Luís Villares (Lugo, 1978) pasou nunhas poucas horas de ser maxistrado do Tribunal Superior de Xustiza de Galicia a aspirar á candidatura á Presidencia da Xunta por En Marea. Coa incógnita da integración de Podemos a pairar sobre todo o proceso asegura dar o "paso adiante" dende a "convicción de que é necesario intervir en política activa para reverter as políticas antisociais" e facelo "en clave de país". Se obtén a candidatura o obxectivo é o goberno pero, advirte: "A Marea Galega ten vocación de permanencia" sexa cal sexa o resultado do 25 de setembro.
Por que se mete nisto? O escenario é incerto internamente, pero tamén electoralmente.
A razón de facelo é o meu compromiso social, descuberto dende hai tempo pola miña traxectoria vital e profesional. No meu ámbito profesional que se cadra non sería quen de ver dende outra perspectiva: vin xente sufrindo e padecendo inxustizas, mesmo de decisións gobernativas. Vin como se recortaban dereitos sociais e iso supoñía o sufrimento de moita xente. E por outra banda, estar no ámbito especificamente contencioso-administrativo levoume a coñecer moi ben as Administracións por dentro. E vin como as Administracións se separan dos principios que terían que inspirar as súas actuacións: a obxectividade, actuar a prol do interese xeral… Por exemplo, ás veces denéganselle ás persoas prestacións ás que teñen dereito por motivos unicamente económicos. Caso por exemplo das prestacións por dependencia.
O que vostede sitúa como bagaxe básica para dar ese paso, a experiencia xudicial, o PP e o propio Feijóo veno como unha posibilidade de que se contaminasen partidariamente as súas decisións nos tribunais
Sorprende que non sexa esa a opinión que o PP ten do presidente do Consello Xeral do Poder Xudicial e do Tribunal Supremo, Carlos Lesmes, que foi alto cargo nos dous gobernos de Aznar. E iso non lle impediu ter os parabéns de todos o espectro político para acadar as máis altas cotas de representación institucional. A lei prevé que mentres un está en servizo activo no pode participar na vida política e, no caso de volver, prevense mecanismos de garantía, obxectividade e imparcialidade.
Contempla dentro deste escenario, se chega a ser o candidato, que haxa unha Marea sen Podemos?
"Podemos ten o seu espazo natural dentro da Marea Galega, aínda estamos a tempo de chegar a acordos"
O proceso de confluencia que deu lugar á creación dun partido político propio e diferenciado para Galicia ten un carácter dinámico. É un punto de partida para a construción de espazos máis amplos e que ten vocación de hexemonía. E iso significa ter as portas abertas para a incorporación de máis sectores, para que sumemos nun proxecto que quere ser maioritario. Podemos ten o seu espazo natural dentro da Marea Galega; estamos en pleno proceso de participación interna e se non é agora, será máis adiante. Pero estou seguro de que a organización e, sobre todo, a xente que a apoia socialmente vai ver que a Marea Galega é o punto de encontro.
Se finalmente son dúas opcións diferenciadas, pecharíase a posibilidade do cambio político en Galicia?
En absoluto. A necesidade de entendemento é imprescindible e se a Marea Galega ten a oportunidade, chegará a acordos para desaloxar o goberno de Feijóo. Somos a alternativa ao Goberno de Feijóo, Feijóo e o seu Goberno sábeno e non nos vai doer pactar para dar solucións á nosa xente.
En todo caso, un escenario máis fragmentado beneficiaría a quen non o está, que é o PP…
Sería unha inconveniencia de primeira orde que sería desexable solucionar. De aí que os chamamentos á fraternidade teñan tamén un carácter práctico. Por iso, neste momento no que aínda estamos a tempo de chegar a acordos sería bo que cadaquén tivese conciencia da súa propia responsabilidade no proceso de acumulación de forzas.
Na presentación da súa candidatura repetiu que non se pode prometer o que non se pode cumprir e que os recursos da Xunta son escasos. Pecou a chamada esquerda “rupturista” de prometer cuestión abstractas que é difícil trasladar á realidade?
"Cando se xera un discurso de ruptura póñense bases teóricas, pero o que nos vai tocar agora é xestionar a Xunta de Galicia, que ten un orzamento limitado"
Cando se xera un discurso alternativo ou de ruptura preténdense poñer as bases teóricas para un modelo social alternativo. Para construír unha realidade diferente é necesario ideala, ata aí é correcto. Pero o que nos vai tocar agora é xestionar a Xunta de Galicia, que ten un orzamento limitado. Por iso imos presentar alternativas para saír adiante, inverter tendencias dos malos xestores que estiveron ata agora. Pero o que non podemos prometer é que vai cambiar todo da noite para a mañá, porque non é así. Dende logo hai moitas cousas no campo da eficacia que non requiren unha maior disposición orzamentaria. Por exemplo: Hai organismos oficiais como o Consello Estatal de Transparencia que din que, como consecuencia da privatización dos servizos públicos, se producen sobrecustos nas contratacións dun 25%. Nós queremos acabar con iso, aí está o desbalde, entre outros moitos sitios.
Nestes anos presentouse como paradigma desa relación público-privada o novo hospital de Vigo, cun custe de máis de 1.000 millóns. Como poden abordalo dun xeito alternativo? O compromiso está contraído e revertelo implicaría unha compensación de non poucos fondos públicos.
A Administración pública autonómica pode ser boa xestora. Non cómpre privatizar, cómpre xestionar ben. A perspectiva no medio e no longo prazo vai ser o rescate. Pero hai contratos administrativos que están en vigor que non se poden anular unilateralmente, porque teñen aparelladas indemnizacións que poden supoñer un gran gravame. Na sanidade déixannos unha gran hipoteca e viuse, ademais, que o reparto entre empresas privadas, moitas veces amigas dos gobernantes, deu lugar a formas pouco eficaces de xestión. O propio hospital Álvaro Cunqueiro é un exemplo, xerando ademais carencias estruturais para botar man do sector privado, que debe suplir carencias conxunturais e non estruturais da sanidade pública.
Habería, polo tanto, que reformar a lei de garantías sanitarias? Ten unha porta aberta ao trasvase de doentes á privada a partir dos 60 días de espera…
Si. Aí a garantía da material da prestación está condicionada a botar man do sector privado. A miña opinión é que a colaboración ten que ser puntual, para supostos esporádicos. Pero non podemos concibir a Administración sanitaria galega como coxa ou dependente do sector privado, que licitamente busca un rendemento económico. Como consecuencia desa privatización perdemos cartos todos os galegos e galegas.
Na súa presentación falaba tamén de aproveitar mellor as competencias da Xunta, alén de reclamar outras. Como se pode facer iso? En ocasións, a reclamación do autogoberno fica no abstracto…
"Para desenvolver políticas eficaces cómpre ter unha concepción global do país; ata agora o Goberno tivo ocorrencias como pechar escolas e centros médicos porque non son rendibles"
Nestes anos, sen prexuízo dalgunha experiencia puntual, faltou unha concepción global do país. Faltou, por exemplo, unha ordenación territorial completa. E isto deu lugar a absurdos como a duplicación de estradas, de infraestruturas deportivas, a ter solo industrial demasiado caro na zona atlántica mentres temos parques empresariais desertos no interior, unha mala comunicación entre os polígonos existentes, cabalgamentos entre espazos urbanos residenciais e os industriais. Para levar a cabo políticas públicas eficaces cómpre ter esa concepción de país. E ata agora, para iso, as ocorrencias do goberno foron pechar escolas e centros médicos cando lles parece que non son rendibles. Ou outras ocorrencias propagandísticas como supostos plans de natalidade que carecen dun plan estratéxico para impedir o devalo demográfico. Para que a xente viva no rural ou poida ter fillos nas zonas urbanas cómpren condicións materiais de existencia que non se arranxan cunha caixiña ou cunha paga de cen euros con independencia do nivel de renda.
Formula obxectivos para os que cumpriría máis dunha lexislatura, pero falta un mes para as eleccións. Se é candidato, como abordará e fará chegar ao electorado en 40 días proxectos tan estruturais como estes que enuncia?
Unha vez obtida a confianza da Marea Galega, se é o caso, o proxecto no que queremos traballar coa comisión de programa é o establecemento de tres liñas de acción: unha primeira presentación de cen medidas de urxencia para inverter tendencias, liñas estratéxicas de medio prazo e, finalmente, liñas de longo percorrido, para que a xente vexa que temos un plan e unha idea integral de país, un proxecto nacional que abrangue a realidade galega no longo prazo. Temos unha idea de país para o curto, o medio e o longo prazo.
Que sería un fracaso para este proxecto?
"Traballamos coa escenario da perda da maioría absoluta do PP e coa Marea Galega con capacidade para gobernar"
O primeiro sería que, habendo tantas ansias de cambio e tanta ilusión por confluír para dar lugar unha nova acción institucional, non nos puidésemos dotar dunha organización política que canalizase ese cambio. É certo que chegamos moi xustiños, porque as tradicións que conflúen son diferentes. De feito, o caso de Podemos demostra que aínda hai xente en proceso de entrada. Isto será un primeiro éxito. O segundo, trasladarlle á sociedade galega que temos un proxecto solvente. E en terceiro lugar, será un éxito obter a confianza da sociedade. Non hai electores do PP, hai electores, hai cidadáns e cidadás que optan por unha opción política, pero poden optar por outra que vexan crible para superar o desgoberno do PP. E nós cremos que podemos ofrecela. O único fracaso que cabería enxergar sería a incapacidade de presentar esa oferta e de chegar á xente. E nese sentido, nós o escenario co que traballamos é a perda da maioría absoluta do PP, coa Marea Galega sendo primeira forza e con capacidade para gobernar, soa ou coaligadamente. E xa sabemos que a pluralidade social dará lugar, seguramente, a unha pluralidade electoral que nos obrigue a entendernos con outras forzas. Pero iso para nós non resta, suma, porque xa o facemos entre nós.
Polo tanto, non habería que temer que, nun eventual escenario sen maioría absoluta, pase o que pasou no Congreso, que a aritmética diga que é posible o cambio de goberno, pero politicamente non o sexa?
Estamos absolutamente comprometidos cun cambio político transformador, en clave de país e en clave de radicalidade pola xustiza social. E se para poder conseguir iso temos que pactar con outras forzas políticas, pactaremos. Que ninguén teña dúbidas diso.
"Se para poder conseguir un cambio transformador en clave de país temos que pactar con outras forzas, pactaremos. Que ninguén teña dúbidas"
É máis doado entenderse co actual PSdeG que se estivese á fronte outro candidato?
Dende logo, na oferta electoral interna que houbo, e respectando ese proceso, a predisposición con Fernández Leiceaga é, pola nosa banda, a mellor. Temos puntos de encontro e non será difícil entendernos.
Tamén sería doado entenderse co BNG?
Debería selo. Por moitas razóns; son unha forza que cre no país, igual ca nós, teñen un proxecto en clave de país e están comprometidos coa xustiza social. Por iso non debería haber diferenzas insalvables. Hai unha permeabilidade que é reflexo da permeabilidade social. Estamos reconstruíndo o espazo político en Galicia, e por iso hoxe en día case non hai fronteiras. Por iso non vai haber dificultades para entendernos.
Esa Marea Galega da que fala continuará no tempo con independencia do resultado das eleccións?
"O noso marco referencial é un proxecto nacional para Galicia, non somos unha simple suma de mareas e partidos"
Evidentemente. A Marea Galega non é unha coalición que naza para presentarse a unhas eleccións. É un proxecto político que nace para dar unha resposta integral aos problemas da nosa xente. O noso marco referencial é un proxecto nacional para Galicia, ese é o noso eixo vertebrador. Non somos unha simple suma de mareas e partidos. Abranguemos a totalidade do territorio, así se aprobou nos estatutos para todo o país. Foi moi meritorio o xurdimento de movementos municipais que fixeron fronte á crise, pero a necesidade de creación dun novo suxeito político veu motivada pola necesidade de trasladar iso ao ámbito nacional.
E iso levarano adiante tanto se gobernan como se non o fan?
Evidentemente. Este é un punto de inflexión nun proceso de confluencia. E conflúese para construír un novo espazo de maioría social que ten vocación de ser maioría política. Sería ideal construílo en mes e medio pero, se non é o caso, o meu compromiso e vontade é construílo no medio e no longo prazo. Viñemos para quedar.
