A pasada semana PSOE e Unidas Podemos anunciaron un plan de vivenda que busca conter o rápido aumento que nos últimos anos están a experimentar os prezos dos alugueiros, especialmente nas cidades. Entre as medidas contidas nese plan -imprescindible ademais para o apoio de UP ao proxecto de orzamentos- figura a creación da figura de 'zonas tensionadas' polo prezo do alugueiros: concellos ou barrios de cidades nos que o encarecemento da vivenda fose especialmente grave nos últimos anos e nos que se poderían aplicar medidas para conter ese aumento.
Poderían pasar a considerarse 'zonas tensionadas' aquelas áreas nas que os prezos dos alugueiros medraran en cinco anos 5 puntos por riba do IPC e nas que se teña que dedicar máis dun 30% dos ingresos ao pagamentos dos gastos da vivenda
Existen áreas en Galicia que poderían entrar nesa categoría de zona tensionada? Cómpre ter en conta, en primeiro lugar, que esa declaración de 'zona tensionada', nas que se poderían conxelar ou reducir os alugueiros, dependerá do Goberno de cada comunidade autónoma e a Xunta xa criticou os contidos do plan de vivenda. Ademais, de momento só se anunciaron de forma moi xenérica os criterios necesarios para esa declaración, tanto en declaracións públicas como nos Orzamentos Xerais do Estado para 2022, e poderían variar no momento da aprobación definitiva do plan.
Estes criterios son, principalmente, un incremento do prezo do alugueiro nunha área determinada de máis de 5 puntos por riba da suba do IPC nos cinco anos anteriores. E, ademais, que o gasto medio en vivenda supere de media o 30% dos ingresos dos fogares, tendo en conta tamén os gastos da vivenda distintos do alugueiro (luz, gas, auga...).
Para poder determinar que zonas de Galicia están máis próximas a esa consideración atopamos tamén a dificultade das fontes estatísticas dispoñibles, especialmente no que atinxe ao prezo medio do alugueiros. O Observatorio da Vivenda de Galicia ofrece dende hai uns anos unha información relativamente detallada a nivel galego, provincial e das urbes galegas, e ademais dende o ano 2017 debulla os datos ata o nivel dos distritos das sete cidades. Por outra banda, o INE ten publicado a información do nivel de renda municipal e por seccións censuais ata o ano 2018, o mesmo ano no que remata a información por distritos que a Axencia Tributaria ofrece unicamente das urbes meirandes (Vigo e A Coruña no caso galego).
Entre 2015 e 2020 os prezos dos alugueiros medraron un 20,7% nas sete cidades galegas, con aumentos que en Vigo e A Coruña roldan o 27%
En calquera caso, a evolución do prezo dos alugueiros nos últimos anos nas sete cidades galegos permite concluír que o primeiro requisito para consideralas 'zonas tensionadas' estaría cumprido, pois entre 2015 e 2020 os prezos dos alugueiros medraron un 20,7% nas sete urbes, con aumentos que en Vigo e A Coruña roldan o 27%, con subas do 22% en Ourense, Lugo e Pontevedra, do 20% en Compostela e do 17%. Nestes cinco anos o IPC medrou en Galicia un 3,8%, polo que o aumento de cinco puntos por riba deste indicador estaría máis que superado. Haberá que observar a evolución que seguen os prezos da vivenda neste 2021, que ata o verán estaban a rexistrar un aumento semellante ao de anos anteriores.
A tensión é máis clara nos centros das cidades e en determinados barrios residenciais e populares. O distrito 15006 da Coruña (Catro Camiños, Os Castros) encabeza o encarecemento dos prezos, cun 24% en tan só tres anos
A tensión é máis clara nos centros das cidades e en determinados barrios residenciais e populares. O Observatorio da Vivenda de Galicia ofrece dende o ano 2017 información relativa á evolución dos prezos en cada distrito das sete urbes. Nese período 2017-2020 os prezos dos alugueiros aumentaron máis do 10%, con incrementos que en moitos dos barrios máis céntricos se elevaron por riba do 20%. Incrementos moi por riba da suba do IPC, que entre o final de 2017 e o remate de 2020 medrou un 2% en Galicia.
O distrito 15006 da Coruña (Catro Camiños, Os Castros) encabeza o encarecemento dos prezos, cun 24% en tan só tres anos. O barrio do Castro en Vigo (distrito 36203) tamén se sitúa por riba do 20%, o mesmo que o distrito 15706 de Compostela (Avenida de Barcelona, Conxo, Santa Marta...), o 15003 da Coruña (A Pescaría), o 27001 de Lugo (no interior da muralla), o Casco Vello de Vigo (36202) e o barrio dos Mallos na Coruña (15007).
Nas sete cidades galegas as familias destinaban no 2018 entre un 14,3% e un 17,6% dos seus ingresos netos ao pagamento do alugueiro, sen contar os outros custos da vivenda
A segunda condición para considerar 'tensionada' unha zona é máis difícil de cuantificar coa información estatística existente. En principio, cruzando os datos da renda media dispoñible por fogar do ano 2018 (último ano con cifras actualizadas) e os prezos medios do alugueiros no ano 2018 achegados pola Xunta, atopamos que nas sete cidades galegas as familias destinan entre un 14,3% e un 17,6% dos seus ingresos netos ao pagamento do alugueiro. A isto habería que sumar os outros custos da vivenda, uns 150 euros mensuais, que poderían elevar estas porcentaxes por riba do 20%.
Dado que a segmentación por seccións censuais empregada polo INE non coincide cos distritos nos que o Observatorio da Vivenda debulla os seus datos, temos que recorrer á información achegada pola Axencia Tributaria sobre as declaracións da renda presentadas nos distintos distritos de Vigo e A Coruña. Esta información indícanos a renda media dispoñible a nivel individual (non por fogar) e unicamente correspondente ás persoas que presentan a declaración do IRPF, ficando fóra polo tanto moitas persoas con ingresos máis baixos.
Nos barrios populares da Coruña, como a Agra do Orzán, Os Mallos, Sagrada Familia ou Os Castros, o esforzo económico para pagar o alugueiro é superio debido ao baixo nivel de renda. O mesmo pasa no barrio vigués de Coia
Con todo, estes datos si permitan observar as diferenzas que se establecen entre unhas e outras zonas no que atinxe á porcentaxe de ingresos dedicados ao pagamento do alugueiro. Así, por exemplo, vemos como na Coruña, fronte a unha media do 23,8% dos ingresos netos dedicados ao pagamento dun alugueiro, hai barrios populares como a Agra do Orzán ou Os Mallos, onde a achega é do 26%, situándose no 24% ou 25% na Sagrada Familia ou Os Castros, debido ao baixo nivel de renda destas zonas. En cambio, en barrios máis caros como Juan Flórez-San Pablo ou o Ensanche, o nivel de esforzo económico para pagar o alugueiro é moi inferior, debido aos maiores niveis de renda.
En Vigo, as diferenzas entre uns e outros barrios son menores, pero van dende o 22,5% de Vigo Centro-Areal ata o máis de 28% de Coia, Bouzas e Freixeiro. Na cidade olívica o esforzo económico para pagar o alugueiro é superior ao que se debe realizar na Coruña, atendendo aos datos da renda disponible obtidos das persoas que presentan a declaración do IRPF.
