James Rhodes é un declarado admirador de Galicia. Un entusiasmo que se percibe desde o comezo desta conversa con motivo da súa actuación no ciclo Noites do Porto da Coruña este domingo, na que tocará por primeira vez un repertorio íntegro de Chopin.

"En Galicia hai moita máis empatía e humanidade que en moitos outros sitios". O pianista de orixe británica James Rhodes é un declarado admirador de Galicia desde que se mudou a Madrid. Un entusiasmo que se percibe xa ao descolgar o teléfono, escoitando a súa reacción ao ′boas′ que dá inicio a esta conversa na que nos adianta que se volvemos falar nun tempo xa poderá contestar a todo en galego. O domingo 23 Rhodes ten preparada unha actuación especial para o ciclo Noites do Porto da Coruña. Entre o mar e as estrelas, como di el, no peirao de Batería do porto coruñés tocará por primeira vez un repertorio con pezas do compositor de orixe polaca que desenvolveu a súa carreira en Francia, Frédéric Chopin. Un recital de piano para o que só é preciso "ter dúas orellas". 

Como vai a súa aprendizaxe do galego? Porque cada vez que vén aprende un pouco máis.

Claro, e non só aprendo o idioma. Cada vez que marcho teño máis e máis morriña. É brutal, creo que é algo cultural, case espiritual. Sinto que se Galicia fose un país sería o país máis bonito do mundo mundial. Son bastante tímido e falar en galego aínda me da vergoña porque non falo na maneira que quero. En apenas un ano case non podo falar en castelán, dáme un pouco máis de tempo. Practico cos meus amigos galegos en Madrid, pero aínda me sinto un pouco gilipollas.

Iso pasa aquí co inglés.

Ai, si! Pero é totalmente distinto, por que os galegos teñen que falar inglés? Os ingleses apenas poden falalo. A cantidade de xente que é bilingüe en Galicia resúltame absolutamente incrible.

O seu anterior concerto en Galicia foi o do mes de maio en Vigo, alí tocou pezas de Brahms, Beethoven ou Bach.

Si, e agora é todo Chopin. Vai ser a primeira vez na miña vida na que toco un programa dedicado só a un compositor. Para min el é todo. Cando era pequeno e o mundo estaba bastante complicado Chopin sempre foi o meu refuxio, o meu lugar seguro. E agora mesmo é igual. Ás catro da mañá, cando os lobos están na porta, escoitar a Chopin é unha maneira tremenda de escapar. Oxalá neste concerto sexa igual, debaixo das estrelas e ao lado do mar na Coruña, tocando pezas marabillosas de Chopin, cada unha cunha historia bonita e intensa. É como unha banda sonora para escapar deste mundo de ruído, polémicas, políticos, economía, prensa, publicidade, as redes... Polo menos ter unha hora e pico para escapar, gozar e pechar os ollos. Para min é algo moi íntimo e bonito.

"Chopin é o compositor co que máis me identifico"

Por que tardou tanto tempo en chegar a tocar un repertorio só de Chopin? Resúltalle difícil interpretar algunhas pezas en público?

Sempre, con calquera compositor. É diferente para cada pianista, pero para min Chopin é o compositor co que máis me identifico. Síntome tan preto del. Hai algo na súa música que é como un idioma no que podo falar perfectamente ben. Cada persoa ten o seu músico favorito, pode ser Sabina, Serrat, Chopin ou Bach... e para min é Chopin, tal vez, porque é unha persoa moi romántica. E eu, quizá en segredo, son tamén moi romántico. Vivo para o romance. Hai moita xente que cando pensa en Chopin imaxina a un tío bastante débil e con melodías moi bonitas, pero tamén hai un lado del moi violento, moi agresivo e con moita rabia. Tocando estas pezas tes todo aí dentro, desde a pura rabia ata esperanza e amor.

"Entristéceme que a educación musical estea en crise. Se a túa familia non ten cartos non vas aprender a tocar o piano, o celo ou a batería"

Cantas horas ao día dedica a tocar o piano?

Depende, ente dúas e catro e media. Se tes que ensaiar máis de catro horas é que estás facendo algo mal. Hai unha diferencia tremenda entre practicar e tocar, tes que estar moi concentrado. Se toco máis de catro horas así é que me dá algo...

E este novo repertorio, tamén o tocará de memoria?

Si, claro. Iso supón memorizar cen mil notas e cada unha cun dedo, o seu toque de pedal e un peso distinto. Hai moito no que pensar, pero por iso existe a miña palabra favorita do castelán (que non existe en inglés): duende. E se atopo o meu duende no escenario, está todo ben.

Nos concertos sempre dá a sensación de que entra nunha burbulla mentes toca.

É que todas as cousas que son demasiado torpe, estúpido ou inculto para expresar con palabras (e son moitas) coas miñas mans me saen. É un mundo máis profundo que o das palabras. Por iso me produce tanta tristeza que a educación musical estea en crise. Se a túa familia non ten cartos non vas poder aprender a tocar o piano, o celo ou a batería... Cantos nenos hai neste país que teñen o talento de Elton John, Alicia de Larrocha ou Robe Iniesta e que non teñen nin idea porque non teñen a oportunidade? A música é unha ferramenta impresionante, pero se a xente está mirando se pode prender a calefacción non vai gastar cincuenta euros á semana en clases de música.

"Non tes que coñecer moito deste mundo da música clásica, só precisas ter dúas orellas"

Non coñecemos moito das vidas dos compositores, hai pouco souben da relación de Chopin coa escritora francesa que asinaba baixo o pseudónimo de George Sand.

Foi unha relación moi tóxica. De feito, unha das pezas que vou tocar a compuxo en Mallorca con ela. Chopin chegou a dicir que durante nove anos, mentres estaba cheo de vida, enganchouse a un cadáver. Foi unha relación moi complicada.

É unha desas historias que acostuma contar antes de cada peza nos seus recitais de piano.

Precisamos contexto. Ir a un concerto de música clásica é como ir a misa á igrexa, hai demasiadas regras... Para min, a posibilidade de falar un par de minutos sobre o autor e a peza, e despois tocala, crea un ambiente moito máis íntimo. A xente pode pechar os ollos e escoitar. Resúltame realmente raro que outros pianistas non o fagan así.

Cando soubo que quería achegar a música clásica a todo o mundo?

O único que non pode cambiar nunca é a música. Todo o demais ten que mudar: esas regras de que non podes aplaudir, tes que entender cantos movementos hai nunha sonata, tes que levar unha gravata... Por que? É ridículo. Quero cambiar moito a maneira na que se presenta a música clásica e, dado que a metade da xente que vén normalmente aos concertos é a súa primeira vez, quero que se sintan cómodos, non como impostores. Non tes que coñecer moito deste mundo da música clásica, só precisas ter dúas orellas.

"Estou farto de que porque sexa música clásica teñamos que tocala nun sitio específico, cheo de xente rica e súper educada"

De feito, as cousas están mudando porque agora participa nun ciclo como o Noites do Porto, no que dá a sensación de que de non ser por vostede, non se programaría a música clásica.

Certo. Teño tocado no festival Sónar de Barcelona ou nos xardíns do Botánico en Madrid e encántame. Pero hai tanta segregación neste país! Non só na política! Subo unha foto dunha tortilla de pataca sen cebola e xa son un puto rojo de mierda. É unha loucura. Entón, por que temos que ter tanta segregación no mundo da música tamén? A min dáme igual se amas a Leiva ou Serrat, a música é a música. Está xenial que unha noite toques Chopin e a anterior estea Jorge Drexler. É algo súper bonito. Estou farto de que porque sexa música clásica teñamos que tocala nun sitio específico, cheo de xente rica e súper educada.

Que diferencia hai, musicalmente, entre Chopin ou Bach e Beethoven?

A verdade é que non hai demasiada. Cada peza ten a súa propia historia e está repleta de emocións. Para min, a maxia coa música clásica é que nunha mesma peza non hai só unha emoción, como pasa coas cancións. Hai rabia, amor, esperanza... todo en cinco ou sete minutos. Vou tocar unha peza que dura como trinta minutos, é como un episodio de Paquita Salas, e ten tanto dentro: amor, medo, pensamentos moi intensos e profundos, charlas con tíos... Pasa con Beethoven, Bach ou Chopin. Cada persoa vai ter a súa propia historia mentres a ecoita. O bo de Chopin, para min, é que é súper romántico. Tocar un programa enteiro dedicado a el garante unha noite chea de amor e sentimentos moi bonitos.

"Sentín que tiña que falar de maneira pública sobre isto. Non porque me apetecera, senón porque era a única maneira de conseguir a lei"

Fala de segregación, vostede participou do proceso que culminou coa aprobación da lei de protección integral á infancia e á adolescencia fronte á violencia e foi compartindo nas súas redes...

Foi brutal. Eu tan inxenuo, pensando que ía dicir ′mirade, temos unha nova lei para protexer aos nenos e nenas′ e a única resposta que esperaba era ′xenial, como podemos apoiar e axudar?′. E de repente hai unha choiva de puto rojo maricón de mierda, vete a tu puto país y déjanos en paz, estás chupando el apoyo de Sánchez. Foi unha loucura. E tamén con moitos políticos porque tristemente as crianzas son invisibles para moitos deles: non teñen cartos, non pagan impostos e non votan. Eu sentín que tiña que falar de maneira pública sobre isto, unha e outra vez. Non porque me apetecera, senón porque era a única maneira de conseguir a lei. E cada vez que falaba das cousas máis íntimas recibía todas esas respostas burlándose de min, criticándome, dicindo que eu estaba a desfrutar diso. Cousas impensables. Foi brutal, tres anos desta merda. Conseguimos a lei, pero a un prezo...

Un prezo persoal moi alto.

Si, pero págoo con gusto porque ao final do día sei que somos un país referente no mundo en canto á protección infantil. Pero a verdade é que, ao final, case estaba nun psiquiatra porque era todo moi brutal. Deputados de Vox intentando deportarme por esta lei e dicindo que eu parecía máis un violador que unha vítima de violación. Realmente asombroso, eu estaba coa boca aberta. Así que foi como: benvido á deep Spain (España profunda). Pero este país é o meu fogar, e con moito orgullo.

"Se a miña muller e mais eu temos a sorte de ter unha familia quero mudarme a Galicia"

Falta moita empatía.

En todo o mundo. O que eu noto é que en Galicia, na miña propia experiencia, hai moita máis empatía e humanidade que en moitos outros sitios. Eu paso unha semana en Muros e sinto que tiven tres meses de vacacións. É algo rexenerativo e moi bonito. Hai moita boa xente aí. Hai un sentido de familia e valores, máis alá das polémicas e do odio. É como unha gran familia.

A xente tamén o recibe con agarimo, quizá porque fai turismo doutra maneira?

Para min a idea de visitar unha comunidade como Galicia e non aprender a dicir, polo menos, graciñas ou boas noites é algo moi raro. Estando en Muros tiven un momento moi fermoso, estaba na praza principal e non había coches nin moito ruído, eran as nove e media ou dez da noite e había un montón de crianzas –de catro e ata uns dezaseis anos– xogando e charlando sen móbiles mentres os seus pais estaban nas terrazas. Estaba case chorando porque iso en Londres é imposible. Se a miña muller e mais eu temos a sorte de ter unha familia quero mudarme a Galicia. O que me dá rabia é que hai moita xente que me di iso de que Muros é a Galicia profunda, que son moi incultos e non falan correctamente... Perdoa? Como te atreves a dicir algo así? Son estes pobos os que lle dan vida a Galicia e a España. Imaxina que cada cidade española estivera como Madrid, é que morro. Ignorando a Ayuso por un momento, que para min é a muller máis perigosa de todo o país, é incrible poder viaxar a Vigo ou Santiago, conducir un pouco, e de pronto atoparte nun pobo que semella un cadro. É algo absolutamente espectacular.