As imaxes dos informativos de televisión presentan o derrubamento do edificio de Bangladesh no que xa se atoparon 336 cadáveres case coma se fose unha catástrofe natural. Son as mesmas imaxes habituais nos terremotos. Edificios convertidos en bloques amontoados de formigón dos que os equipos de emerxencia sacan aos sobreviventes, e tamén os corpos sen vida.

Unha traxedia do Terceiro Mundo.

Os clientes das empresas radicadas nese edificio son máis próximas a nós. A imaxe de arriba é un documento atopado por un reporteiro do Financial Times entre os cascallos de Rana Praza. Aparece o nome de El Corte Inglés e unha serie de pedidos diarios de chaquetas. O edificio de oito plantas albergaba empresas téxtiles que traballan, como contratistas ou subcontratistas, para varias marcas occidentais, Primark, The Children's Shop e Mango entre outras.

Rana Praza violaba as normas de edificación de Bangladesh, o que é terriblemente habitual nese país

Rana Praza violaba as normas de edificación de Bangladesh, o que é terriblemente habitual nese país. O dono do edificio, nestes momentos en paradoiro descoñecido, era unha persoa ben conectada co partido no poder. Ordenara construír tres plantas máis sobre o cinco orixinais, o que puña en perigo a súa estabilidade. En calquera caso, as inspeccións habituais son coñecidas alí por ser inútiles.

Mesmo así, non é unha traxedia illada. En novembro de 2012, 112 traballadores morreron no incendio do edificio da empresa Tazreen Fashions.

Hai un feito que impide considerar o ocorrido en Rana Praza como un accidente imprevisible. O día anterior, o martes 23, apareceran fendas no edificio. Polo menos unha compañía situada na planta baixa ordenara ao seu persoal que non se presentase a traballar. As demais obrigaron aos seus traballadores a seguir coas súas quendas. Os seus contratos coas empresas estranxeiras obríganlles a entregar un número determinado de pezas cada día. Non cumprilo supón non xa perder diñeiro, senón arriscarse a quedar sen o contrato.

A policía ordenara ao propietario da Rana Praza que pechase as portas ata que se realizase unha inspección

As fendas eran visibles. A noticia saíra nos informativos do martes. A policía ordenara ao propietario da Rana Praza que pechase as portas ata que se realizase unha inspección. Esas ordes foron desobedecidas.

"Ningún de nós quería entrar"

Á primeira hora da mañá do mércores, os traballadores non querían entrar e congregáronse fronte ao edificio. O seu dono non facía máis que lembrarlles que non era nada serio, que o edificio aguantaría "100 anos máis". Con megáfonos, os capataces ordenáronlles que entrasen e lembráronlles, por se era necesario, que os que quedasen fóra quedarían sen paga.

Os que quedasen fóra quedarían sen paga.

"Ningún de nós quería entrar. Os xefes chegaron con paus. Ao final, obrigáronnos a entrar", dixo despois un sobrevivente.

O edificio veu abaixo ao nove da mañá.

As grandes marcas de roupa europeas e norteamericanas alegan que teñen establecidos códigos éticos de bo goberno en relación ás medidas de seguridade, condicións de traballo e remuneracións. Ao final, a prioridade reside en que se cumpran os contratos para que os andeis das tendas sempre estean ben variadas.

"O máis fácil é decidir non fixarse no que hai detrás desas marcas, pero podemos elixir comprar roupa que sexa o produto de cadeas de subministración transparentes e non abusivas"

"En relación á industria téxtil, estamos implicados como consumidores, e esa implicación esixe responsabilidade", escribe Gareth Price Jones, director da ONG británica Oxfam en Bangladesh. "Podemos tomar decisións que marquen a diferenza. Ocorre os mesmo coas empresas. O máis fácil é decidir non fixarse no que hai detrás desas marcas, pero podemos elixir comprar roupa que sexa o produto de cadeas de subministración transparentes e non abusivas".

Por encima da presión competitiva que teñan á hora de reducir custos, di un editorial do Financial Times, as grandes marcas "non poden continuar vendendo roupa que, segundo as campañas (en favor de condicións laborais máis xustas), prodúcese cun custo de vidas inocentes". Deberían empezar a pensar no custo que suporá para a súa reputación. Non poden escudarse na corrupción existente en Bangladesh.

Man de obra moi barata

Os traballadores non teñen elección. Reciben un salario mínimo equivalente a 37 dólares ao mes, moi inferior ao de industrias similares en China. É por tanto unha fonte de man de obra barata perfecta para as grandes marcas. Ademais, algunhas empresas de Bangladesh subcontratan parte dos encargos a compañías menores que pagan menos que o salario mínimo.

"Pagar aos provedores o custo máis baixo posible por unidade é o que lles leva dun país de baixos salarios a outro e despois manteñen eses salarios baixos nos países nos que se instalan", explicou a Business Insider Timothy Ryan, do Centro Americano pola Solidariedade Laboral Internacional, unha organización dependente dos sindicatos norteamericanos.

Bangladesh ten 150 millóns de habitantes. O emprego na industria téxtil é a única esperanza dos miles de persoas que chegan ás cidades á procura de traballo. Calcúlase que tres millóns de persoas traballan nestas empresas.

Un plan rexeitado

Os sindicatos de Bangladesh, asesorados por sindicatos estranxeiros, propuxeron en 2011 o establecemento dun sistema nacional de inspeccións, fóra do control do Goberno, con poder para comprobar que todas as empresas do país cumpran as normas e para clausurar aquelas que non o fagan. Cada unha das multinacionais estranxeiras financiaríao cunha achega duns 500.000 dólares anuais. O plan presentouse nunha reunión celebrada en Dacca á que asistiron varias compañías, como Wal-Mart, Gap e H&M.

As multinacionais rexeitaron, por custoso, un plan de inspeccións independente

Rexeitárono. Parecíalles demasiado custoso e temían asumir responsabilidades legais polas consecuencias dese control. Non son responsabilidades moi diferentes ás que afrontan nos seus propios países, pero precisamente buscan desprazar a súa produción a lugares como China ou Bangladesh coa intención de reducir os custos ao mínimo e esquecerse das condicións dos traballadores.

O título deste artigo é inexacto. Non existe tal maldición. Trátase de decisións económicas nunha cadea de produción que permite fabricar roupa a baixo custo e obter grandes beneficios.