Díxose del que é o rei Midas, un mestre do Monopoly, o emperador normal e discreto. Tantos cualificativos, tantas metáforas, ás veces grandilocuentes, que case non quedan expresións coas que cualificar a súa traxectoria. Abonda o seu nome para coñecer quen é o suxeito obxecto de tanta loa: Amancio. Con todo, hai só unhas semanas, un alto e histórico directivo de Arteixo falaba del como "Ortega". Simplemente, Ortega.

O fundador de Inditex reforzouse a semana pasada como un do tres empresarios capaces de alcanzar o podio dos máis poderosos do planeta que anualmente elabora a revista Forbes. Amancio Ortega atrinchéirase no terceiro posto, por detrás de Bill Gates e Carlos Slim, cunha medalla de bronce valorada en 64.000 millóns de dólares (ao redor de 46.000 millóns de euros). Para a publicación estadounidense, o galego é un home feito a si mesmo. Un self-made man.

Moi poucos cren xa que a súa traxectoria se puidese labrar a base de vender roupa barata; detrás hai o mesmo esquema da desfeita ibérica: o ladrillo

En só un ano, a súa fortuna reforzouse en 7.000 millóns de dólares e, en só dous, en plena desfeita da economía española, engrosou o seu patrimonio cun total de 26.500 millóns de dólares. A estas alturas, moi poucos cren xa que a súa traxectoria se puidese labrar só a golpe de vender roupa relativamente barata, lograr altas rotacións de produto e optar por localizacións comerciais estratéxicas, os tres eixos do negocio de Zara, Bershka, Oysho ou Pull & Bear. Máis ben, o que hai detrás é o mesmo esquema que, con moita menos sorte, caracterizou o crecemento e a desfeita ibérica: o ladrillo.

Pero o investimento en ladrillo de Ortega foi ao grande, ao alcance de moi poucos petos. Basicamente, os seus investimentos baséanse en comprar inmobles de alta gama, estratexicamente situados nas principais arterias (comerciais ou empresariais) das grandes capitais e con inquilinos case sempre de pompa.

Ortega aproveitouse das gangas que a crise económica situou no mercado para crear un patrimonio inmobiliario de 5.000 millóns de dólares

Forbes asume que Amancio Ortega aproveitouse das gangas que a crise económica situou no mercado e valora o seu patrimonio inmobiliario, case unha trintena de edificios, en 5.000 millóns de dólares (3.600 millóns de euros), aínda que desde o sector crese que o seu valor pode ser considerablemente superior.

Por unha banda, son inmobles de prestixio que irán revalorizándose co tempo e, por outro, ten inquilinos que pagan ao día: desde Emilio Botín até a súa nena bonita, Zara, pasando por Apple ou Google. En moitas ocasións, Ortega é o caseiro da súa criatura. El, ou mellor devandito, a súa sociedade inmobiliaria, compra o inmoble e rendibilízao alugando o seu espazo comercial ás cabeceiras de Inditex.

O andamio que suxeita os seus investimentos

O ex presidente de Inditex, hoxe capitaneada por Pablo Isla, controla a súa fortuna a través da sociedade Pontegadea Inversiones. É a través desta cabeceira da que depende, por exemplo, Gartler SL, a sociedade que aglutina o 50,010% das accións de Inditex (ten, ademais, outro 9,284% a través doutra firma, Partler 2006 SL). De Pontegadea Inversiones colga tamén Pontegadea Inmobiliaria, coa que conduce as súas operacións no ladrillo.

Un conglomerado empresarial en aparencia non excesivamente complexo para unha fortuna de tremendo tamaño, que nos últimos anos ha ir simplificando. Estas sociedades benefícianse da positiva evolución de Inditex, que en 2013 reportoulle 813 millóns de euros e, un ano antes, outros 665 millóns en forma de dividendo. En só uns días saberase, ademais, canto ingresará a cargo dos resultados de 2013, porque Inditex presenta as súas contas anuais o próximo día 19 de marzo. 

Pero á hora de falar de Amancio Ortega hai que asumir que se fai de ouvidas. As súas relacións cos medios son practicamente inexistentes. Non hai grandes entrevistas nin declaracións e coñécese como é, sobre todo, polo que din os empregados da empresa coruñesa. Como que é habitual velo polos corredores das súas oficinas. Pero máis aló da anécdota, como inviste Amancio Ortega?, é certo que se aproveitou da crise?

Amancio Ortega aproveitouse da crise con operacións importantes posibles grazas á situación da banca española

En principio, parece que si. Non hai máis que ver que algunhas das operacións de máis importancia que levou a cabo nos últimos anos foron posible grazas aos carteis de Se Vende dos grandes bancos españois.

Por exemplo, ao Santander pagoulle case 460 millóns de euros en 2007, nos comezos da crise, para facerse cunha decena de edificios, todos representativos, como o situado no madrileño Paseo da Castellana 24, xunto ás rúas Serrano e Ortega y Gasset, na coñecida como milla de ouro da capital. Esta operación é un claro exemplo de como actúa o creador de Zara: Santander comprometeuse a permanecer como inquilino a longo prazo, 40 anos, e, concluído ese prazo, garantiuse unha opción de compra.

Pero o banco cántabro non é a única entidade que caeu en brazos de Pontegadea. Tamén fixo operacións coa actual Novagalicia Banco, Sabadell ou BBVA. Ao primeiro adquiriulle oficinas valoradas en 250 millóns. Con Sabadell, igual, aínda que por un importe moi inferior: ao redor de 55 millóns.

Novagalicia, Santander, Sabadell ou BBVA caeron nas mans da inmobiliaria de Ortega

No caso de BBVA, máis do mesmo: comprou a súa sede en Barcelona, na Praza de Cataluña, por 100 millóns. De feito, a céntrica praza barcelonesa parece converterse en epicentro dos seus investimentos en Cataluña, aínda que habería que sumar tamén os inmobles que posúe no Paseo de Gràcia. A finais de 2013, deu un respiro á Sareb (o banco malo) ao comprarlle a antiga sede de Banesto por 44 millóns de euros, edificio sito na praza e que levaba desocupado unha década. Algo inaudito no modelo de investimento do fundador de Zara.

Porque Ortega compra inmobles, localizacións e inquilinos, a partes iguais. Como fixo en 2011, cando adquiriu a madrileña Torre Picasso ao construtora FCC, de Esther Koplowitz, por 400 millóns de euros. Hoxe, entre os seus inquilinos, como non, están entidades financeiras, como a filial española de Bank of América; xigantes do investimento, como BlackRock e Google, que paga máis de 1,1 millóns de euros polo aluguer das súas oficinas na planta 26.

Google paga máis de 1,1 millóns de euros polo aluguer das súas oficinas nunha planta de Torre Picasso, que ortega comprou a FCC

A mesma representatividade do inmoble madrileño, ou máis, ten Devonshire House. Un edificio do West End londiniense. A finais do pasado ano, anunciou a súa compra por 400 millóns de libras (preto de 483 millóns de euros ao cambio actual) na que é a súa operación máis cara até a data.

O percorrido dos inmobles do fundador de Zara pode parecer un paseo por medio mundo. Desde Nova York até Miami ou San Francisco, pasando por Roma, Berlín ou os parisienses Campos Elíseos. Aínda que hai un pero: o mercado asiático.

Polo momento, non transcenderon operacións de Pontegadea en Asia. Os seus investimentos son globais pero concéntranse en mercados maduros, como son Europa Occidental e Estados Unidos. Por iso, os operadores inmobiliarios esperan que, nos próximos anos, o investidor nado na localidade leonesa de Busdongo (onde o seu pai traballaba como ferroviario) vire o rumbo e se lance a por inmobles de países emerxentes, onde as posibilidades de crecemento son maiores, aínda que tamén é maior o risco dun boom inmobiliario, que en Europa parece darse por superado.

O empresario prepara o salto ao parqué da súa inmobiliaria e cunha fórmula que lle evitaría o pago do impostos de sociedades

Antes podería chegar o salto ao parqué de Pontegadea Inmobiliaria, segundo informaba hai uns días El Confidencial. Faríao baixo a fórmula de Sociedade Cotizada de Investimento no Mercado Inmobiliario (Socimi). Un esquema que lle permitiría non ter que tributar polo imposto de sociedades, xa que só se paga polos dividendos que xera aos seus accionistas. Se optase por unha fórmula semellante, o apetito investidor de Ortega podería, se cabe, acelerarse.