Cerracín é un lugar da parroquia de Vilalvite, pertencente ao concello de Friol e por tanto situado na comarca de Lugo, que conta cunha árbore senlleira en Galicia: o descomunal carballo moitas veces centenario que tantas veces visitei e presentei ás persoas que me acompañaban como se visita ou como se presenta a un amigo íntimo

Cerracín é un lugar da parroquia de Vilalvite, pertencente ao concello de Friol e por tanto situado na comarca de Lugo, que conta cunha árbore senlleira en Galicia: o descomunal carballo moitas veces centenario que tantas veces visitei e presentei ás persoas que me acompañaban como se visita ou como se presenta a un amigo íntimo. Trátase, en efecto, dun monumento natural grandioso, dun dez metros de perímetro e de máis de vinte metros de altura, pois conta cun moi groso tronco cheo de vida, do que partiron seis enormes ponlas tan longas como vizosas. Sen dúbida, é un dos maiores e máis antigos carballos de toda a Península Ibérica.

Eu visiteino por primeira vez coa miña compañeira Carmen Blanco, que daquela estaba embarazada da nosa filla, nos primeiros anos oitenta do século pasado, seguindo as indicacións topográficas do biólogo Xosé Folgar Fraga, colega noso no ensino e natural do concello de Friol, ademais de ser tan amante da natureza coma nós. A impresión que nos causou tal árbore quedou fixada nun poema incluído no meu libro “A boca violeta” e titulado precisamente “Carballo de Cerracín”: “Enchido de couselos e de hedras acóllenos / o carballo xigante dos milenios de Lugo. / Á sombra deste monumento á vida libre / medraron e loitaron habitantes de antano / falando verdes verbas en linguas xa perdidas. / A ritual ofrenda do teu ventre ancestral / preñado de necesario azar e de amor tolo / érgueme os brazos como as ponlas das árbores / e síntome grandioso como un aminoácido”.

O que a natureza e os seres humanos integrados nela mantiveron durante milenios pode verse de súpeto ameazado en calquera parte e tamén en Cerracín

Andando o tempo e xa no século XXI, instaláronse en Cerracín amizades moi queridas, un motivo máis para frecuentar as visitas ao carballo con persoas provenientes dos máis diversos lugares, pero radicadas sempre no máis fondo do meu corazón. Por isto asocio e asociarei sempre o carballo de Cerracín ao encontro cruzado de vidas e de amores, como reflicte o micropoema homónimo que lle dediquei no libro non en van titulado “Unha tempada no paraíso”. E aínda no meu posterior libro “A muller sinfonía" volvín transitar explicitamente “polas carballeiras e polo carballo de Cerracín” no poema “Vente comigo” e quixen agradecer implicitamente a acollida ao pé desta árbore da “dríade fabulosa do carballo infinito” no poema “Grazas á vida”. 

ADEGA vén de denunciar que acaba de producirse na parroquia de Vilalvite “a corta a feito do bosque de albelos en máis de 1ha de superficie, a escavación para a retirada total da súa cuberta de solo, e traballos mineiros” nun monte comunal

Mais o que a natureza e os seres humanos integrados nela mantiveron durante milenios pode verse de súpeto ameazado en calquera parte e tamén en Cerracín. De feito, a Asociación para a Defensa Ecolóxica de Galiza (ADEGA), vén de denunciar que acaba de producirse na parroquia de Vilalvite “a corta a feito do bosque de albelos en máis de 1ha de superficie, a escavación para a retirada total da súa cuberta de solo, e traballos mineiros” nun monte comunal, labores estes que “tiveron como obxectivo a obtención de pedra xabre”, utilizada para acondicionar parte dun camiño de propiedade municipal. Ademais, retirada a pedra xabre, “o oco resultante foi enchido coa terra procedente da cuberta de solo, extraída do camiño, da súa ampliación e da propia zona escavada”, o que pon en risco o ecosistema, segundo ADEGA: “Coa auga que xorde da propia escavación e coa de escorrentía, vén conformar unha gran balsa de lama de grave perigo para animais e persoas que, ao descoñecer o terreo, poden quedar atrapadas”.

O obxectivo último de tan agresiva intervención é o da instalación dunha granxa porcina moi cuestionada pola veciñanza, que pensa que con ela se verán moi prexudicadas as súas condicións de habitabilidade, debido á contaminación das augas e ás partículas tóxicas botadas directamente ao aire, ademais da posible escaseza de auga que sufrirá a contorna e da desvalorización das súas propiedades que todo isto ocasionará. En efecto, resultarán moi preocupantes para a saúde as potenciais “emisións de metano, de óxidos de nitróxeno, amoníaco, e partículas e micropartículas, ademais de distintos gases que provocarían desagradábeis cheiros, como o sulfuro de hidróxeno, distintos mercaptanos e tiofenoles, procedentes do xurro”.

O obxectivo último de tan agresiva intervención é o da instalación dunha granxa porcina moi cuestionada pola veciñanza, que pensa que con ela se verán moi prexudicadas as súas condicións de habitabilidade, debido á contaminación das augas

En consecuencia, ADEGA esixe que se realice un máis rigoroso estudo do impacto ambiental desta iniciativa, “un estudo máis ca necesario tendo en conta que se trata dun solo que durante moitos anos experimentou unha evolución natural que deu lugar a un bosque propio de solos húmidos, cargado de albelos, de importantes masas de musgos de suma importancia para a retención de auga, e de ecosistemas e microhábitats de gran variedade de invertebrados e microinvertebrados”. A contorna do carballo de Cerracín está pois en perigo e con ela a súa veciñanza en dous concellos, que, segundo a citada asociación ecoloxista, comprende máis dun cento de persoas: “A poboación afectada dentro do radio de 1 km, medido dende o borde da parcela, é dun total de 145 persoas, 114 no concello de Friol e 31 persoas no concello de Lugo”.

Igualmente, a asociación Ecoloxistas Galiza Atlántica e Verde denunciou ante a Confederación Hidrográfica do Miño-Sil que as obras e os movementos de terra xa realizados e a prevista “construción da granxa sobre un terreo elevado”, no que existe unha gran “presenza de augas superficiais é subterráneas, que alimentan diversos regatos (como os que pasan polo núcleo de outeiro das Camoiras) que desembocan no río Narla, poden alterar o fluxo natural destas augas, provocando desviacións, filtracións contaminantes e perda de caudal nos ecosistemas fluviais próximos”. 

Para min, o carballo de Cerracín representa con toda a súa forza resistente a vitalidade na poesía e na realidade e, por suposto, en ambas cómpre estar sempre coa vida e contra a morte, como el mesmo exemplifica

En fin, no micropoema “Cerracín” aludín á vida que vén dando e recibindo o gran carballo de tal lugar en medio das terras fértiles, das augas limpas e dos aires puros dende hai séculos. Porque, para min, o carballo de Cerracín representa con toda a súa forza resistente a vitalidade na poesía e na realidade e, por suposto, en ambas cómpre estar sempre coa vida e contra a morte, como el mesmo exemplifica. Este é o motivo polo que tan poética como vitalmente me identifiquei sempre con el e polo que agora me solidarizo coa súa veciñanza: “Soamente / teño unha vida / para darvos: / mais daréivola / arboreamente / milenaria”. Que, tal como foi e como é, así siga sendo.