Unha ducia de imaxes da Muralla de Lugo, no 25 aniversario como Patrimonio da Humanidade

Dous mil anos, 25 como Patrimonio da Humanidade

O 30 de novembro do ano 2000 a muralla romana de Lugo foi declarada pola UNESCO como Patrimonio da Humanidade. Este domingo celébrase, polo tanto, o 25 aniversario desa declaración, que converteu o monumento lucense no segundo ben material en Galicia en acadar esa condición, despois da Catedral e o centro histórico de Compostela (1985) e antes que a Torre de Hércules (2009)

Dous quilómetros de historia viva

Trátase dunha das murallas romanas máis completas e mellor conservadas do mundo, con algo máis de dous quilómetros de perímetro e 85 torres. En realidade, non ten aínda dous mil anos, pois a súa construción foi realizada no final do século II d.C. ou no comezo do século III, seguindo as indicacións do enxeñeiro Vitrubio, para protexer a cidade de Lucus Augusti, que si ten algo máis de dous mil anos. 

5+5 portas

Orixinalmente, a muralla contaba con cinco portas (as actuais Porta Miñá, Porta Falsa, Porta de San Pedro, Porta Nova e Porta de Santiago) que coincidían coas principais vías de acceso. Entre 1853 e 1921 abríronse outras cinco: San Fernando (1853), da Estación (1875), Bispo Izquierdo, do Campo Castelo ou do Cárcere (1888), Bispo Aguirre (1894) e Bispo Odoario ou do Hospital (1921).

Un tesouro que chegou enteiro ata nós

A historia da Muralla de Lugo ben puido ser outra. Como sucedeu en moitos outros lugares, a muralla puido ser transformada ou destruída no proceso de crecemento da cidade e unha vez que perdeu a súa utilidade militar. En Lugo non sucedeu así, grazas en boa medida á actuación de persoas como Juan Rof Codina, aínda que si se perderon elementos e en varias zonas houbo vivendas e outras construcións que foron adheridas ao monumento, como se pode ver en imaxes antigas. Pero o groso da estrutura foi respectada.

Unha muralla recuperada

En 1971 comezou a Operación Muralla Limpia, co obxectivo de eliminar todas as edificacións que foran apegadas a ela, especialmente no exterior. Por exemplo, na Porta de San Pedro, en San Roque, como se ve na imaxe. Pouco a pouco a muralla puido ser admirada na súa totalidade.

Un segundo nivel (case) desaparecido

A muralla debía contar, cando menos nos seus cubos, cun segundo nivel con ventás, do que unicamente conservamos un exemplo na Torre da Mosqueira, que permite albiscar como puido ser orixinalmente a muralla

A Mosqueira

A zona da Mosqueira, ademais, é un espazo que a cidadanía lucense gañou para gozar da súa muralla. A rúa foi peonalizada e gañou vida, permitindo admirar mellor o perímetro da construción. Por certo, que nesta zona está tamén o único treito da muralla que non é romano, o chamado Reduto de María Cristina, construído en 1837 para protexer a cidade de posibles ataques carlistas. A fortificación substituíu unha serie de edificios medievais que se ergueran no lugar da muralla.

Cumulum. Unha muralla de libros

Entre as actividades que se levaron a cabo para impulsar a candidatura da Muralla de Lugo ante a UNESCO para ser declarada Patrimonio da Humanidade, a máis destacada foi a denominada, Cumulum, realizada pola artista Luz Darriba, que conseguiu rodear a muralla, entre maio e setembro dese ano 2000, con 659.000 libros, grazas á colaboración de cinco mil persoas voluntarias.

ENTREVISTA | Luz Darriba: “Se algo está cambiando no mundo, ten a ver coas mulleres”

Comilonum. Para comer, Lucus Augusti

Tamén se levou a cabo neses meses previos á declaración o Comilonum, unha iniciativa consistente nun masivo xantar popular que rodeou a muralla cun gran festín simultáneo no que participaron máis de cinco mil comensais. O banquete, que incluíu tonelada e media de lacón, ou 5.500 quilos de chourizos, repetiuse en anos seguintes en tres ocasións. Xa se sabe que "para comer, Lucus Augusti".

Un orgullo para a veciñanza lucense

A muralla celebra esta semana o seu 25 aniversario como Patrimonio da Humanidade convertida no principal motivo de orgullo para os e as lucenses e tamén o seu meirande atractivo turístico. Un monumento que lle outorga á cidade a súa identidade romana, que todos os anos demostra na celebración do cada vez máis masivo Arde Lucus.

Un espazo de visibilización

Son tamén habituais as imaxes nas que a muralla se converte en lenzo e escenario para a reivindicación, en manifestacións (8M, tractoradas, contra o xenocidio en Palestina...) ou a través da súa iluminación en datas sinaladas.

O futuro da muralla: a necesidade de melloras

Aínda que o estado de conservación da muralla é excepcional, o monumento vén sendo transformado ao longo da historia, un proceso que nas últimas décadas se centrou na súa protección. Neste contexto, dende o Concello vén facéndose fincapé na reclamación á Xunta, de quen depende a súa xestión, da necesidade de mellorar a iluminación no adarve, empregado por moitas persoas para pasear e outras actividades, ou de levar a cabo procesos de limpeza e restauración, especialmente na parte interior.