O 24 de xaneiro de 2009, o Wall Street Journal (WSJ), referencia da prensa económica mundial, levaba case dous anos pertencendo a News Corp, emporio mediático de Rupert Murdoch e a cuxa xunta directiva pertence José María Aznar. A información anterior serve para afianzar que, chegado o caso, sobre tal medio poden recaer sospeitas certas ou conspiranoicas. Pero, desde logo, ningunha que a sitúe no taboleiro da prensa antisemita. Daquela, o WSJ publicou unha ampla reportaxe de Andrew Higgins, que dez anos antes gañara o Premio Pulitzer, baixo o título Como Israel axudou á xestación de Hamás (How Israel helped to spawn Hamas) .

Creado por un clérigo dos Irmáns Musulmáns de Exipto, o feroz grupo islamita prosperou co apoio de Israel ao seu núcleo fundacional. Testemuñas e análises de expertos coinciden en que o obxectivo do Goberno israelí era minar a preponderancia do movemento palestino laico representado pola OLP

Aquel extenso e documentado traballo xornalístico deixaba sobre a mesa datos que nas últimas décadas pasaron case inadvertidos. O máis clarificador resúmese así: o fundador de Hamás, a poderosa organización terrorista cuxa brutalidade contra civís israelís impresionou a poboación mundial hai unha semana, foi Sheikk Ahmed Yassin, “un clérigo toco e medio cego”, procedente dos Irmáns Musulmáns de Exipto. Con el -publicou WSJ- “cooperou” Israel “mesmo cando [Yassin] estaba a sentar as bases do que se convertería en Hamás”.

Citando como fontes, con nomes e apelidos, a israelís que ocuparan cargos oficiais na franxa de Gaza, Higgins narra como o Goberno de Israel “recoñeceu oficialmente a unha entidade precursora de Hamás chamada Mujama Al-Islamiya, rexistrando o grupo como organización benéfica”.

Encabezada por Yassin e con rango oficial desde 1979, Israel permitiu á asociación crear unha universidade islámica, construír mesquitas, clubs e escolas. O obxectivo? Que aquel movemento partidario de aplicar a sharia se estendese polo territorio palestino e se impuxese a quen, como ocorrera co turco Kemal Ataturk ou o exipcio Gamal Nasser -aínda con todos os peros, erros e trazos autocráticos- anhelaban unha Palestina independente que non se pregase aos mandatos islamitas. Israel -lese na reportaxe- tolerou a Yassin e os seus discípulos “durante anos e, nalgúns casos, alentounos como contrapeso aos nacionalistas laicos da Organización para a Liberación de Palestina e a súa facción dominante, Fatah, de Yasser Arafat”.

"Reducir a influencia da OLP"

No seu libro Hamás, Política, Caridade e terrorismo ao servizo da Yihad, o estadounidense Mathew Levitt, do Washington Institute e director do seu programa Jeanette e Eli Reinhard sobre contraterrorismo e intelixencia, cita a un académico israelí, Meir Hetina, como autor da seguinte frase: "A administración civil israelí mostrou unha actitude relativamente tolerante cara á actividade relixiosa, en parte para socavar a influencia da OLP". Levitt apóiao cos exemplos que seguen: “As autoridades israelís permitiron que o número de mesquitas na franxa de Gaza se duplicase de 1967 a 1986. A administración civil tamén aprobou oficialmente organizacións dawa [de proselitismo] que se converterían en elementos centrais da infraestrutura de Hamás, como o Centro Islámico (Al-Mujama Al-Islamiya) en Gaza”.

"A administración civil israelí mostrou unha actitude relativamente tolerante cara á actividade relixiosa, en parte para socavar a influencia da OLP"

Un dos grandes expertos españois en terrorismo islamita, o catedrático da Universidade Rey Juan Carlos e primeiro presidente do Grupo de Expertos en Radicalización Violenta da Comisión Europea (2007-2009), Fernando Reinares, condensa o seu diagnóstico do sucedido: “As autoridades israelís trataron de instrumentalizar o movemento palestino para a resistencia islámica unha vez formado, activo e en evolución. O cálculo, que ao cabo pon de manifesto a limitada racionalidade subxacente a ese tipo de decisións, era debilitar e fracturar á entón predominante e puxante OLP. Non foi ao revés, como ás veces lese e escóitase. Hamás creouse a partir de palestinos que pertencían á rama exipcia da Irmandade Musulmá”.

Case unha década despois do recoñecemento oficial de Mujama Al-Islamiya, un camión israelí atropelou en Gaza dous coches o 9 de decembro de 1987 e provocou a morte de catro palestinos. Días despois, nacía Hamás nun clima de desesperación -aí arrincou a primeira Intifada- por parte dunha poboación que perdera a esperanza da liberdade. Confinados, suxeitos a un estado de permanente miseria e apátridas, así o segue recalcando Amnistía Internacional, todo aquilo actuou como un perfecto caldo de cultivo para Hamás.

Confinados, suxeitos a un estado de permanente miseria e apátridas, así o segue recalcando Amnistía Internacional, todo aquilo actuou como un perfecto caldo de cultivo para Hamás

Á súa fronte, como non, o clérigo Sheikk Ahmed Yassin, con cuxa vida acabou finalmente en 2004 un mísil lanzado por Israel. Para entón, Hamás xa crecera dun modo imparable. Mentres que as frechas da OLP se dirixiron dende o primeiro momento a buscar que non só exista o Estado de Israel senón tamén o de Palestina, Hamás avogou desde o comezo pola destrución completa do país que oficialmente iniciou a súa andaina en 1948. A súa creación fraguouse en liña co que xa en 1917 propuxera o imperio británico, alentado por unha política que chegou a ser antisemita coa promulgación en 1905 da Aliens Act para impedir a entrada de xudeus que fuxían da Rusia zarista. A modo de aparente paradoxo, aquel antisemitismo camuflado do Reino Unido terminou confluíndo coas ideas sionistas que a finais do XIX iniciou o húngaro Theodor Herzl: había que crear “un fogar nacional para o pobo xudeu” en Palestina.

O feito de que Israel cooperase co movemento islamita palestino do clérigo Yassin lembra como EEUU apoiou o xurdimento dos talibán no Afganistán dos anos oitenta, con Reagan na Casa Branca e a URSS aínda existente

Cando Israel formalizou a súa existencia, Europa trataba de descargarse de culpa por pechar os ollos ante o réxime nazi e a barbarie do Holocausto. Ou por colaborar, como ocorreu con países como Francia e outros varios, entre eles España, que chegou a confeccionar a lista dos hebreos residentes no territorio nacional, a culpar no BOE a “financeiros xudeus” da caída de Alfonso XIII e a converterse en refuxio para nazis. E agora, unha vez creado o Estado de Israel e iniciada a Ocupación con maiúsculas, os ollos pecháronse ante a traxedia palestina. A promesa incluída na Declaración de Independencia e lida por David Ben Gurion -o primeiro xefe de goberno de Israel- nunca se cumpriu: até agora, nin houbo nin se albisca que Palestina se divida en dous Estados, un xudeu e outro árabe.

O paralelismo con Bin Laden

O sucedido co fundador de Hamás evoca, de maneira indefectible, a idea de que sempre hai vidas paralelas. Porque o feito de que Israel cooperase co movemento islamita palestino do clérigo Yassin lembra como EEUU apoiou o xurdimento dos talibán no Afganistán dos anos oitenta, con Reagan na Casa Branca e a URSS aínda existente.

Do mesmo xeito que Yassin terminou caendo nun ataque -neste caso, de EEUU- Osama Bin Laden, o desapiadado yihadista xefe de Al Qaeda e cerebro da matanza das Torres Xemelgas pero, tamén, o muyahidín de Afganistán a quen a administración americana financiou na súa guerra contra a URSS.

 “Que Hamás sempre foi utilizado para división dos palestinos? Si”, di Chema Gil, experto en terrorismo e codirector do Observatorio Internacional de Seguridade

Así que EEUU -clica aquí para acceder á crónica da BBC británica sobre a Operación Ciclón- e a subministración de armas e diñeiro aos talibán fortaleceu a Bin Laden como ferramenta contra o imperio soviético. Fixo o mesmo Israel con Hamás para realmente propiciar a caída da OLP? “Que Hamás sempre foi utilizado para división dos palestinos? Si”. Quen responde é Chema Gil, experto en terrorismo e codirector do Observatorio Internacional de Seguridade. Pero o anterior -remarca- en absoluto xustifica nin un centímetro da traxectoria de Hamás. Porque -é o que sostén Gil- a aquel plan trazado por Ben Gurion para a creación de dous Estados opuxéronse “os países da contorna”. “Xordania, Siria ou Exipto non consideraron que houbese razóns para darlle a aquilo viabilidade. E o que fixeron foi iniciar unha guerra contra un país que tiña un exército paupérrimo”, di.

En todo caso, fai moito que o adxectivo paupérrimo cambiou de bando. Como resumía o mércores El País, en Gaza viven ao redor de 5.500 persoas por quilómetro cadrado -60 veces máis que en España-, “cun 22% de auga potable, un 47% de paro e un 62% de poboación dependente da axuda humanitaria”. “Nas últimas catro ofensivas israelís -prosegue o diario- morreron 4.000 persoas”. Nese territorio, a franxa de Gaza, Hamás é o gobernante de facto desde que en 2006 gañou por maioría absoluta as eleccións impóndose a Fatah -organización esencial na OLP- e anunciando a ruptura coa Autoridade Palestina do outro territorio palestino, Cisxordania.

Agora, co horror dos ataques de Hamás na retina do mundo, o ministro de Defensa israelí permítese chamar “animais humanos” aos habitantes de Gaza

A realidade foi así despezando o que en 1993 pretendeu alumar un novo futuro para a zona: os Acordos de Oslo, subscritos coa OLP e que prevían que israelís e palestinos selasen en cinco anos un pacto permanente. Non pasou nada. E o ascenso de Hamás mantívose. Agora, co horror dos ataques de Hamás na retina do mundo, o ministro de Defensa israelí permítese chamar “animais humanos” aos habitantes de Gaza. Arrepíntese Israel de alimentar a Hamás como alimentou no seu día EEUU a Bin Laden? Para a pregunta non hai de momento resposta nin nada suxire que oíla ou lela sexa factible.

A relixión como panacea no medio da desesperación

Hamas “tamén captou os corazóns e as mentes de moitos musulmáns polo fracaso da modernidade secular á hora de atopar solucións ás penurias cotiás da vida baixo a ocupación”

Como nun artigo publicado en xullo 2021 sostiña o israelí Ilan Pappé, catedrático de Ciencias Sociais e Estudos Internacionais da Universidade de Exeter (Reino Unido) e director do Centro Europeo de Estudos Palestinos-, “a popularidade de Hamás entre os palestinos non dependía unicamente do éxito ou o fracaso dos Acordos de Oslo”. Hamás, prosegue o académico, “tamén captou os corazóns e as mentes de moitos musulmáns polo fracaso da modernidade secular á hora de atopar solucións ás penurias cotiás da vida baixo a ocupación”: a israelí.

Pappé finaliza o parágrafo cun diagnóstico demoledor: “En Oriente Medio, coma no resto do mundo, a modernización e a secularización beneficiaron a uns poucos, pero deixaron a moitos descontentos, pobres e amargados. A relixión parecía unha panacea e mesmo ás veces unha opción política”.

Haaretz publicou que o xefe do Mossad visitou Doha e urxiu a Catar a manter a axuda financeira a Hamás

Cando se publicou ese artigo, había ano e medio que o diario israelí Haaretz dera por certa unha noticia inquietante. Traducido ao galego, o titular era este: O xefe do Mossad visitou Doha e urxiu a Catar a manter a axuda financeira a Hamás. Datada o 24 de febreiro de 2020, a noticia foi difundida en España pola axencia Europa Press aínda que coa precaución de engadir un “segundo medios”.

E quen desvelara a suposta existencia daquela viaxe? Pois o que entre 2016 e 2018 ostentara o cargo de ministro Israelí de Defensa e logo, entre 2021 e decembro de 2022, o de Finanzas, Avigdor Lieberman. Foi el quen nunha entrevista cunha canle israelí de televisión afirmou que foi o máximo mandatario de Israel, o ultradereitista Benjamin Netanyahu, quen enviara a Catar a Yossi Cohen. Ou sexa, ao entón xefe do servizo secreto israelí.