Dentro dun mes, ás 0:00 horas do próximo 25 de novembro, unha nova bomba financeira estoupará en Galicia e en España. Nese momento, máis de 35.000 clientes do Banco Popular en todo o Estado converteranse en accionistas da entidade, cunhas avultadas perdas nas súas contas de aforro.

O próximo 25 de novembro, unha nova bomba financeira estoupará en Galicia e en España

Son os propietarios dos bonos subordinados necesariamente cambiables en accións do Banco Popular, máis coñecidos como bonos convertibles, que se venderon entre os clientes habituais da entidade en 2009, por un importe de 700 millóns de euros e cuxa data inicial de vencemento, en outubro de 2013, foi ampliada nunha segunda versión dos bonos lanzada en 2012, até o 25 de novembro de 2015. As perdas derívanse de que o prezo de conversión da acción está fixado en 17,69 euros, cando a súa cotización actual non chega aos 3,63 euros.

En Galicia, o investimento nestes produtos supera os 40 millóns de euros e o problema afecta máis de 1.500 persoas, segundo os cálculos do despacho de avogados Caruncho, Tomé & Judel, que xa ten presentadas 150 demandas, denuncias que se incrementan cada día ante a chegada da data límite fixada para a conversión dos bonos en accións. 

"O perfil do investidor é moi semellante ao dos preferentistas, persoas maiores, sen ningún tipo de formación e información"

Son as outras preferentes. "O perfil do investidor é moi semellante ao dos preferentistas, persoas maiores, sen ningún tipo de formación e información respecto ao que asinaban ou investían. Trátase dun produto complexo que se contratou pola confianza e porque se vendeu como un investimento seguro", segundo conta o avogado Carlos Tomé. 

Unha opción para os afectados é quedar coas accións e esperar a que se revaloricen, pero o certo é que é case imposible que melloren o 80% necesario para compensar o investimento inicial. Ademais, os expertos advirten de que se se conservan as accións nalgúns casos pódese entender que o investidor acepta o risco que leva ser accionista e pode xogar na súa contra á hora dunha demanda favorable a recuperar os cartos.

Tampouco o banco presidido polo galego Ángel Ron está disposto a volver ofrecer solucións salomónicas. "Non hai prevista ningunha solución xeneralizada para os afectados. O día 25 farase o troco obrigatorio dos bonos por accións e logo cada caso será tratado individualmente", confirman desde a entidade. O pasado mes de xuño, o banco ofreceu algunha opción, pero implicaba a contratación de depósitos de destacada rendibilidade con vencementos superiores aos cinco anos. En ningún caso se ofreceu a devolución íntegra do investido.

Como é de imaxinar, ninguén asinou este ruinoso negocio dos bonos convertibles con coñecemento de causa. "Estamos ante un produto financeiro complexo máis. Moi parecido aos Valores Santander e en liña coas preferentes. O problema, como en todos, atópase na colocación a clientes comerciantes minoristas", explica José Méndez, avogado e socio director de MA4 e experto neste tipo de litixios.

"Patada cara adiante"

En outubro de 2009, en plena crise, as autoridades financeiras europeas requirían aos bancos maiores esixencias de solvencia. Mentres uns colocaban participacións preferentes, como no caso galego, o banco presidido por Ángel Ron optou por unha estratexia máis semellante aos Valores Santander lanzados polo banco da familia Botín en 2007. Así, lanzou unha emisión de 700 millóns de bonos subordinados necesariamente convertibles, para "fortalecer os recursos propios adaptándoos aos novos criterios de elixibilidade relativos á solvencia", segundo se recollía no folleto de lanzamento.

Europa requiriu aos bancos maiores esixencias de solvencia en 2009: uns optaron polas preferentes e outros por produtos como os bonos convertibles

Para captar ese capital, emitiu bonos a un tipo de interese do euribor a tres meses máis un 4% até a data de vencemento, inicialmente fixada para o 23 de outubro de 2013, momento no que os bonos se transformarían automaticamente en accións do banco. O prezo de conversión inicial estaba fixado en 7,01 euros por acción. O problema foi que case desde o mesmo día da emisión as accións do Popular entraron en caída libre.

En 2012, cando faltaba un ano para o seu vencemento, o produto acumulaba unhas perdas do 52% do investimento inicial. O banco quixo evitar o quebranto económico aos seus clientes e ofreceulles a salomónica solución de contratar unha segunda emisión de bonos, remunerada ao 7%, con xanelas trimestrais de liquidez e que atrasaba o vencemento até o mencionado 25 de novembro de 2015. Unha patada cara adiante que non saíu ben.

Tal e como explican os afectados, o Popular, en plena polémica coas preferentes en Galicia, decidiu “pegarlle unha patada cara adiante ao vencemento, que adiaron a novembro deste ano”. “Viron que tiñan un grave problema ante a repercusión mediática destes temas e quixeron afastalo”, di. Pero agora non lles dan opción e efectuarase o troco. E iso é o que provoca a avalancha de denuncias que está a afrontar a entidade bancaria, xa que o límite acaba nun mes. “Agora si que se están a decatar do que se lles vén enriba”.

"Viron que tiñan un grave problema ante a repercusión mediática das preferentes e pegáronlle unha patada cara adiante"

Desde 2012, o Banco Popular realizou complexas operacións financeiras (entre elas, unha ampliación de capital e un agrupamiento ou contrasplit de accións) que derivaron en que o actual prezo de troco deses bonos se sitúe nos inalcanzables 17,69 euros por título. Isto implica unha perda sobre o capital inicial do 79,4%, pero que descontados os intereses que os afectados cobraron durante todos estes anos quedaría en arredor do 35%, segundo datos do propio banco.

En 2012, só uns poucos se negaron a aceptar a oferta do banco (o 95,3% dos bonistas si o fixeron) e asumiron as perdas. Deles, algúns demandaron á entidade e nos últimos meses están a aparecer  as primeiras sentenzas a favor dos afectados. 

No despacho de Carlos Tomé xa levaron varias demandas contra Banco Popular por este produto. Asegura que os xuíces están a recoñecer que se trata dun produto financeiro de investimento "complexo e arriscado que, xunto a unha boa rendibilidade inicial comporta riscos inherentes á propia aleatoriedad das fluctuaciones do mercado de referencia", segundo un extracto da Sentenza da Audiencia Provincial de Pontevedra 119/2014 de 8 abril.

Pensalo dúas veces

Aínda así, se algún afectado pensa que isto pode ser como as preferentes e que os xuíces lle van dar a razón sen problema, cómpre que o pense dúas veces antes de lanzarse á vía xudicial. Todos os expertos consultados coinciden en que este produto é máis complicado que as preferentes e, como ocorre cos Valores Santander, non é doado conseguir unha sentenza a favor do demandante e ademais a condena en costas para a entidade.

En favor dos afectados xoga que en 2012 non había moitas alternativas ante a oferta de ampliar o prazo de vencemento. Era iso ou perder máis da metade do investido. Ademais, aínda que no folleto de emisión do produto ía destinado a investidores almacenistas, tamén permitía a comercialización a comerciantes minoristas, sempre que se cumprisen determinadas condicións de información, prazos, etc. Nalgunhas das sentenzas favorables, o motivo que esgrime o xuíz é que o cliente tivo que "asinar en poucas horas e non tivo tempo de comprender o produto".

"Só os que teñan perdas superiores aos 3.000 euros debería arriscarse a denunciar", di un avogado experto

"Pero a casuística vai ser moi complexa. Por iso, eu considero que só quen teñan perdas superiores aos 3.000 euros debe exporse a demandar", advirte Marcelino Tamargo, avogado e fundador de Espacio Legal. Para contías inferiores, só podería ser conveniente arriscarse se o cliente é comerciante minorista, sen ningún tipo de experiencia financeira nin na contratación dun produto complexo. "Para o resto non compensa. Por exemplo, no caso das cláusulas solo, os xuíces están a dar a razón ao afectados pero non están a condenar en costas aos bancos, o que implica ao redor de 2.000 euros de custo para o demandante", lembra Tamargo.

Outro consello que ofrece este letrado está relacionado coa forma de actuar do afectado. En Banco Popular están a intentar negociar con cada un deles e iso pode ser unha arma de dobre fío. "Se se quere demandar á entidade para recuperar o diñeiro investido, o 25 de novembro haberá que asumir o troco dos bonos polas accións, pedirlle ao banco o diñeiro (é dicir, non quedar coas accións) e logo reclamar as perdas", advirte. Pola contra, asegura Tamargo, "será moito máis complicado conseguir que un xuíz declare a nulidade deste investimento".