Marcos Pérez Pena

Unha ducia de hórreos que son patrimonio cultural e identidade de Galicia

Castelao elevou o hórreo a símbolo de fartura, e así ficou convertido no emblema da editorial Nós. "Fartura de corpo e de espíritu, ese ten que ser o noso país", díxolle Castelao a Ánxel Casal cando lle entregou o gravado de onde despois se obtivo a imaxe. En Galicia hai uns 100.000 hórreos, con diferentes nomes e características (de pedra ou madeira, alongados ou cadrados, individuais ou en conxuntos...). Todos eles foron fundamentais para a subsistencia da poboación no pasado e hoxe fican como patrimonio e como elemento de identidade, moitos deles á espera dun correcto mantemento e, sobre todo, dunha nova función. Velaquí apenas unha ducia deles.

  1. 01

    Hórreo de Carnota

    O Hórreo de Carnota é un dos máis coñecidos de Galicia, recoñecido como Monumento Nacional. Cos seus 34 metros de lonxitude, é un chisco máis curto que o seu veciño de Lira, tamén no termo municipal carnotán, durante moito tempo considerado o máis longo do país. De estilo fisterrán, foi construído en 1768 e ampliado en 1783, e forma un fermoso conxunto coa Igrexa de Santa Comba, a Casa Reitoral e o seu pombal anexo.

  2. 02

    Hórreo do Araño (Rianxo)

    En realidade, o máis longo é o Hórreo do Araño (Rianxo), con 37 metros de lonxitude e construído no século XVII.

  3. 03

    Hórreo de Poio

    O Hórreo situado a carón do Mosteiro de San Xoan de Poio reivindícase como o máis grande de Galicia, pois aínda que é máis curto que os anteriores (30 metros de lonxitude), é máis ancho (3,37 metros), acadando unha superficie meirande. Foi construído a finais do século XVIII.

  4. 04

    Conxunto de canastros da Merca

    A maior parte dos hórreos do país érguense de maneira individual, dando servizo a unha casa, pero tamén son habituais os conxuntos, os eirados, especialmente na provincia de Ourense, e moitas veces funcionaban de maneira comunitaria, cun sistema de quendas, coma os muíños. 

    Destaca neste senso o conxunto de canastros da Merca, o máis importante de Galicia. Son un total de 34, situados a carón do Camiño da Feira.

  5. 05

    Canastros de Quins (Melón)

    O conxunto de Quins (Melón) está formado por 24 canastros, dispostos en dous grupos de 10 e 14, respectivamente, no alto da localidade e a carón da igrexa e dun via crucis. Entre eles érguense tres cruceiros que lembran a unha representación do calvario.

  6. 06

    Cabaceiros de Zorelle (Maceda)

    A carón da Igrexa de Santiago de Zorelle, en Maceda, mantense un fermoso conxunto de sete cabaceiros, de pedra e madeira, e brillantes cores.

    Poderiamos seguir enumerando conxuntos, coma os existentes en Avión (en Barroso e en Beresmo), en Cerdedo-Cotobade (na Eira Grande e na Eira da Ermida), en Carballeda de Avia (Vilar de Condes), en Leiro (Eira de Paredes), na Porqueira (Aira dos Canastros da Forxa) ou en Muros (Bornalle)

  7. 07

    Hórreo de Codeseda (A Estrada)

    Un dos grandes problemas que presentan os cen mil hórreos existentes en Galicia é a súa conservación, debido a que a maioría carecen de novos usos e funcións, e a falta de adecuadas rehabilitacións, moitas veces ante a ausencia de profesionais especializados. Porén, nos últimos tempos atopamos algúns exemplos de rehabilitacións moi axeitadas, como a realizada no Hórreo das Quintas (Codeseda, A Estrada).

  8. 08

    Hórreo do Arco (Dodro)

    Tamén foi correctamente rehabilitado o Hórreo do Arco (Dodro), construído en 1750 e que conta no seu centro cun arco de pedra. As obras, impulsadas polo concello, foron asesoradas por Apatrigal (Asociación do Patrimonio Galego).

  9. 09

    Hórreo de San Fins de Estacas (Cuntis) 

    San Fins de Estacas (Cuntis) conta cun fermoso conxunto arquitectónico formado pola súa igrexa e Casa Reitoral, un via crucis e un hórreo de grandes dimensións (uns 15 metros), coa particularidade de que este se asenta nun conxunto de columnas de pedra que conseguen vencer o desnivel do terreo.

  10. 10

    Hórreo do Outeiro (Santa María de Loxo, Touro)

    O Hórreo do Outeiro, en Santa María de Loxo (Touro), foi declarado Ben de Interese Cultural en 2017. Nesta comarca, este tipo de celeiros, de maiores dimensións, é denominado hórrea, é adoita erguerse non sobre pés, senón sobre unha estrutura completa, que tamén era empregada como espazo de almacenaxe.

  11. 11

    Hórreos en Combarro

    Unha das imaxes máis empregadas (mesmo en exceso) para a promoción turística de Galicia é a dos hórreos construídos a carón do mar, como na fermosa (pero saturada) aldea de Combarro, que contén uns 30. Pero, efectivamente, os hórreos erguíanse moitas veces na mesma ribeira, para favorecer a ventilación do gran contido neles.

  12. 12

    Hórreo no Piornedo (Cervantes)

    E do mar á alta montaña, porque os cabazos, cabozos, canastros, canizos, cabaceiras, piornos, paneiras ou ornos esténdense por toda a xeografía do país. Iso si, con distintas denominacións e morfoloxía. Así, os horros da montaña lucense, como estes da aldea de Piornedo, con de planta cadrada, coma os asturianos e rematados cun teito de palla coma as pallozas ás que acompañan.