Touriñán: o paraíso que agarda pola colonización acuícola

Imaxe do Cabo Touriñán Dominio Público Praza Pública

“Non podemos regalar o territorio, non podemos facer nada que logo sexa irreversible. Non podemos entregar o máis definitorio de nós mesmos, unha das costas máis ricas, especiais e singulares do mundo”. Estas palabras expresadas por Manolo Rivas en 2005 resumían o sentir dun movemento que comezaba a agromar: o anti Plan Acuícola. Era un momento decisivo no que a macropiscifactoría que Pescanova pretendía construír en Cabo Touriñán aínda supoñía unha ameaza real para esta paraxe natural e outros vinte novos proxectos buscaban oco nos últimos tramos de litoral virxe de Galicia.

Case sete anos despois, e tras unha longa travesía legal, a costa galega volve estar no punto de mira. E Touriñán como punta de lanza. Uns 357.000 metros cadrados de cabo virxe poderían finalmente quedar sepultados baixo as piscinas acuícolas se Pescanova se decide a levar a cabo o proxecto paralizado coa entrada do Bipartito no Goberno galego. A actual Xunta de Galicia déixalle a porta aberta coa aprobación do futuro Plan Director de Acuicultura Litoral, que elimina posibles impedimentos para a instalación de granxas de peixes planos e fai que toda a costa sexa susceptible de acoller unha destas plantas, incluso aquelas zonas amparadas baixo a figura da Rede Natura.

O futuro Plan Director de Acuicultura Litoral elimina posibles impedimentos para a instalación de granxas de peixes planos e fai que toda a costa sexa susceptible de acoller unha destas plantas

O proxecto non só conta co visto e prace da Xunta, senón tamén do propio Concello de Muxía. O seu alcalde, o socialista Félix Porto, amósase a favor da piscifactoría en Touriñán, así como de todas aquelas iniciativas que poidan xerar emprego e acabar coa lacra do paro na comarca. Un discurso que entronca con parte da poboación desta localidade –que ao longo destes anos protagonizou sonoras manifestacións a favor da chegada de Pescanova á zona- e mesmo da Federación de Empresarios da Costa da Morte (Fecom) para quen a actividade piscícola é unha vía para evitar o despoboamento que a zona sofre dende os 80 e a alta taxa de desemprego.

“Non podemos desbotar un sector que pode traer riqueza á zona, sempre e cando o seu desenvolvemento respecte o medio natural e encaixe o mellor posible na paisaxe”, explica o seu presidente, José Gabín Martínez, quen ve necesario que ás empresas piscícolas se lles aplique un control rigoroso e que se lles obrigue a mellorar a contorna e a respectar en todo momento a paisaxe. Uns requisitos que para Gabín cumpría o proxecto de Pescanova para Touriñán, “perfectamente adaptado á contorna”.

 

Un proxecto cun futuro pouco claro

Ante esta situación, teremos finalmente una piscifactoría en Touriñán? Pese a todo, o certo é que a materialización deste megaproxecto a día de hoxe está máis lonxe que preto. O económico é o primeiro dos motivos. Á crise xeralizada súmase un factor determinante para que Pescanova decida non levar adiante o proxecto: a retirada das axudas que a UE destinaba a través dos fondos de Pesca á acuicultura industrial e que agora limita á tradicional. Unhas axudas coas que a multinacional acuícola pretendía financiar ata o 50% do proxecto, tal e como fixo na planta inaugurada na localidade portuguesa de Mira, actualmente a máis grande de Europa.

Á crise xeralizada súmase un factor determinante para que Pescanova decida non levar adiante o proxecto: a retirada das axudas que a UE destinaba a través dos fondos de Pesca á acuicultura industrial

“Mentres non cambie esta situación, o investimento non sería atractivo. No momento en que cambie, volverémolo considerar pero neste momento non sería economicamente interesante abordar un proxecto nestas circunstancias”, asegurou o presidente de Pescanova, Manuel Fernández de Sousa-Faro nunha das súas últimas intervencións públicas. Consciente desta situación, a conselleira de Mar, Rosa Quintana, viaxou a Bruxelas para reunirse coa comisaria Maria Damanaki para tentar reorientar parte destes fondos á acuicultura como sector estratéxico, tentativa fallida que alonxa un pouco máis a creación dunha macroplanta no Cabo Touriñán.

Imaxe do Cabo Touriñán Dominio Público Praza Pública
Unha factoría de peixes planos de Pescanova © Pescanova

Despece

  • “O cabo é un libro de ecoloxía aberto”

    Coxuntura económica á marxe, o alto valor ambiental deste tramo de costa virxe sería un motivo suficiente para paralizar calquera tipo de proxecto que pretenda construírse sobre el. Así o cre o profesor de Botánica da Universidade de Santiago (USC), Javier Amigo, para quen Touriñán é “un libro de ecoloxía aberto”. Este biólogo, que hai máis dunha década colaborou na realización dos mapas da Rede Natura en toda España, rexistrou en Touriñán ata oito hábitats catalogados como interesantes pola UE, tres deles prioritarios, o que lles atribúe unha maior protección tal e como establece a Directiva de Hábitats.

    Javier Amigo detectou a presenza de uceiras húmidas atlánticas -4020-, uceiras secas atlánticas costeiras -4040- e cre que o cabo podería acoller pozas temporais mediterráneas -3170-, aínda que a súa presenza na zona é “moi puntual e fráxil”. Tres hábitats para os que, segundo Amigo, a súa conservación sería “incompatible” coa construción da piscifactoría. Un suposto que, coa Directiva europea na man, impediría o permiso para este proxecto, xa que a normativa establece que as administracións só poden aprobar plans en espazos protexidos se se demostra que non causan “prexuízo á integridade do lugar” e, no caso de albergar hábitats prioritarios, tan só se existen “razón imperiosas de interse público de primeira orde” e sempre baixo previa consulta á Comisión Europa.

    Dada a ambigüidade legal que xera esta normativa, o Consello da Xunta tentou paliar esta pexa declarando a acuicultura “actividade de interese público de primeira orde”

    Dada a ambigüidade legal que xera esta normativa, o Consello da Xunta tentou paliar esta pexa declarando a acuicultura “actividade de interese público de primeira orde”. Unha declaración que, non obstante, non o salva das outras dúas esixencias que establece a normativa: demostrar que non hai un lugar alternativo onde construír a granxa e obter o visto e prace da Unión. E no epicentro de todo, e á marxe do debate político, o vento e a salitre que envolven Touriñán seguen a facer deste cabo un dos últimos paraísos naturais que agardan pola colonización acuícola.

Grazas ás socias e socios editamos un xornal plural

As socias e socios de Praza.gal son esenciais para editarmos cada día un xornal plural. Dende moi pouco a túa achega económica pode axudarnos a soster e ampliar a nosa redacción e, así, a contarmos máis, mellor e sen cancelas.
Quero ser de Praza