A Audiencia Nacional impuxo ao Estado español indemnizacións á muller e aos dous fillos de José Couso por valor de 182.000 euros en razón da "omisión de protección diplomática" que sufriron logo do asasinato do cámara galego de televisión en Iraq en 2003 a mans das tropas estadounidenses. A Sección Cuarta da Sala do Contencioso-Administrativo do tribunal especial recoñece unha indemnización en favor da viúva de Couso de case 100.00 euros e de máis de 41.000 para cada un dos seus dous fillos menores cando ocorreron os feitos.
"O Estado limitouse a recibir e aceptar as explicacións dos EUA no sentido de que o ataque estaba xustificado e que o falecemento foi un accidente", di a Audiencia Nacional
A Sala considera que "as circunstancias do caso facían exixible que o Estado desenvolvese a súa actividade diplomática en favor dos prexudicados polo falecemento do señor Couso". "Con todo, (e isto non foi posto en cuestión na contestación á demanda) -engade- a Administración Xeral do Estado limitouse a recibir e aceptar as explicacións ofrecidas pola Administración dos Estados Unidos no sentido de que o ataque ao hotel Palestina estaba xustificado e que o falecemento do señor Couso foi un lamentable accidente".
O tribunal, segundo informa Pedro Águeda para eldiario.es, fai constar que non houbo ningunha xestión por parte da Administración Xeral do Estado. "Non consta a realización de xestión ningunha tendente, non xa ao recoñecemento da ilicitude do ataque (sobre a que se lamenta a devandita sentenza do TS da Sala Segunda) senón á reparación das súas consecuencias patrimoniais dun modo razoable. E iso malia as moi numerosas peticións que respecto diso se formularon por diversos grupos parlamentarios, segundo consta no expediente administrativo".
O ferrolán José Couso faleceu vítima dun ataque contra o hotel no que, como coñecían os exércitos invasores de Iraq, estaban aloxados os xornalistas internacionais.
A tramitación do proceso suspendeuse hai anos en tanto que non se resolvese, primeiro polo Tribunal Supremo e logo polo Tribunal Constitucional, a cuestión relativa ao sobresemento da causa penal tramitada por estes feitos como consecuencia da modificación do réxime xurídico da denominada "xurisdición universal".
A sentenza toma como punto de partida que xa en 2016 a Sala do Penal do Tribunal Supremo declarou que a morte de Couso constituíu un ilícito internacional, así como o feito de que a demandante carecía da posibilidade efectiva de obter unha reparación razoable directamente dos tribunais estadounidenses.
A Audiencia considera que o Estado debeu exercer a protección diplomática en favor dos familiares de Couso, consistente "nun procedemento de aplicación do dereito internacional, en virtude do cal un Estado realiza en favor dun dos seus nacionais diversas accións ante outro Estado que incorreu nun ilícito internacional a fin de que este último cesamento nun comportamento ilícito labor na persoa dun dos seus nacionais e, no seu caso, repare o dano causado pola súa conduta constitutiva de ilícito internacional".
A Audiencia considera que o Estado debeu exercer a protección diplomática en favor dos familiares de Couso
A actitude pasiva das sucesivas Administracións en relación ao que a sentenza da Audiencia Nacional considera unha obriga de dispensa de protección ao seu nacional é o que motiva a condena da Administración. Rexéitase así que neste concreto suposto a dispensa de protección internacional tivese carácter discrecional.
A sentenza resalta que, ademais do dereito da recorrente, estaba en xogo a liberdade de información como valor obxectivo do ordenamento xurídico e como medio para a formación da opinión pública libre. De maneira que o dereito á indemnidade polo seu exercicio obrigaba tamén ao Estado a dispensar a protección diplomática.
