Transcorreron 239 días desde que, nos accesos á estación de Santiago, descarrilou un tren Alvia co resultado de 79 persoas mortas. Neste tempo o operador da vía, Adif, e o operador do tren, Renfe, non lograron solucionar un dos problemas de gran influencia entre as causas que provocaron o sinistro, segundo se recolle nos autos do xuíz que instrúe a causa.

O maxistrado e algún dos peritos contratados polas partes indican nos seus escritos que os equipos informáticos do sistema de seguridade ERTMS nivel 1 instalados na vía (fornecidos polo consorcio Thales, Dimetronic, e Cobra) foron incapaces de entenderse cos equipos informáticos embarcados no tren Alvia (fornecidos polo fabricante Bombardier).

Esta incompatibilidade, mantida no tempo, foi a que determinou que o sistema de seguridade ERTMS adxudicado en concurso público por 163,9 millóns, instalado polas empresas citadas e aceptado por Renfe e Adif, estivese desactivado aquel fatídico 24 de xullo de 2013 na explotación dos trens Alvía, e por tanto non puido actuar en favor da protección do convoi que sufriu o accidente.

A única sinalización operativa o día do accidente reducíase a dous equipos con máis de medio século de antigüidade

Como os grandes desastres non se producen por unha soa razón, a investigación xudicial ha constatado que, xunto ao descoido do maquinista, nos 7,5 quilómetros últimos, xa nas proximidades de Santiago de Compostela onde descarrilou o Alvia, non estaba despregado en vía o sistema ERTMS e a única sinalización operativa reducíase a dous equipos de sinais e balizas de Asfa Analóxico, un dispositivo de protección con máis de medio século de antigüidade, incapaz de ordenar reducións de velocidade.

Inoperativo

A maio de 2014 todas as partes consultadas por recoñecen que os trens Alvía, idénticos ao sinistrado, que prestan servizo na mesma ruta seguen sen poder utilizar o sistema de protección ERTMS, "porque permanece apagado".

Os protagonistas non se poñen de acordo ao determinar a responsabilidade última de que un equipamento ultramoderno que custou 164 millóns de euros sexa incapaz de prestar o servizo para o que foi comprado e instalado. Os subministradores discrepan da opinión dos peritos xudiciais cando afirman que o ERTMS na liña se mantén apagado pola incompatibilidade nas comunicacións entre os equipos embarcados e os de vía.

Fontes de Adif indican que os trens Alvía seguen sen utilizar ERTMS porque as probas para autorizar o seu uso en explotación comercial "son moi esixentes e obrigan a que se realicen 12.000 quilómetros en probas sen que se rexistre un só fallo", suposto que non se produciu.

A industria asegura que os equipos "funcionan perfectamente" e aluden ao seu funcionamento no Avant entre Ourense e Santiago

Fontes da industria sinalan que os equipos despregados na vía por Thales "funcionan perfectamente", tal como demostra que os trens da serie Avant que, en catro servizos diarios, prestan servizos entre Ourense e Santiago non tiveron "nin agora nin nunca" problemas para ler a información que lles chega da vía.

Estas mesmas fontes tamén sacaron a cara polo subministrador canadense Bombardier. Indican que no momento de porse en marcha o servizo do AVE en Galicia, en decembro de 2011, unha versión do software a bordo dos trens Alvia daba problemas coa lectura dunha baliza de vía á saída de Ourense, pero sinalan que "ese problema quedou solucionado". Como proba, aluden ao feito de que o mesmo material Alvia utiliza "sen problemas" a sinalización de vía de Thales co equipamento embarcado de Bombardier na liña Madrid-Valladolid e nun servizo de conexión entre Valencia e Alacante coa Coruña, vía Madrid.

Maquinistas

Fontes vinculadas ás organizacións de maquinistas de Renfe explican que a combinación dos equipos de sinalización en vía de Thales e embarcados de Bombardier "tende a dar problemas" coa consecuencia engadida de que "cando se detecta un fallo o tren, por deseño de seguridade, detén a súa marcha, o que resulta incómodo para os viaxeiros e ruinoso para o operador".

Malia ao desencontro nun asunto tan sensible, as relacións das empresas con Adif seguen sendo inmellorables

A pesar deste desencontro nun asunto tan sensible como é o da fiabilidade tecnolóxica dos equipos que fornecen, as relacións de Bombardier e Thales con Adif seguen sendo inmellorables. Ambas as multinacionais presentaron ofertas para conseguir unha parte do pastel nos concursos por preto de 1.000 millóns de euros en despregamento de ERTMS que o xestor das infraestruturas ferroviarias resolverá nas próximas semanas.

Como aperitivo desta repartición, Adif adxudicou nun proxecto conxunto a Thales e a Bombardier un contrato para a actualización do Corredor Mediterráneo no tramo Almussafes-Valencia-Castelló, na costa levantina. O investimento ascende a 44 millóns de euros, e o ERTMS é unha parte crucial do proxecto.