"O cibermundo está dominado polo humor sexista, e moitos dos famosos memes son unha proba diso. Nós xs feministas tamén queremos rir mentres dinamitamos o heteropatriarcado". Este é o manifesto co que a páxina de Facebook Memes Feministas daba o pistoletazo de saída para responder os ataques machistas que teñen lugar na rede. Son directas, politicamente incorrectas, punzantes e están preparadas para defenderse. O que teñan que dicir dirano e farano utilizando o mesmo código co que a rede social por excelencia viraliza os seus contidos e bromas: os memes.

"Xurdimos en febreiro deste ano como resposta a un hashtag de Twitter chamado #LenguajeFemenino", conta unha das administradoras. "As barbaridades que se leron non tiveron parangón, pero una das máis soadas e retuiteadas dicía algo así como: "Aínda que unha muller che diga non, quere dicir que si porque lle encanta".

Unha declaración de intencións do argumentario tradicional machista que lexitima todo tipo de abusos e malos tratos. A resposta, por parte de varias feministas, non se deixou esperar. Un coñecido meme de Willy Wonka foi o encargado de dar a réplica ao tuit: "Así que es machirulo...que sente cando cuestionan os teus privilexios?", cunha repercusión que correu como a pólvora. "Non pensamos, de primeiras, en "feministear" os memes, foi casual. Pero pronto nos decatamos do alcance e da capacidade de chegar polas redes a moitísima xente mediante o humor".

"O matiz máis importante é que o humor bruto normativo e "machirulo" dos memes ao uso é só iso: risa, sarcasmo, ridiculización"

En menos de cinco meses o perfil das Memes Feministas alcanzaba máis de 9.000 'gústame'. Cun humor satírico e provocador arremeten contra clichés e falsas crenzas que viran en torno ao feminismo, deixando ben claro que son "combativas, non pedagogas". "O matiz máis importante é que o humor bruto normativo e "machirulo" dos memes ao uso é só iso: risa, sarcasmo, ridiculización", di unha das súas responsables. "Nós non só facemos humor, senón que cuestionamos, difundimos ideas, crítica feminista, polo que os nosos memes e os seus contextualizaciones están cargados de política".

Polémica, "gústame"

A loita das activistas feministas tamén se está librando en internet e, máis concretamente, en redes sociais como Facebook. A plataforma californiana foi epicentro de controversias e críticas nos dous últimos meses pola súa falta de coherencia á hora de censurar contidos da súa rede. Asociacións feministas como The Everyday Sexism Project e Women, Action & the Media, entre outras, arremetían contra ela por permitir e tolerar contidos sexistas que apelaban directamente, mediante supostas bromas, a cometer agresións contra mulleres.

Facebook emitiu entón un comunicado no que recoñecía que os seus "sistemas para identificar e eliminar discursos de odio non funcionaron" e que tiveran "criterios desfasados"

Con todo, e a pesar das reiteradas queixas, a súa reacción veu só despois de que quince empresas retirasen a súa publicidade pola presión do ciberactivismo. Facebook emitiu entón un comunicado no que recoñecía que os seus "sistemas para identificar e eliminar discursos de odio non funcionaron" e que tiveran "criterios desfasados" que impediron borrar estes contidos. Pero non só chama a atención que tolerase este tipo de mensaxes senón que, ademais, censuraba aquelas imaxes que ao seu xuízo resultaban ofensivas, como mostrar unha mamila ou espidos de mulleres que superaran un cancro de mama". "Facebook ten cousas boas, non imos negalo, pero á fin e ao cabo trátase dunha ferramenta capitalista e patriarcal", din as Memes Feministas. "Mark Zuckerberg é un republicano...non nos sorprende tanto que censure fotos de nais dándolle o peito ao seu bebé".

A última badalada deuna esta mesma semana ao clausurar o perfil do movemento Femen. Resulta canto menos contraditorio que Facebook decida pechar unha páxina feminista que reclama o espido feminino como arma reivindicativa "baixo o motivo formal de publicar pornografía e promover a prostitución".

"Cando queres desenvolver o teu traballo nesta rede, o risco de censura é algo que asumes. Desde o principio estivéronnos borrando imaxes, penalizando contas de administración con días, semanas ou meses bloqueada", conta a eldiario.es Irene Redondo, única administradora da páxina de Facebook Feministas Acedas, que reúne máis de 38.900 likes. "Asúmelo e búrlalo o mellor que podes, sempre hai formas; hai que conseguir que o desgaste que isto supón non termine en autocensura".

Censuras, ataques e  tema prohibidos

O escenario que se abre en internet non deixa de ser ambiguo: ofrece un espazo de liberdade pero reproduce e reflicte os conflitos e os roles que marca a sociedade. "Non cremos que a rede sexa machista, senón quen fan a rede, nosoutrxs como usuarixs. O seu contido é un simple reflexo como o é a televisión ou a literatura", afirma Eva Ix Chel, responsable doutra das páxinas de Facebook que máis reaccións esperta, Non quero o teu piropo, quero o teu respecto. "O noso obxectivo é reeducar. Cremos que é moi importante traballar na raíz do problema, como o é a educación en equidade de xénero e respecto a calquera ser humano sen importar o seu sexo". Con máis de 86.600 gústames esta comunidade de Cidade Juárez sufriu ataques e censuras polos contidos publicados que facían referencia a espidos de mulleres, vaxinas, ou imaxes da iconografía cristiá "algo alteradas".

"Os contidos mainstream son machistas, pero a rede tamén dá aloxamento a todo virus feminista que se preste"

"Os contidos mainstream son machistas, pero a rede tamén dá aloxamento a todo virus feminista que se preste. A rede é unha simple ferramenta, nós enchémola ou a manexamos", sinala Irene de Feministas Acedas. O espazo virtual convértese por tanto, se se libra a censura, nun subterfuxio onde poder falar e visibilizar temas tabú como o sangue menstrual, a violación dentro da parella, a resposta violenta aos ataques ou algo tan inofensivo como mostrar un pube peludo. O aspecto da autodefensa é un dos que máis deu que falar xa que segue existindo a premisa, dentro e fóra da rede, de que a muller non debe ter unha contestación violenta ante as agresións.

"Non hai costume de ver ás mulleres nestes roles e iso, cremos, inflúe no rexeitamento cara ás mulleres que se defenden. Non se trata de "violencia por violencia"; trátase de usala como medio para defenderse de tantas violencias machistas e sexistas", aseguran as Memes Feministas.

Criticadas todas elas por ser "ofensivas", "feminazis", "hembristas", "violentas", "antihome", "facer dano ao feminismo" e un longo etc. lonxe de amedrentarse, responden con ironía e certo desprezo aos ataques dos que denominan "machirulos". "A saliva que vas a aforrar en dialogar que lle chegue á cara en forma dun bo esgarro", espetaba Redondo na súa web Aceda.

Criticadas todas elas por ser "ofensivas", "feminazis", "hembristas", "violentas", "antihome", "facer dano ao feminismo" e un longo etc. lonxe de amedrentarse, responden con ironía e certo desprezo

"Recibimos ataques case a diario. De "machirulos" de todos os sitios e estilos -desde o respecto, "buenistas", agresivos, clásicos, forococheros, machofachos, machistas-leninistas...- e tamén de machirulas, por suposto", denuncian de forma moi cualificativa as administradoras de Memes Femnistas. "Ultimamente están máis tranquilos, aínda non conseguiron que Facebook nos tire a páxina"

Comunidades como O Persoal é Político, A Vaxina Insurxente, Cona armada, Cona liberada, ademais das citadas, dan boa conta de que o feminismo tamén se reivindica na rede. Nun mundo virtual no que o corpo dunha muller espida supoña maior motivo de censura que unha imaxe dunha muller golpeada, o feminismo será necesario.

Para Irene Redondo, a pesar da censura e dos ataques, o rumbo é claro. "A loita feminista está na rúa; pero unha boa plataforma de difusión, de denuncia, de crear redes, ou de pornos en contacto para realizar accións é Internet Por que imos renunciar a iso"".