Despece

• O vencedor acende unha luz de esperanza en Europa

  A esquerda europea ten desde onte un novo faro. Ao mesmo tempo, Europa enteira quere ver en Francia unha luz de esperanza no longo túnel no que se está a converter a crise económica no vello continente. Françoise Hollande, de 57 anos, converteuse onte no sétimo presidente da V República francesa. E o fixo cun 51,5% dos votos fronte ao 48,5% de Nicolas Sarkozy, segundo as estimacións nacionais oficiais á hora de pechar esta crónica. A participación foi do 81%, algo máis baixa que en 2007 pero máis alta que na primeira rolda de hai dúas semanas. Para entender a dimensión e a importancia da vitoria de Hollande, un dato: é o segundo presidente baixo a bandeira do Partido Socialista Francés, en 54 anos e chega 24 anos despois de Françoise Mitterrand.

  As súas primeiras palabras pronunciounas Hollande desde a súa vila natal de Tulle antes de coller un avión cara París para reunirse na praza da Bastilla cos miles de seguidores socialistas que onte celebraban a volta do PS ao Eliseo. Estas foron unha mestura de agradecemento interno e advertencia alén das fronteiras. “Manteremos o nosos estado de benestar”, aseverou ao tempo que, nunha frase que pode marcar a historia máis inmediata no vello continente, advertía: “A austeridade non pode converterse en fatalidade”.

  “Seo que me agarda unha gran tarefa, comprométome a servir ao meu país con exemplaridade”, sinalou na súa primeira intervención xa como presidente electo. Tivo palabras de recoñecemento para a súa familia, compañeiros de partido e, sobre todo, “para aqueles que hoxe, seis de maio, decidiron que o cambio era converterme en presidente”. Nun discurso áxil e cheo de emoción, Hollande non quixo deixar pasar a ocasión para lembrar que “os ollos de Europa están postos en Francia”. Prometeu traballar para restablecer “o camiño de crecemento en Europa” e deixou clara as súas intención: “A austeridade non pode converterse en fatalidade”.

  Durante toda a campaña, o novo presidente francés insistiu na necesidade dun cambio nas políticas comunitarias levadas ao cabo para facer fronte á crise económica e que están afogando a non poucos países, especialmente Grecia e Portugal e agora España. Esta última instalada nunha espiral de recortes que, polo momento, afogan calquera inicio de crecemento inmediato.

  Hollande  tivo palabras de recoñecemento para Nicolas Sarkozy que onte, pouco despois das oito da tarde, saía para recoñecer a súa derrota e anunciar o seu abandono da política activa. “Desde aquí quero enviar un saúdo republicano a Nicolas Sarkozy”, dixo Hollande antes de lanzar unha mensaxe aos votantes conservadores, onte, desolados: “Eles saben que respecto a súas crenzas e dígolles que vou ser un presidente para todos. Esta noite, non hai dúas Francia que se enfrontan. Só hai unha Francia, unha nación”.

  “Hai demasiadas fracturas, feridas e cortes demasiado profundos que foron capaces de separar ao noso pobo. Agora todo isto é pasado”, sinalou o xa presidente que pediu ser xulgado en dous temas fundamentais: “a xustiza e a xuventude”.

  “Os máis mozos non coñeceran unha vitoria así”, dixo, “estou orgulloso de devolverlle a esperanza. Sinto a emoción da dignidade e da responsabilidade. O cambio que vos propoño comeza agora”. Hollande comprometeuse cunha Francia “de igualdade e de oportunidades para todos”. Garantiu a preservación do modelo social para dotar de servizos a toda a cidadanía e fixo un especial chamamento á “salvagardar a educación pública”. Fronte aos recortes en profesorado anunciados en España ―20.000 mestres e profesores sobrantes, segundo o ministro José Ignacio Wert― Hollande prometeu en campaña a creación de 60.000 novos postos para educadores.

  “O 6 de maio, debe ser un fito para o noso país. Pero tamén un novo comezo para Europa e unha nova esperanza para o mundo. Ese é o mandato que me deron os franceses. É unha responsabilidade moi grande”, recoñeceu Hollande.
  “Cando, ao final do meu mandato, vaia xulgar o feito fareime dúas preguntas: Avanzou realmente a igualdade? e impedín que unha nova xeración atope o seu lugar dentro da República?”, preguntouse Hollande antes de que os seus seguidores romperan en aplausos e gritos de “presidente, presidente”, mentres un acordeonista irrompía no escenario entoando os acordes de La vie en rose. A partir de aí, o éxtase e unha carreira rápida para coller un avión cara París. Agardaba a Bastilla e, mañá, o Eliseo.

  “A única responsabilidade da derrota é miña”

  Nicolas Sarkozy converteuse onte no segundo presidente da V República incapaz de revalidar un segundo mandato. Nun discurso pouco despois das oito da tarde, hora de peche dos derradeiros colexios electorais, o presidente saínte admitiu sen cortapisas a súa derrota cunha elegancia que sorprendeu a propios e estraños. “A única responsabilidade da derrota é miña”, sinalou ante varios centos de seguidores que se congregaron onte no edificio Mutual de París e desexou “boa sorte ante os retos que hai por diante ao socialista, Françoise Hollande, cuxa vitoria, dixo, “debe ser respectada".

  Como el mesmo anunciara antes da campaña electoral, Sarkozy confirmou onte que, a partir de mañá ser un “francés máis entre os franceses”, poñendo así fin a 30 anos de carreira política. “Despois de 35 anos, dos últimos dez vivindo a responsabilidade de Goberno ao máis alto nivel  e  cinco anos como xefe de Estado, a miña participación na vida do meu país será diferente agora”, declarou.

  A súa marcha abre unha brecha na UMP, o partido-coalición que capitalizou o centro dereita francés os últimos dez anos. Todas as apostas están abertas e xa ninguén descarta unha loita interna polo poder que pode acabar coa mesma formación, coas lexislativas de xuño no horizonte e a ameaza da Fronte Nacional de Marine Le Pen que quere ocupar o seu lugar no arco político tras o 18% de apoios colleitado na primeira volta das Presidenciais.

  Co cadáver aínda quente de Sarkozy, Le Pen aproveitou xa para sacar a cabeza: “Non quero facer unha nova dereita, quero protexer a esta nación", dixo.

  Nicolas Sarkozy dicía adeus onte a unha vida política marcada polos grandes triunfos pero tamén polas grandes decepcións, que comezaron pouco despois de acadar a Presidencia en 2007. O home cun ego de tamaño inversamente proporcional á súa estatura, o presidente casado cunha ex modelo, o home de acción multitarefa e o que prometeu unha reforma do capitalismo, primeiro, e da Unión Europea, despois, foi derrotado finalmente por Françoise Hollande, alcumado Monsieur Normal.

  

• O triunfo do home normal

  No seu alegato final durante o debate do pasado mércores, Hollande empregou até 16 veces a Fórmula “Moi, président de la République”. Pretendía o socialista marcar distancias co estilo intervencionista de Sarkozy: “Eu, presidente da República, non serei o xefe da miña maioría; eu, presidente da República, non tratarei ao meu primeiro ministro coma un empregado…”. Sarkozy permaneceu mudo ante a anáfora, un xesto de debilidade que os analistas interpretaron como un símbolo da súa resignación ante unha derrota que era inminente . Desde onte, o recurso literario converteuse en realidade.

  Sobre Françoise Hollande (1954, Ruan) deposítanse agora boa parte das esperanzas dunha esquerda europea moi castigada polas urnas e de boa parte de Europa.

  Hollande é un corredor de fondo. A súa carreira política é unha especia de maratón ao Forrest Gump. Nunca ninguén contara con el pero, pouco a pouco, sen facer ruido acaba de converterse no segundo presidente socialista en 54 anos de V República. En 1996 estivo a piques de arroxar a toalla e voltar ao despacho de avogados. Cóntase que cando era un asesor no último goberno de Mitterrand, o vello patrón, moi afeccioado ás artes divinatorias ―a lenda di que consultaba toda decisión complicada cunha adiviña―, díxolle: “chegará a súa quenda, Hollande”. Abofé que chegou. Contando cun bo predicamento entre as bases foi elixido secretario xeral do PS en 1997, cargo no que estivo até 2008.

  Está lonxe de ser un líder que arrastre polo seu carisma, pero tamén é certo que nos últimos meses a proximidade do poder foino recubrindo dun aura especial ao que engadir un famoso senso do humor. Hollande ten máis ben a pinta dun presidente de escaleira, un tipo amable, gracioso e correcto pero sobre o que ninguén apostaría metas maiores. Agora preside a quinta potencia mundial.

  Está lonxe de ser un líder carismático, pero a proximidade do poder foino recubrindo dun aura especial

  En 2009, co partido dividido e a socialdemocracia europea en pleno retroceso, Hollande creou a asociación Responder desde a esquerda e mudou a súa imaxe: novo aspecto físico e máxima ambición política. Adelgazou 11 quilos. Volveu buscar a complicidade da militancia sobre a que ten moito predicamento, fartos dos anos do socialismo-caviar ―con Lionel Jospin á cabeza da vergoñenta humillación de ver como o PS quedaba apeado da segunda rolda das Presidenciais de 2002―, e foi escalando desde unha posición de esquerdas  moderada á espera da oportunidade. E aí estaban Dominique Strauss-Kahn e a súa  incapacidade para manter a bragueta pechada. Un senfín de escándalos sexuais deixaron a os socialistas galos sen o até entón favorito para derrotar a Sarkozy. Había que comezar de novo e Hollande estaba listo cando se convocaron as primarias a mediados de 2011. Sen facer ruido, confirmaba o apoio maioritario das bases ao mesmo tempo que se sacaba de enriba a eterna imaxe “home do aparato”.

  En outubro de 2011, derrotou a Martine Aubry, primeira secretaria do PS e agora en todas as quinielas para ser a próxima primeira ministra, aínda que non hai que descartar a Manuel Valls, actual director de comunicación de Hollande, máis centrista de Aubry e de ascendencia española.

  Acadou a popularidade ao definirse como "un político normal que non gusta aos ricos"

  Hollande conseguiu situar en torno á súa persoa a todo o partido que hoxe carece de voces discordantes. Acadou popularidade ao definirse como un “político normal que non gusta aos ricos”, aos que identifica con aqueles que gañan máis de 4.000 euros ao mes. Isto, e dicir que quere unha “presidencia normal” fronte á era Sarkozy, serviulle para que o alcumaran Monsieur Normal. “A política non é un traballo normal”, volveu espetarlle Sarkozy no debate do pasado mércores.

  O reto que ten por diante non é sinxelo e esténdese a boa parte da socialdemocracia europea. Tras os desastrosos resultados colleitados pola esquerda continental, Hollande tirou de referentes clásicos para montar a súa campaña, Mitterrand en primeiro termo. No seu célebre discurso de Le Bourget, en xaneiro pasado, sinalou que había que deixar a un lado aos mercados e volver a centrarse na xente. Hollande explicou que o “verdadeiro inimigo é o mundo das finanzas” e prometeu unha reforma integral que abarcaría impostos para as rendas máis altas e unha nova fiscalidade para as clases medias incrementando o estado de benestar en todos os campos, especialmente o educativo. Un xiro copernicano que, non obstante, foi matizado rapidamente e agora evita falar de “inimigos” para referirse a uns mercados que hoxe teñen que das o seu veredicto. E segundo todos os analistas, este non será bo, agora que todos temos tomado como síntoma da normalidade que as bolsas internacionais deban pronunciarse sobre o que os cidadáns de países democráticos deciden nas urnas.

  É precisamente nese eido onde Hollande poderá atoparse con máis dificultades. Morto o eixo Merkozy (Merkel e Sarkozy), o presidente electo galo terá que mudar unha política comunitaria escorada cara o binomio máis recortes e déficit primeiro. E o fará en minoría fronte a unha gran maioría de líderes conservadores, a maior parte deles, que se negaron a recibilo en campaña.

  Pide un xiro cara ao crecemento vía un papel máis activo do BCE

  No canto, eles xa saben o que pide. Un xiro cara ao crecemento vía un papel máis activo do BCE para que se comporte como un verdadeiro banco central do Euro. Máis estímulos por parte do Banco Europeo de Inversións, os eurobonos e unha taxa sobre as transaccións internacionais, algo que tanto en Londres como en Berlín soa a anatema.
  Salvo este último aspecto, os demais, non serían vistos con malos ollos por Madrid, onde a voráxine de recortes na que se ten instalado o Goberno de Mariano Rajoy está a afogar aínda máis a maltreita economía española.

  Pode que hoxe a comparación resulte un tanto ridícula. Pero o ambiente que se respiraba onte en Francia era semellante ao que existía en España en 2004 tras a vitoria de José Luis Rodríguez Zapatero: una mestura entre esperanza e, sobor de todo, alivio. Cinco anos de Sarkozy foron cinco anos moi longos.

  De Hollande depende agora como quere ser lembrado. El ten a oportunidade de converterse nun verdadeiro referente para a esquerda nos próximos anos. Pode que para esta sexa, esta si, a última oportunidade.