A conversa con Luís Villares (Lugo, 1978) comeza pasadas as dez e media da noite. A bordo da furgoneta que o candidato de En Marea á Presidencia comparte co seu equipo máis próximo soa Venham mais cinco, a canción do Zeca Afonso que, confesa, tornou nunha caste de himno da fin de cada xornada de campaña. En ruta de Cangas a Santiago, Villares explica a adaptación acelerada que supuxo o tránsito do xuíz ao candidato e do tribunal ao atril dos mitins para falar e mesmo, como sucedeu minutos antes da entrevista, para tocar a gaita. E á exposición mediática case continua. Tamén o paso do "discurso racional ao emocional", e viceversa. Coas enquisas á contra, tras un turbulento proceso de conformación de candidaturas e sensacións dispares na súa contorna, o ex-maxistrado mantén que a fiestra do cambio de goberno está aberta.
Que tal leva a campaña?
Moi ben, con moita ilusión. As xornadas son moi longas, comezan cedo e acaban tarde, pero os actos dan enerxía. O encontro coa xente dá moito retorno do que estamos a facer. Vemos moita ilusión, e iso é fundamental.
Nos seus actos de campaña explica por que tomou a decisión de pasar da xudicatura á política activa. Iso implicou tamén pasar do discurso do xuíz ao do candidato en moi pouco tempo…
Ao principio custoume; as primeiras entrevistas que fixen eran moi… Como era eu antes. Con mensaxes moi subordinadas [ri]. Tiven que adaptarme; teño un bo equipo que me vai axudando para ser claro, conciso e chegar ben á xente.
"Todas as mareas municipais están implicadas e iso na coalición non pasaba, a nosa base social está mobilizada"
Esta campaña está a ser para vostede, dalgún xeito, ao mesmo tempo campaña e xira de presentación entre as bases de En Marea. Como está a ser o retorno?
Ese é un dos indicios que me levan a pensar que isto vai saír moi ben. As enquisas non son quen de medir, demoscopicamente, o fenómeno que se produce con En Marea como partido. A xente dinos: “isto é moito mellor que a coalición”, por exemplo, porque as mareas municipais están implicadas. E iso na coalición non pasaba. Temos a nosa base social mobilizada e antes non a tiñamos. Estamos sobre a pista de que a cousa vai ben.
O proxecto das mareas municipais asentouse e medrou, en boa medida, en torno ás cidades do eixo atlántico. Vostede reitera nos seus mitins que teñen un “proxecto nacional”. Como poden combinar esa atención a todo o país con ir onde, a priori, están os seus votantes potenciais?
Facer un discurso integral significa atender os procesos de cambio das cidades, poñéndoas como exemplo. Pero tamén trasladar a idea ao conxunto do país. Amosamos co escaparate das cidades que é posible facer outra política e vertebramos o país á hora de facer discurso: cando falamos de comarcalizar servizos transmitimos a nosa idea de país, un país cunha parte moi urbana pero con outra moi dispersa e rural, con vilas medias, que precisa unha articulación propia.
As enquisas amósannos marxes que van dun PP coa maioría absoluta intacta a un PP ao bordo de perder a maioría absoluta. Que escenario contempla vostede nun escenario que pode ser lido como o dun Goberno do PP que está tan intacto como ao principio?
Pódese reverter, completamente. E aváloo con dúas cousas. Aparte da sensación de ilusión que percibimos, hai outro dato: nas últimas dúas eleccións que houbo en Galicia, as municipais e as dúas estatais, o PP non obtivo maioría absoluta de votos e a transposición non daría lugar a unha maioría absoluta en Galicia. Non hai razóns para pensar que agora, nas autonómicas, se vaia producir iso. Polo deterioro da sanidade, porque os casos de corrupción foron a máis… E porque fronte ao PP hai unha alternativa sólida e estable. Non é unha coalición, é un partido que consegue abranguer todas as mareas do país, máis de 120. As enquisas non recollen o fenómeno completo.
"Pareceunos unha irresponsabilidade que as forzas antagónicas ao PP non chegasen a un acordo no Estado para frear ao sufrimento. A xente pode confiar en nós"
A mensaxe do PP centra o foco no bloqueo do Estado. Vostede di que en Galicia non vai pasar iso. Por que o electorado pode ter a seguridade de que se vota por En Marea non está votando que acabe pasando o que sucedeu entre Podemos e o PSOE?
Porque ninguén é tan suicida como para dicir con total claridade que vai apoiar un goberno de cambio para plantarse fronte aos recortes e as políticas antisociais se non o vai facer. Nós dicímolo claramente e denunciamos a situación que se produciu no Estado. A nós pareceunos unha irresponsabilidade que as forzas antagónicas ao PP no Estado non chegasen a un acordo para frear o sufrimento que causou o PP. Para nós, o primeiro é instaurar un mínimo de xustiza social e niso deixaremos a pel. A xente pode confiar en nós, dicímolo claramente: ímoslle pechar o paso á dereita.
Non hai ningunha dúbida, daquela, de que, por exemplo, vostede sentaría co señor Leiceaga para procurar un acordo se o PP non ten maioría absoluta?
Non vai haber ningunha dúbida con iso. Nin con Leiceaga, nin con Ana Pontón.
Entre as críticas máis recorrentes que reciben está que non sería responsable deixar a Xunta nas súas mans, porque non teñen apenas experiencia de goberno e onde gobernan, fano mal…
Experiencia de goberno temos, temos precedentes no ámbito municipal. No caso de Santiago, por poñer un exemplo, trouxemos a estabilidade e a decencia ao concello. Nos catro anos anteriores houbo tres alcaldes do PP. Se iso é estabilidade e non é caos…
"O bipartito tivo grandes medidas que non deu tempo a desenvolver, como o Banco de Terras; as medidas estruturais cómpre aplicalas dende o primeiro momento"
O precedente máis próximo de goberno de esquerda que hai na Xunta é o bipartito. A aquel goberno díxoselle moi rapidamente que non había cambio dabondo. Como podería xestionar un eventual Goberno de En Marea reclamacións coma esta?
Cadaquén ten que responder dos seus feitos e En Marea non formou parte do bipartito. Pero aprendemos da historia: a necesidade dun goberno cohesionado para ser máis eficaz na súa acción política e ter en conta que hai políticas que só se ven no medio e no longo prazo, por iso a súa aplicación debe ser dende o minuto cero. Por exemplo, co bipartito houbo grandes medidas que non deu tempo a desenvolver, como o Banco de Terras, unha boísima idea que non deu tempo a aplicar plenamente. Todas as medidas estruturais deben ser aplicadas dende o primeiro momento, por iso temos un programa completo e non só directrices, porque sabemos que é moi probable que teñamos que gobernar.
Aínda que non contemplen ese escenario, existe unha opción real de que o PP siga gobernando. Como afrontaría En Marea o escenario que debuxan algunhas enquisas, con vostedes a liderar a oposición?
Eu non contemplo ese escenario, sinceramente. Pero en todo caso, En Marea é un proxecto que nace con vocación de pervivencia no tempo. Non viñemos para as eleccións, viñemos para o próximo decenio. Somos un partido instrumental porque permitimos dobre militancia e porque as mareas municipais están dotadas dunha gran autonomía política, que tamén é unha anomalía nun partido tradicional. Pero é unha organización de afiliación individual, un partido con todas as letras que ten vocación de quedar. Se nos toca gobernar, mellor. Senón, tócanos construír e vertebrar o país.
"Asumín un compromiso político para catro anos; se a cidadanía me pon á fronte do goberno, mellor, e senón na oposición"
O señor Feijóo di que se o PP pasase á oposición non quedaría exercéndoa. Quen lle vote a En Marea pode pensar que Luís Villares faría o mesmo, ou seguiría na oposición?
Paréceme unha deslealdadae enorme con Galicia esa declaración de Feijóo. Se un se presenta ás eleccións é porque ten a confianza do seu partido, pero despois das eleccións ten un mandato cidadán. Paréceme abraiante. Eu asumín un compromiso cun proxecto político e despois do día 25, coa cidadanía e para catro anos. Se a cidadanía me pon á fronte do goberno, mellor, e senón na oposición.
Nesta campaña está a compartir moitos actos con Xosé Manuel Beiras. Seguro que xa lle dixeron que falar con Beiras ou despois del é complicado, que lle pode facer sombra como candidato. Como xestiona a convivencia con alguén tan representativo?
Todo o contrario. Como xa dixen algunha vez non é unha sombra, é unha luz alongada. Beiras foi impulsor do proceso de unidade popular en Galicia e grazas á súa clarividencia, véndoo antes ca ninguén, participando en foros altermundistas hai máis de dez anos, dixo que estabamos sobrepasando os espazos políticos clásicos a nivel mundial e era necesario ofrecer solucións. A el lle debemos a coalición de AGE como primeiro esforzo de unidade popular, o impulso decidido ao cidadanismo e finalmente, isto. É un referente do que eu me sinto moi orgulloso.
En Marea móvese nun espazo da esquerda, tamén nun lindeiro co nacionalismo do país. Formularían vostedes a cuestión da autodeterminación?
"A sociedade aínda non demanda a superación do marco xurídico-político porque non se gobernou en clave de país"
Nós viñémolo dicindo. Queremos construír un proxecto nacional, que só se pode construír se se considera que Galicia é unha nación. Agora o que compre é un bo goberno en clave de país, que faltou durante moitos anos. E iso significa construír un espazo de solidariedade, expandíndoo completamente dentro do marco estatutario. Máis alá diso, a sociedade galega non demanda a superación do marco xurídico-político. E non hai esa demanda social porque non se explotou ata agora todo o autogoberno. En xeral, quédanos pequeno o traxe? Creo que aínda non, porque non se gobernou en clave de país. Se iso cambia, nós saberemos lelo.
