Dez anos do tamayazo. Este 10 de xuño fan dez anos da traizón de dous deputados rexionais socialistas, Eduardo Tamayo e María Teresa Sáez, que acabou coas posibilidades do Goberno de coalición entre PSOE e IU que se estaba artellando. Non foi posible. Repetíronse as eleccións e Esperanza Aguirre logrou unha maioría absoluta que prolongou até a data o dominio popular en Madrid. O tamayazo enterrou as aspiracións dun Goberno de esquerdas e catapultou a Esperanza Aguirre. O xornalista da Cadeba SER Felipe Serrano mergúllase naqueles feitos no libro El Tamayazo. Crónica de unha traición (Catarata).

Este 10 de xuño fan dez anos da traizón de dous deputados rexionais socialistas, Eduardo Tamayo e María Teresa Sáez, que acabou coas posibilidades do Goberno de coalición entre PSOE e IU que se estaba artellando

Que pasou? Como ocorreu?

O que me movía a indagar neste asunto era o interese xornalístico. A pesar de que transcorreron 10 anos, o interese non decaeu. A ferida permanece aberta no político e tamén no interese xornalístico. Eu confío en que este décimo aniversario contribúa a manter vivo o debate, pero seguiremos con dúas posturas antagónicas, a do PP que sostén que todo é unha lea interna do PSOE, e a do PSOE, que sospeita que todo se debeu a un armazón de intereses de todo tipo a cambio dunha contraprestación económica, teoría que non se puido investigar xudicialmente nin tampouco o puido demostrar o PSOE.

"Como di o propio Simancas na entrevista que lle fago no libro, o seu secretario xeral [José Luís Rodríguez Zapatero] dixéralle que "politicamente non era extraordinariamente interesante facer do tamayazo un asunto central"

Pero non se puido demostrar que Tamayo e Sáez recibisen nada...

De ningún xeito. Eu pregúntollo a Esperanza Aguirre, Rafael Simancas e José Luís Balbás [líder da corrente socialista Renovadores por la Base], que foi o suposto autor intelectual da espantada, segundo o PSOE. Balbás e Aguirre négano, e din que nunca haberá probas porque non houbo nada do que sospeita e denuncia o PSOE. Os socialistas madrileños non perden a esperanza de que se descubra o que ocorreu, e están convencidos de que tal e como sucedeu co caso Gürtel e o caso Filesa, ocorrerá cando alguén de moi dentro poida tirar da manta. Pero pasou demasiado tempo como para que este asunto non se esclarecese. Resulta moi rechamante comprobar que, dalgunha forma, nin o PP nin o PSOE, cando menos as súas direccións nacionais, non estiveron demasiado interesadas en chegar até o fondo da cuestión. Ben é certo que houbo unha sentenza do TSJM que desestimou a querela que expuxera o PSOE, pero deixou aberta a porta para unha ulterior investigación e, con todo, iso nunca se levou a efecto na última etapa de José María Aznar, cando o fiscal xeral do Estado era Jesús Cardenal. E no PSOE tampouco houbo interese. Como di o propio Simancas na entrevista que lle fago no libro, o seu secretario xeral [José Luís Rodríguez Zapatero] dixéralle que "politicamente non era extraordinariamente interesante facer do tamayazo un asunto central, que non o era nin para o PSOE nin para España, e era unha forma de lembrar a propia responsabilidade política do PSOE no asunto". Ao final, ela segue sendo auxiliar administrativa no Hospital 12 de Outubro e el tivo que marchar a vivir a Guinea.

"Os socialistas madrileños non perden a esperanza de que se descubra o que ocorreu, e están convencidos de que tal e como sucedeu co caso Gürtel e o caso Filesa, ocorrerá cando alguén de moi dentro poida tirar da manta"

O que si se puido conseguir foi un bo número de coincidencias de chamadas e reunións entre xente próxima ao PP e a contorna de Tamayo e Sáez...

A lista de indicios, casualidades e coincidencias debería ter un límite temporal. Pero aquí hai unha confabulación de elementos que apuntan nun mesmo senso, pero non parece que todo ese cúmulo de indicios, coincidencias e casualidades fose suficiente para alentar unha investigación xudicial, e tampouco o PSOE foi capaz de pór contra as cordas ao PP na comisión parlamentaria de investigación. Non foi suficiente con todo iso. Nin entón nin agora descubriuse a pistola fumarenta que fose a clave daquel asunto. Desde o punto de vista xudicial non houbo investigación, despois de que se desestimase a querela que expuxo o PSOE, e tampouco desde o punto de vista político foi interesante cando Zapatero entrou no Goberno investigar o asunto polos motivos que fosen.

No libro conta como o entón ministro de Defensa chama a Simancas para avisalo de que tiña información, para logo desdicirse...

É moi chocante. Os socialistas madrileños non poden ocultar a súa decepción por que chamase Bono para anunciar algo e, ao cabo dos días, chama Simancas e Bono di algo así como “non atopei unha actitude moi positiva e o asunto non ten a dimensión que eu imaxinaba”.

Tamén apunta a un plan B nun dos capítulos.

Non é un plan B para facer fracasar o Goberno de Simancas propiamente dito, senón para presionalo. En plena negociación entre IU e o PSOE, IU quería conseguir maior cota de poder, e cabe imaxinar que o entón deputado Jorge García Castaño recibiu unha chamada de José Antonio Moral Santín. Pero máis para presionar a Simancas que un golpe civil paralelo ao que se estaba orquestrando. O PSOE a esta idea tampouco lle deu demasiada relevancia. Este episodio sitúoo no contexto de que o funcionamento de mesa-camilla paralela ás institucións; de como persoas afastadas no ideolóxico, como os partidos, sindicatos e patronal, se poñen de acordo na recualificación dos terreos do Real Madrid, Caja Madrid, todos póñense de acordo. Simancas tras as eleccións di que quere que o presidente de Caja Madrid sexa alguén distinto a Miguel Blesa. Logo admite que foi un erro anuncialo, e Moral Santín, que era conselleiro de Caja Madrid, seguiu mantendo a Blesa no cargo durante todos estes anos.

"Simancas tras as eleccións di que quere que o presidente de Caja Madrid sexa alguén distinto a Miguel Blesa. Logo admite que foi un erro anuncialo, e Moral Santín, que era conselleiro de Caja Madrid, seguiu mantendo a Blesa no cargo durante todos estes anos"

Era un Goberno que podía ameazar moitos intereses?

O PSOE fixo moito fincapé no asunto urbanístico, quería cambiar a lei do solo. Desde que Simancas aspira a ser presidente e sabe que pode selo, recibe numerosas presións de todo tipo. Había moitos intereses en xogo, os financeiros de Caja Madrid, os urbanísticos, os educativos polos concertados, os sanitarios polas fundacións, os comerciais. Simancas recibe presións para evitar que aplicase a política que comprometera no seu programa. Era un factor de risco para as enormes expectativas que fraguaran algúns.

"Había moitos intereses en xogo, os financeiros de Caja Madrid, os urbanísticos, os educativos polos concertados, os sanitarios polas fundacións, os comerciais. Simancas recibe presións para evitar que aplicase a política que comprometera no seu programa"

E, de súpeto, segundo conta, cando chega José Luís Rodríguez Zapatero ao Goberno prefire non revisalo...

O PSOE ten mala conciencia durante moito tempo por recibir o apoio dos balbases, os renovadores pola base, presumen de ser decisivos no triunfo de Zapatero e aspiran a ser a franquía do zapaterismo en Madrid. De feito, no congreso do FSM que hai uns meses despois, Simancas non é o candidato da dirección federal, senón José Antonio Díaz, que conta co aval de José Blanco. Simancas derrótao, pero como Zapatero lle pide que os integre, Simancas pásase de integración e integra os Renovadores pola Base, por iso entran Tamayo e Sáez. Non eran persoas da súa máxima confianza. Coñecía como actuaban, pero non había ningún motivo xurídico e a explicación é o apoio interno que tiñan.

Isto acaba beneficiando a Esperanza Aguirre...

O que ocorre é que o tamayazo actúa de catapulta para Esperanza Aguirre. Se non existise o tamayazo nunca habería unha segunda volta, así é como ocorreu. Cando ocorre o tamayazo nin Simancas nin Esperanza Aguirre podían gobernar coa sombra do tamayazo e isto provoca unhas novas eleccións e a gaña Aguirre.

"A comisión de investigación mantivo entretidos a políticos e xornalistas. O PP tiña a maioría absoluta na Cámara, puido ditar quen eran os comparecentes. Basicamente o PP conseguiu que o xuízo a dous traidores se convertese nun xuízo ao PSOE"

Durante a comisión de investigación parlamentaria aparece o secretario xeral do PP, Ricardo Romero de Tejada, como un home relevante no asunto.

É un dos personaxes máis peculiares de todo este asunto. Aguirre nunca tivo unha relación estreita con el, pero mantívoa até os últimos días de Caja Madrid e Bankia. Era un personaxe non demasiado coñecido, pero moi poderoso, o seu padriño era Rodrigo Rato. Recibe os construtores o mesmo día da espantada pola tarde, os construtores cos que ten unha vella relación en Villaviciosa de Odón e que axudaron a Tamayo a reservar habitacións de hotel. Romero de Tejada recíbeos na tarde do 10 de xuño, oficialmente para negociar un acordo político en Sevilla la Nueva. O día 9 tamén se reúne con Rodrigo Rato. É un personaxe que sabe moito máis de todo este asunto do que di, é amigo de Verdes, o avogado que asesora a Tamayo, militante do PP. O estrambote final é esa pintoresca investigación que se fai que demostra que mentiu cando se soubo que cotizaba á Seguridade Social nunha empresa de fotocopias. En novembro de 2004, Aguirre gaña o Congreso do PP de Madrid e múdao por Francisco Granados.

Serviu de algo a comisión de investigación?

Mantivo entretidos a políticos e xornalistas, o PP tiña a maioría absoluta na Cámara, puido ditar quen eran os comparecentes. Basicamente o PP conseguiu que o xuízo a dous traidores se convertese nun xuízo ao PSOE. A capacidade teatral de Balbás e o "non a todo" de Sáez fixeron o resto. Era un tributo á democracia que os partidos tiveron que pagar, pero as conclusións estaban escritas antes de que empezase.