• O Arcebispado nega a retención ilegal e salienta a "vocación" das monxas
• O xulgado investiga a deportación de dúas monxas en 2011 e a Fiscalía valora actuar de oficio

Un papel do xulgado di que ás 11:05 do 23 de xaneiro, Dian, Rhany e Kirei empezaron unha nova vida. Foi a esa hora que as tres mulleres indias cruzaron o limiar do convento de clausura de Santiago onde chegaron a finais dos anos noventa, aínda sendo adolescentes, e no que permanecían retidas contra a súa vontade, baixo enganos e ameazas.

Polo torno do convento, a comisión xudicial entregou a orde do xulgado ás 10:15 do sábado pasado. A titular do Xulgado de Instrución número 1 da capital galega concedía á madre superiora unha hora para que as cinco monxas saísen pola porta. Nin un minuto máis. A Policía Nacional acompañaba aos funcionarios.

O venres, a xuíza Ana López-Suevos incoara dilixencias previas ante os feitos postos no seu coñecemento pola Policía. A maxistrada aprecia indicios de delitos de detención ilegal, contra a integridade moral, ameazas e coaccións. Unha denuncia chegada á Unidade contra as Redes de Inmigración Ilegal e Falsidades Documentais (UCRIF) aseguraba que cinco mulleres indias permanecían tras os muros do convento en contra da súa vontade e realizando traballos "en condicións de case escravitude", recolle no seu auto a maxistrada.

As mulleres eran ameazadas pola madre superiora con que serían deportadas en canto abandonasen o convento. A directora aseguráballes que a súa situación en España era irregular -unha mentira, xa que as mulleres hai anos que conseguiran o permiso de residencia- e que, ao regresar ao seu país, só sentirían o oprobio dunhas familias avergoñadas.

A xuíza López-Suevos incoou dilixencias e a comisión xudicial deulle á madre superiora unha hora para que as cinco monxas saísen pola porta

Se aínda así tentaban fuxirse deberían arrebatar un dos dous xogos de chaves que abrían a única porta de saída ao mundo e que custodiaban dúas superioras. Unha vez en comisaría, dúas das monxas aseguraron que non queren abandonar o convento. Dian, Rhany e Kirei -nomes ficticios para protexer a súa identidade- atópanse xa en Madrid atendidas polos servizos sociais.

A liberdade para o tres monxas é unha historia de mulleres que axudan a mulleres. Comeza tres semanas antes, a centos de quilómetros de alí, nun chalé do acomodado barrio de Mirasierra, en Madrid. Alí había ir parar como interna Nyun, tamén nome ficticio. A muller que a contratou en febreiro de 2015 pronto se deu conta de que a súa nova empregada, nacida na India, descoñecía as cuestións máis básicas da vida doméstica. E preguntou. Nyum decidiuse a falar en novembro pasado. O relato que escoitou a muller española falaba de miseria, proselitismo e crueldade.

Cando chegou non houbo estudos de enfermaría nin persoas ás que axudar; só silencio e traballo esgotador dende as 6 da mañá

Os pais de Nyum lograron que a súa filla sobrevivise a unha vida de calamidades ingresándoa nun convento de relixiosas aos seis anos. Aos 19, unha amiga propúxolle viaxar a España para entrar nunha congregación relixiosa e facerse monxa. Nyun soñaba con converterse en enfermeira e, cos hábitos, axudar a curar os males entre os que crecera. Pero cando chegou a España, non houbo estudos de enfermaría, nin persoas ás que axudar. Só silencio e un traballo esgotador desde as 6 da mañá e até o anoitecer dentro dun cárcere de pedra. Así transcorreron 15 anos.

O 29 de decembro de 2015, ás 14:47, na caixa de correos trata@policia.es entrou unha mensaxe co asunto "Necesito axuda". Unha muller que se identificaba e deixaba un teléfono móbil escribía: "É un tema moi delicado xa que teñen a tres mulleres estranxeiras retidas contra a súa vontade desde hai moitos anos e non sei ben onde teño que acudir nin que podo facer ou con quen teño que falar. Espero que a través desta vía me pueddan dar unha solución. Grazas, un saúdo".

Corenta e seis minutos despois, unha axente fala por primeira vez con Nyum por teléfono. Ela confírmalle o que a muller española adiantara no correo e ofrece máis detalles. Trátase do convento Madres Mercedarias, no Tránsito da Mercé número 1 de Santiago de Compostela.

"Non marcharás de aquí mentres eu viva"

Segura da súa ignorancia, a madre superiora deixouna voar para ir ver á súa nai. No avión coñecceu outra muller que lle revelou que era libre

Na acta da súa declaración pódese ler: "Que cando levaba 13 anos no convento non aguantou máis e fixo verbal o seu desexo de deixar os votos eclesiásticos, pero a madre superiora, chamada María Luisa, manifestoulle que ela nunca marcharía de alí mentres seguise viva, e que se tentaba deixar os votos meteríana nun avión e anularían os seus cartóns para que non puidesen quedar en España".

Tantos anos en España serviran para que Nyun gozase da residencia. De feito, as Mercedarias deixaran que viaxase visitar á súa nai enferma facía anos. Seica segura da súa ignorancia, a madre superiora permitiuna voar, convencida de que regresaría. No avión, Nyun coñeceu outra muller, quen lle revelou a verdade: era libre e podía vivir en España sen necesidade de habitar no convento. Nyun regresou, pero nunca á clausúra. Desde entón, só pensaba en sacar de alí ás súas amigas. Estas "hai anos" que queren colgar os hábitos.

"Eran ameazadas constantemente con ser unha vergoña para as súas familias, con quitarlles os cartóns de residencia e anulalos"

A menor das mulleres rescatadas entrara no convento con 16 anos. "As súas amigas e ela eran ameazadas constantemente con ser unha vergoña para as súas familias se volvían, con quitarlles os seus cartóns de residencia e anulalos, e con obrigalas a volver ao seu país. Di que a dúas mulleres que quixeron abandonar os votos, metéronas nun avión e obrigáronas a volver ao seu país", recolle o atestado policial a partir do seu testemuño.

As Madres Mercedarias facían que os funcionarios acudisen ao convento para renovar a documentación das mulleres, co que evitaban calquera tentación de que alertasen da súa situación nunha visita á comisaría. Cando os funcionarios se achegaban ao convento, a madre María Luisa non os deixaba nin un segundo a soas coas monxas estranxeiras.

Dian ten 34 anos. Chegou con tan só 16 anos e o próximo 5 de febreiro cumprirá 18 da súa chegada ao convento de clausura. Cando chegou "estaba contenta", as madres tratábana ben, pero hai meses "que lle dixo á madre superiora que quería ir vivir cunhas curmás que ten en España. Imposible. Só sairía do convento cando chegase unha suposta "dispensa papal". E que nese caso, o seu único destino sería un avión de volta a India.

A xuíza non entrar a valorar a cuestión relixiosa, pero lembra que "a liberdade relixiosa e de culto teñen como límite o dereito ao exercicio das liberdades públicas e os dereitos fundamentais"

Kirei ten 35 anos. Acababa de cumprir 16 no retiro obrigado. Só puido visitar á súa familia en dúas ocasións. Hai un ano decidiu que quería marchar, pero até decembro non llo dixo á madre superiora. Temía ser deportada. Rhany tiña 22 anos cando chegou ao convento e agora ten 39. A súa nai é viúva e está enferma. Agora quere volver para axudala.

Outra muller, a xuíza López-Suevos aclara no seu auto que non entra a valorar "a cuestión relixiosa relativa ao acatamento voluntario das normas de clausura, nin a dureza destas, senón que de conformidade co previsto na Lei Orgánica de Liberdade Relixiosa, por unha banda, toda persoa ten dereito a cambiar ou abandonar a súa confesión religisosa, e que a a liberdade relixiosa e de culto teñen como único límite o dereito ao exercicio das liberdades públicas e os dereitos fundamentais".

O tres monxas liberadas declararon que antes de chegar a España non sabían o que era un convento de clausura porque no seu país as irmás son só de "comunidade activa". Ningunha quere denunciar á madre María Luisa. Kirei mesmo lle dixo á Policía que a superiora, de 79 anos, "é moi boa". Na súa nova vida, as tres mulleres non teñen que esconderse para falar entre elas. E xa ninguén lles prohibe mirarse aos ollos.