Despece

• "Se o nacionalismo galego non está no Congreso, os problemas galegos tampouco van estar"

  Carlos Callón (Ribeira, 1978) acumula moitas horas de voo no activismo social e converteuse nun dos rostros máis recoñecibles do páis durante os seus anos na presidencia d'A Mesa pola Normalización Lingüística. Inmerso nunha "dura" campaña, apela a esa bagaxe de loita social e política para pedir o apoio como candidato ao Congreso pola Coruña e así garantir o que ve como "fundamental" para o 20-D: "que Galiza estea presente".

  Como está levando a campaña?
  Vexo unha continuidade entre o meu traballo como activista non só da lingua, tamén no ámbito gay-lésbisco ou ecoloxista. Agora continúo con outra pretensión, a de levar ese activismo ao Congreso. Veño con enerxía e forza, sabendo que vai ser un trablalo moi intenso, pero asúmoo con moitas gañas. O que ás veces como activista ves con impotencia, é máis factíbel nas institucións. Agora vou poder darlles voz directamente a esas reclamacións e vou ser moi pesadiño [ri] tanto nas cuestións de esquerdas como nas cuestións de país.

  Haberá quen lle pregunte por que se mete nisto. Son unhas eleccións complexas, sen unhas siglas consolidadas como as do BNG...
  Os compañeiros e compañeiras de traballo, por exemplo, preguntáronme exactamente isto. E eu contestei con exemplos concreto do noso alumnado: a min rompeume o corazón ver o caso dun alumno ao que desafiuzaron. E sénteste, como profesor, impotente, porque non podes axudar dabondo. O mesmo coa nosa situación precaria do noso centro de ensino. Eu non podía quedar no sofá tranquilamente. E tamén decidir dar o paso porque NÓS convocou unhas primarias. Ningunha outra organización convocou unhas primarias ás que me puidese presentar libremente, como calquera outa persoa que o desexase.

  A campaña de NÓS está a dar que falar polas súas formas, por exemplo cos seus vídeos. Por que decidiron facer esa aposta e facelo comezando cun vídeo sobre a diversidade de opcións sexuais?

  "Chama a atención que tamén xente declarada de esquerda di que un bico entre dous homes é para chamar a atención"

  A min chamáronme a atención dúas cousas disto: non esperaba tanta resposta a nivel galego e mesmo estatal, o que demostra que segue sendo necesario. E despois, tamén algunhas actitudes, tamén por parte de xente declarada de esquerda, dicindo que isto é "para chamar a atención". Iso si que chama a atención. É o mesmo que, por exemplo, cando un día, hai pouco, ía paseando da man do meu mozo preto de San Caetano e un rapaz nos ofreceu unhas hostias porque, ao ir collidos da man, chamábamoslle a atención. Por que os vídeos? Queremos trasladar as nosas mensaxes dun xeito fresco e áxil, e que forma máis clara de trasladar que apostamos pola plena igualdade de dereitos que amosar a normalidade de dúas mulleres, un home e unha muller e dous homes dándose un bico.

  Fala de sorpresa por certas reaccións no ámbito da esquerda. Coida que na esquerda e no nacionalismo seguen faltando sorrisos á hora de afrontar a exposición pública e a presentación de propostas?
  NÓS está a ser exemplar niso. Para nós é moi importante, sabendo tamén que se trata de reivindicacións serias. E aquí lembramos a Castelao, cando citaba a Mark Twain dicindo que no ceo non hai humoristas porque o humor é algo moi serio.

  E están a facelo nunha campaña na que as eleccións tamén se xogan nas pantallas, e non só nas da televisión...
  Si, e aí hai unha parte moi pouco democrática, que é un intento de silenciar a unha parte da sociedade galega tanto cuantitativa como cualitativamente. O nacionalismo galego, por moito que incomode, existe, e sería lóxico que teña, con humildade, o espazo que nos corresponde. Temos máis asentos no Congreso que as chamadas forzas emerxentes. Por iso temos que tentar saltar esta situación: eles teñen 'El Hormiguero' e nós, as formiguiñas traballadoras, as activistas que traballan cada día.

  Segundo as enquisas, a aposta electoral é arriscada. Moitos inquéritos sitúan a NÓS ao bordo da representación...

  "As forzas estatais só se ven forzadadas a dicir algo sobre Galiza se está o nacionalismo galego"

  O que sabemos é que as enquisas non acertaron ningunha elección europea nos últimos tempos, por iso o importante son as tendencias que marcan un descontento moi importante contra os gobernos que padecemos e que a simpatía cara ao nacionalismo galego aumenta. Cada vez máis xente se decata de que, se o nacionalismo galego non está, os problemas galegos non están nas institucións. No Congreso hai 23 deputados e deputadas polas circunscricións galegas, pero só lles chaman "las gallegas" ás deputadas do BNG, das que NÓS é continuadora. Igualmente, hai moitos eurodeputados que poderían presentar propostas na defensa do noso país, pero a quen chaman Madamme Galice é a Ana Miranda. Hai poucos días tiven un debate con representantes de PSOE, PP, En Marea e Ciudadanos. E todos falaban como se estivésemos nun debate en Chamberí: só eu falaba do noso avellentamento, de por que temos salarios máis baixos... Só se viron forzados a dicir algo sobre Galiza porque estaba NÓS-Candidatura Galega.

  Pero hai quen lles pode dicir dende o resto de forzas: oian, nós somos tan galegos coma vostedes.
  Nese mesmo debate, representantes de forzas estatais dicían: "é que Callón se quere apropiar de Galiza". A miña resposta foi: "por favor, aprópiense vostedes un pouco de Galiza" presentando iniciativas sobre o país, sobre os mariñeiros do cerco, do xeito, dos emigrantes retornados, da lingua... Non vale falar de cidadanía empoderada, de nucleo irradiador... Ou, como un candidato do PP [pola Coruña], dicir que "la ilusión de los gallegos es viajar a Madrid".

  Refírese ás cuestións da lingua, ás que vostede estivo ligado moitos anos. Por que a cidadanía debe confiar tamén en Carlos Callón para defender temas vencellados á industria, á sanidade, ás infraestruturas...
  Por unha banda, polo meu activismo tamén noutros campos, que é coñecido. E tamén polo meu discurso público: quen me coñeza persoalmente ou polos medios saben que amo o país e do meu compromiso de esquerdas. E vou ser coherente nesas dúas cuestións.

  Con esas dúas claves, situémonos en comezos de xaneiro e o deputado Callón ten a oportunidade de votar un cambio no Goberno de España. Que mínimos debe cumprir un presidente ou presidenta para contar co seu voto?

  "Para nós é fundamental que o derradeiro desafiuzamento sexa o de Rajoy na Moncloa"

  Nós imos negociar baseándonos na coherencia: temos experiencia de que gobernos que se declaran de esquerdas mudan o seu programa cando chegan ao poder. E algúns que declaran que non son nin de esquerdas nin de dereitas, mudan o seu programa antes: dicían OTAN non e agora, OTAN si. Nós non cambiamos a golpe de sondaxe. Por todo isto imos negociar en base a medidas de esquerda e de defensa do país, pero tendo unha cousa moi clara: para nós é fundamental que o derradeiro desafiuzamento sexa o de Mariano Rajoy na Moncloa.

  Estas eleccións chegan despois de longuísimos procesos á procura da confluencia. Como ve o panorama dentro de seis meses, cando se volva falar disto ou de algo parecido cara ás eleccións galegas? Entre outas cousas, moita xente díxolles que estaba cansa das propias negociacións...
  Auga pasa non move muíños. É certo que se desexaría ter un apoio maior, pero hai unha estratexia a nivel de Podemos a nivel de Estado que impediu unha maior unidade. Para nós o fundamental é a coherencia de esquerdas, sen cambiar de programa ata traizoar os dereitos das maiorías sociais, e que Galiza estea representada con voz propia na axenda estatal. Por exemplo, Euskadi ten peso político e un barco do cerco vasco ten tanta cota como 40 galegos. A estratexia das forzas estatais é empregar Galiza como moeda de cambio e nós non o imos permitir.

  

• "As estrelas rutilantes valen para a televisión, pero nós temos un proxecto colectivo para o país"

  Carme Adán (Donostia, 1966) afronta a campaña electoral tras moitos anos de actividade académica e despois dunha década a pé de obra da política, primeiro como responsable de Igualdade do Goberno de coalición de PSdeG e BNG e despois, como deputada do Bloque no Parlamento. Como cabeza de lista de NÓS di sentirse nunha caste de carreira de fondo que, “dende as antípodas do PP”, aspira a culminar sentando nas Cortes para “facer primar os intereses do país”. De conseguilo, na axenda da nova deputada por Pontevedra figurará en lugar destacado que é tamén unha “ilusión” tras anos de traballo no eido do feminismo e da igualdade: rexistrar e defender no Congreso o Estatuto da Vítima do Feminicidio, explica.

  Tras unha traxectoria dilatada na política, tanto na Xunta como no Parlamento, e de moitos anos de labor académico, enfróntase a un reto que non é precisamente carente de riscos. Que a impulsou a facelo?
  Non o entendo como un risco. É un momento moi importante para Galiza no que cómpre valentía, defender o que unha cre, saír defender as ideas e os principios. Máis que falar en termos de risco, como se apostásemos na bolsa, cómpre falar en termos de oportunidade para Galiza. Fronte ás estrelas rutilantes, que valen para a televisión, aquí hai un proxecto colectivo vinculado á longa tradición do nacionalismo e do galeguismo que ve fundamental estar nas Cortes do Estado e no que eu poño a miña experiencia. Ir a Madrid non me parece un ascenso, porque para min o Parlamento galego representa a soberanía do pobo galego, pero tamén entendo que hai proxectos importantes para o país que é moi importante defender nas Cortes con voz propia, sen ningunha dependencia.

  "Ir a Madrid non é un ascenso, pero é importante para o país defender os seus problemas sen ningunha dependencia"

  No seu caso, boa parte das posibilidades de saír elixida deputada no Congreso xóganse na cidade de Vigo, onde o BNG xestiona unha conxuntura complexa tras as eleccións municipais, as mesmas nas que arrasou electoralmente o actual alcalde. Como o afronta?
  Afróntoo como se tivese que subir o Tourmalet, pedaleando moito [ri] e presentándome ante a cidade como o que son, tras anos de deputada con traballo constante. Hai uns días un deputado doutra organización facíame, sen querelo, un recoñecemento en público: acusoume de estar a levar sempre ao Parlamento os problemas de Vigo. Pois si, eu síntome orgullosa de ter levado alí os problemas da xente, dos traballadores e traballadoras, do hospital... E teño o compromiso de seguir facéndoo no Congreso.

  Sabemos que aquí estamos nunha situación complexa, é evidente; pero son situacións moi distintas, vótanse cuestións moi diferentes ás das eleccións municipais. Hai, ademais, un recoñecemento moi importante ao labor de Olaia Fernández Davila, que levou ao Congreso nestes anos moitos dos problemas da área sur de Galiza, onde se ubican moitos sectores estratéxicos do país.

  O proceso electoral celébrase nun panorama efervescente, se cadra o máis incerto dende os anos da Transición, e tamén con varias forzas e organizacións novas no panorama electoral. Neste contexto, por que a cidadanía debe confiar en NÓS-Candidatura Galega e non noutras forzas da esquerda que concorren aos comicios no país?

  "Daremos os debates dende a óptica de Galiza e da esquerda, non dende a óptica dun partido"

  Nun panorama tan convulso, sen maioría sabsolutas segundo as sondaxe vai haber debates moi importantes nos que Galiza ten que estar. Non podemos nin queremos imaxinar un debate a respecto da cuestión territorial no que os vascos teñan grupos parlamentarios, os cataláns teñan grupos parlamentarios e os galegos non teñamos representación. Non quero dicir, enténdase ben, que deputados doutros grupos non representen a Galiza, pero nós daremos eses debates dende a óptica de Galiza, non dende a óptica dun partido. Nós presentámonos para que as decisións se tomen tendo en conta os galegos e galegas e coa sede en Galiza, e ninguén dubida de que o imos facer dende unha óptica de esquerda, iso é indubidable.

  Situémonos en mediados de xaneiro, nun escenario no que, efectivamente, vostede é deputada no Congreso. Cales son os asuntos prioritarios da deputada Carme Adán?

  "Na investidura da presidenta ou presidente defenderemos as cuestións claves para o país: emprego, servizos públicos e infraestruturas"

  O primeiro será a investidura de presidente ou presidenta, e neses debates defenderemos as cuestións claves do país: emprego, servizos públicos e infraestruturas. Nas infraestruturas, unha das nosas priorirades é liberar de peaxe a AP-9 unha autoestrada máis que pagada coa que estamos facendo de ouro á concesionaria. Tamén a AP-53, onde hai unha peaxe das máis caras do Estado e que Ana Pastor segue incrementando. En emprego, despois de anos dunha desindustrialización tremenda con milleiros de empregos perdidos, defendemos o abaratamento da enerxía eléctrica cunha postura de negociar unha baixada das peaxes, como xa fixeron os vascos: a tarifa eléctrica galega.
  A respecto dos servizos públicos defenderemos un novo modelo de financiamento que permita a sustentabilidade, para que non nos vexamos abocados a servizos privados como no novo hospital de Vigo. Todo isto, a través dun modelo de cupo negociado co Estado e sen perder de vista que non podemos vivir nun país que se concentre só en torno ao eixo atlántico.

  

• "Somos a garantía para defender a xustiza social e o dereito a decidir sen estratexias alleas"

  Noa Presas (Ourense, 1987) é filóloga e traballadora do sector do telemárketing e ven NÓS-Candidatura Galega un “proceso participativo de acumulación de forzas” que pode aspirar a rachar o reparto de escanos na circunscrición ourensá, na que dende mediados dos anos 80 só obteñen escanos PP e PSOE. Estas eleccións, afirma, poden ser un pequeno primeiro paso “para transformalo todo”.

  Preséntase por unha candidatura nacionalista e de esquerdas nunha circunscrición na que hai trinta anos que non hai escanos que non sexan de PP ou PSOE. Por que podería mudar o panorama neste 2015?
  Desde Nós-Candidatura Galega acreditamos na forza do noso país e das maiorías sociais para racharmos coa que foi até agora a representación ourensá, monopolizada por forzas tradicionais que non quixeron dar respostas aos nosos problemas e que perpeturaron o despoboamento, a emigración e o desemprego. Non podemos permitir que Ourense nin Galiza lidere estas estatísticas e confiamos en que se visibilice que pode haber alternativas desde Galiza e á esquerda.

  NÓS recolle o testemuño do BNG no Congreso. Por que a cidadanía debe, ao seu xuízo, apostar pola súa coalición e non polas outras organizacións que se presentan no país, tamén en clave de esquerda?
  O nacionalismo, a través do BNG, ten ás súas costas un traballo fondo de defensa dos intereses galegos e das maiorías sociais que son a proba do compromiso con estes dous eixos de traballo. Somos unha forza plural de obediencia exclusivamente galega, polo que temos a garantia de que defenderemos a xustiza social e o dereito a decidir sen estar condicionados por intereses ou estratexias alleas que poidan presionarnos. Somos os únicos que temos este compromiso de garantía.

  Vostede é muller e moza nunha provincia que nas últimas semanas foi noticia por un caso que mesturou presunto acoso sexual e política. Pode pesar a denuncia contra José Manuel Baltar na campaña? Cre que debería ser un factor a ter en conta á hora de votar?

  "O PP, de Ourense a Madrid é responsabél de que Baltar continúe no cargo e xustifica a violencia e o acoso sexual"

  Non entendo como aínda non tivo máis consecuencias. Pasou xa un mes e continuamos sen recibir explicacións nin dimisión, nin pola chantaxe nin pola propia concepción da acción política e das institucións que desvelan as gravacións, algo que non sorprende a ninguén en Ourense. O PP é responsábel, de Ourense a Madrid, de que ese señor continúe no cargo. Por riba, temos que aturar declaracións de Feijóo onde xustifica a violencia e o acoso sexual e unha campaña pública lamentábel de defensa de Baltar e criminalización da denunciante. Isto, mentres teñen a absoluta desvergoña de presentar mocións contra a violencia de xénero. As feministas continuaremos denunciando isto, na rúa e tamén nas institucións.

  Se logra rachar ese reparto de escanos entre as dúas grandes forzas estatais, cal sería a súa prioridade no Congreso? Por onde comezaría?
  Defendería a derrogación das últimas reformas laborais, tanto á última do PP como a anterior do PSOE. As dúas consumaron unha multiplicidade de agresións ás clases populares e de recurte dos seus dereitos e nese marco non poden operar cambios reais para frear o desemprego. Tamén é fundamental o traspaso das competencias plenas en materia laboral e de negociación colectiva. Agora mesmo estase negociando o convenio estatal do meu sector, o telemárketing, e estou escandalizada co papel estático dos sindicatos estatais CCOO e UGT. Afortunadamente o sindicalismo nacionalista está tendo unha actitude de combate e resposta.

  Ourense estivo presente en diversos debates nas Cortes durante estes anos, as máis das veces no ámbito das infraestruturas. E despois do AVE, que?

  "As políticas estatais nunca atenderon a vertebración territorial e o AVE non é a solución a eses problemas"

  O AVE non é a solución para os nosos problemas de transporte e as políticas estatais nunca atenderon as necesidades que require a vertebración territorial do noso país, polo que cómpre, no caso do tren, apostar por un servizo de cercanías que conecte internamente Galiza. Non ten sentido que ir a Madrid custe uns 30 euros e ir a Compostela 16’20, e que se quero parar no Irixo, en Maside, no Carballiño ou Bandeira só teña un rexional ao día, ou que sexa practicamente imposíbel ir a Pontevedra ou Lugo de forma directa. Precisamos infraestruturas públicas que obedezan a criterios de aproveitamento dos recursos, utilidade para a sociedade e respecto ao medio ambiente: non permitiremos que se hipoteque o patrimonio natural en aras de intereses especulativos e da aplicación irracional de políticas de cemento.

  

• "Queremos rachar co bipartidismo enquistado en Lugo e contribuír a un grupo parlamentario galego"

  Olalla Rodil (Ribeira de Piquín, 1989) reitera que NÓS é unha "ferramenta", a única para "termos voz propia nas institucións". Nunha circunscrición tradicionalmente dominada por PP e PSOE céntrase en tentar facer ver que "non podemos cometer o erro de pensar de novo que outras persoas virán resolver os nosos problemas ou que non podemos facelo soas". O apoio electoral á plataforma que representa, di, é unha aposta por "resolver os problemas por nós propias: temos coñecemento e capacidade dabondo".

  Na provincia de Lugo hai 33 anos que non sae elixido ningún deputado que non sexa de PP ou PSOE, e daquela era da UCD. Como afronta unha campaña con eses antecedentes?
  Ese é un dos retos, mais tamén das motivacións. Queremos rachar co bipartidismo enquistado na provincia desde hai décadas e contribuírmos desde Lugo, nese senso, a conformar un grupo parlamentar propio para Galiza no Congreso español. Nestas tres décadas se as Cortes españolas falaron das problemáticas que atinxen a nosa circunscrición foi porque as deputadas nacionalistas levaron cuestións como a crise do sector lácteo ou a nula conexión ferroviaria da cidade co resto do país e non porque as persoas electas por Lugo defendesen a súa xente. 

  Na presentación da candidatura aludiu a demografía como un dos problemas fulcrais do interior do país en xeral e de Lugo en particular. Por onde irán as súas iniciativas ao respecto, caso de chegar ao Congreso? As campañas oficiais para animar a ter fillas e fillos non están a ser moi efectivas...
  A idea de que é a baixa natalidade a causa da crise demográfica que atinxe o país é unha falacia. Galiza ve acelerada esta situación por mor da emigración xuvenil o que torna a crise en algo estrutural. Temos un saldo vexetativo negativo desde 1986 e os picos máis elevados de emigración en épocas de suposta expansión económica. Na Galiza perdemos poboación por dúas vías, a que marcha e as crianzas que non terán aquí pois calquera proxecto de vida vai ligado necesariamente ás posibilidades laborais. E iso, nas comarcas do interior do país, nomeadamente en Lugo, é máis agudo aínda froito do desmantelamento de sectores produtivos estratéxicos, nomeadamente o agrogandeiro, e de servizos públicos esenciais como escolas ou centros de saúde.

  "De chegarmos ao congreso a demografía será unha cuestión prioritaria, é un dor principais retos políticos, económicos e sociais de Galiza"

  De chegarmos ao Congreso focaremos esta cuestión como algo prioritario pois é, coido, un dos principais retos políticos, económicos e sociais de Galiza a curto e medio prazo. Reverter a situación pasa irremediabelmente por garantirmos unha vida digna que permita a mocidade ficar aquí e desenvolver o seu proxecto de vida no país. Non falo só de defender os sectores produtivos senón de artellarmos as ferramentas necesarias para poñelos a funcionar e sacar deles o maior rendemento. Galiza precisa repensar a súa organización territorial logo de que boa parte dos núcleos de poboación que existían nas comarcas interiores ficasen despoboados, cómpre redeseñar a prestación de servizos e pular por unha xestión mancomunada, comarcalizada, que a faga máis eficiente; deseñar boas conexións terrestres, nomeadamente ferroviarias para situar Lugo no mapa e repensar sectores como o agropecuario pulando pola transformación de produtos como o leite ou a carne, a castaña, os cogumelos, o mel..

  Nos últimos tempos rachouse con aquilo de que en Lugo nunca pasa nada, politicamente falando. Pasan moitas cousas e moitas delas, nos xulgados. Cre que se ollou cara a outro lado ante prácticas presuntamente corruptas, a xustiza é agora máis activa...?

  "Cómpren máis recursos para que os macroprocesos xudiciais non se alonguen ata o infinito"

  A sociedade é hoxe menos tolerante coas prácticas corruptas do que o era antes da crise, iso é obvio. En boa medida tamén polos macroprocesos xudiciais que se foron abrindo e que deixaron en evidencia que non eran casos illados senón que nalgúns reflíctese toda unha estrutura encamiñada, supostamente, á apropiación indebida de diñeiro público como a Gürtel ou a Pokemon. Nese senso, a xustiza comezou a actuar, non sei se máis do que o facía antes ou simplemente que os casos xudicializados resoan máis nos medios de comunicación. Porén, tamén é certo que os procesos se alongan ad infinitum, como vemos en Lugo, sen que anos de instrución rematen na abertura de causa e en xulgamento. Coido que cómpre axilizalos e para iso son precisos máis recursos.

  O panorama na esquerda e no nacionalismo foi efervescente nos últimos anos. Por que a cidadanía ten que decantarse por NÓS e non por outras ofertas electorais situadas na esquerda?
  NÓS, Candidatura Galega ten algo que outras opcións non teñen e é un proxecto político pensando desde aquí e para aquí, como ten dito Mini moitas veces. Levamos con NÓS, e subliño o xogo de palabras, o testemuño de dúas décadas de traballo desenvolvido polo nacionalismo nas Cortes españolas e esa experiencia é, para alén dun aval, un valor engadido. O noso compromiso está con Galiza e coas maiorías sociais deste país. Se o 20 de decembro somos quen de abrir a porta para que as cousas muden no Estado español, Galiza ten que contar cunha voz sen dependencia ningunha para defender a súa realidade. 

  Que cre que se xoga o BNG nestas eleccións? E o país?

  "O proxecto nacionalista non fica só nos procesos electorais"

  Xogámonos moito. Xogámonos estar, ter voz e capacidade para interpelar nas Cortes que saian eleitas o 20 de decembro. Falo como pobo, colectivamente. Este país ten que gañar peso político para dicir, até aquí chegamos, non vimos pedir nada, querémolo todo. Como organización o mesmo. O BNG é unha ferramenta ao servizo de Galiza, da de hoxe e da que aspiramos construír.  Mais o proxecto nacionalista non fica só nos procesos electorais. Transformar este país pasa por ir construíndo a alternativa día a día e en todos os espazos. Obviamente, ese proceso ten que ter a súa correlación nas institucións. E aí estaremos o día despois das eleccións, nas rúas, nos movementos sociais e cun altofalante nas Cortes españolas.