ben, nada de todo isto ten que ver co que pretendo facer nesta nova novela. Cando chega o momento de afrontar o que co tempo acabará sendo Sen piedade, a miña intención é outra moi diferente.

Como veño dicindo na entrevista, ao longo de todos estes anos non fixen outra cousa que comprometerme co traballo en prol da difusión da historia, da identidade, da memoria. Non sei se o fixen ben ou mal, pero o que si podo asegurar é que ese foi sempre o meu compromiso, polo que traballei con entrega, e sempre coa maior das dedicacións e intensidades. E, mentres facía todo isto, esquecinme de min. Botei todos estes anos obsesionado con falar deste tipo de cuestións, de transmitilas, de compartilas, e esquecinme de mirar dentro. De ver como estaba eu realmente. O malo foi que os meus problemas non fixeron o mesmo, e mentres eu estaba fóra eles fixéronse fortes na casa.

"Botei todos estes anos obsesionado con falar deste tipo de cuestións, de transmitilas, de compartilas, e esquecinme de mirar dentro. De ver como estaba eu realmente"

Os meus medos, as miñas inseguridades, as miñas angustias non só non se esqueceron de min, senón que nin sequera se mostraron dispostos en ningún momento a deixarme en paz. Así que supoño que rematei comprendendo que xa ía sendo hora de enfrontarme a eles. Iso é Sen piedade, un axuste de contas coas miñas propias causas pendentes, unha batalla que tiña que librar comigo, aínda sabendo de antes que o perdedor sempre acabaría sendo eu. E para contar esa historia non preciso os recursos de Os fillos do lume. Máis ben todo o contrario... Sen piedade é unha novela feroz, a tumba aberta. Non quero esoutra complexidade narrativa, non quero escondedoiros, non quero subterfuxios. Para que dilatalo máis do estritamente necesario? Se ten que ser, que sexa algo directo, rápido, sucio. Como a vida mesma.

Volvendo aos personaxes, Teo e Gordo, de Sen piedade, parecen ao principio antagónicos -Gordo un pouco gañán, Teo un estudante responsable e rapaz formal-. Pero a historia vainos levando a descubrir facetas de Gordo que non esperabamos. Polo menos vive no mundo real máis ca Teo, que non tivo que enfrontarse a situacións extremas coma Gordo. Outros personaxes, coma Mendoza e os seus gardiáns, son máis arquetípicos. De que maneira quixeches opoñer a Teo e Gordo? Que representan? (Veñen de moi distintas clases sociais).

O feito de que dous personaxes, aparentemente tan diferentes, acaben “emparentando” no emprego de diferentes xeitos de maltrato nada máis responde a unha intención: a de deixar claro que, unha vez que esquecemos o verdadeiramente importante, o respecto, o amor, todos somos iguais. Non me importa de que estrato social veñas, a min trátasme ben, e punto. E se non estás disposto a facelo, daquela xa deberías saber onde está a porta. O malo é que, como vemos unha e outra vez, a todos estes miserables non acaba de quedarlles claro a tempo por onde se vai a que lles dean por onde amargan os cogombros...

"Non me importa de que estrato social veñas, a min trátasme ben, e punto"

Un escritor coma ti, que chegou a dicir que era o Corín Tellado galego por estar sempre a escribir novelas (tamén) de amor, ponnos en Sen piedade un personaxe descrido do amor coma Gordo, e un namorado egoísta coma Teo. Gordo non pode comprender como se pode amar a alguén que te fire, e moito. Mais tamén entende que hai persoas que non agardan o permiso do seu "amor" para tomar decisións. En calquera caso, na novela está presente, quizais, a idea do amor como posible trapela. A propia amizade entre eles, Teo e Gordo, funciona un pouco tamén así... Cal é a diferenza no tratamento do amor entre esta novela e Os fillos do mar, por exemplo?

O de Corín Tellado foi unha broma que logo se empregou demasiado e fóra de contexto. Con todo o meu respecto para o traballo de dona María del Socorro, o que quería dicir é que, dun xeito ou doutro, sempre estou falando sobre o amor. O que pasa é que cando dis este tipo de cousas, a xente deseguida pensa que o que fas é escribir noveliñas románticas de catro pesetas, e desde logo ese non é o caso. Hai pouco, nunha presentación, Manolo Bragado preguntoume se eu estaba de acordo con aquilo que dicía o mestre Agustín, “O único que queda é o amor”. E, logo de pensalo un intre, respondinlle que si, pero con matices.

"O de Corín Tellado foi unha broma que logo se empregou demasiado e fóra de contexto"

Para min non é que o único que quede sexa o amor: é que o amor o é todo. Non entendo a vida sen a presenza dese vínculo, desa emoción. Agora ben, que eu diga isto non quere dicir que eu o vexa dunha maneira positiva, nin que estea obsesionado coa busca do amor, de vivir en parella e todas esas historias, senón máis ben ao contrario: para min, na miña experiencia persoal, o amor é un fracaso, a miña grandísima derrota, e supoño que por iso lle dou tantas e tantas voltas. Para tentar comprender ese fracaso, o illamento, esa sensación de soidade perpetua a nivel persoal que sempre vai comigo.

"Sempre escribo sobre o amor, ou, mellor dito, sobre a falta de amor. Sobre persoas solitarias, tristes, perdedoras"

A angustia de camiñar sempre na escuridade, tropezando todo o tempo, buscando sen atopar nada. E por iso dixen o que dixen: dun xeito ou doutro, sempre escribo sobre o amor, ou, mellor dito, sobre a falta de amor. Sobre persoas solitarias, tristes, perdedoras. E supoño que aí está a diferenza, a explicación dese cambio de enfoque polo que me preguntas: talvez sexa porque en Os fillos do mar aínda non estaban todas as esperanzas perdidas, e aínda me permitía algunha que outra ensoñación, non sei se para tentar comprender un pouco mellor o meu fracaso, ou quizais para fuxir del cara adiante, imaxinando outros mundos, outras vidas, outras relacións. Pero claro, o malo dese tipo de fuxidas é que nunca levan a ningures, e no fondo sempre sabes que tarde ou cedo vas ter que deterte e facerlle fronte a esa situación. Aínda sabendo que nesa pelexa levas todas as de perder... Iso é Sen piedade: deterse, pelexar, perder.

"A "xustiza" é un ente caprichoso que presta os seus servizos máis e mellor canto máis poder teñas e canto máis macho sexas"

Toda a novela é, coma road movie, a historia dunha fuxida. As feridas de Gordo son demasiado fondas como para que poida recomporse. Teo está máis condenado pola súa estupidez, a súa inmadurez e polo xeito en que o seu amigo o arrastra. Nese sentido, todo conduce ao desastre. É un pouco Thelma e Louise..., pero contado desde a perspectiva dos dous machistas (cada un a súa maneira), e non desde a delas... Pode haber algo diso? Por que todo ten que acabar sendo tanto tráxico? (O desenlace podía ser outro...).

A ver, de entrada sexamos moi prudentes con isto, xa que por máis que ti e mais eu xa saibamos por onde van os tiros (literalmente), tampouco sería xusto destriparlle aquí o final aos lectores que aínda non se achegasen á novela. Así pois, trabando moito na lingua, as cousas acaban como acaban porque, tal como eu o vía, non había outra saída posible. Xa que está claro que na vida fóra dos libros non hai xustiza, e que a propia “xustiza” é un concepto de luxo, un ente caprichoso que presta os seus servizos máis e mellor canto máis poder teñas e canto máis macho sexas, polo menos que na ficción si que a haxa. Se ten que haber redención, que sexa a través do lume purificador.