O Plan Nacional de Reformas presentado o venres polo Consello de Ministros é de aparencia inocua e insípida. Con todo, enterrados entre a maraña de anuncios resesos e iniciativas fragmentadas escóndense algunhas claves de por onde van ir as reformas de verdade que o Executivo aplicará nos próximos meses de forma máis silenciosa. Estas son algunhas delas:
1. Máis recortes en educación, sanidade, dependencia e ciencia?
O programa só contempla un axuste orzamentario no capítulo do financiamento especial de convenios ás comunidades autónomas. Esta partida tan críptica enterra axudas en partidas de educación, sanidade e investigación que o Estado cofinancia coas comunidades autónomas. O tres ministerios que máis convenios deste tipo teñen asinados son Educación, Sanidade e Emprego. Hai convenios que axudan a financiar en gran medida as políticas de dependencia, acollida de inmigrantes, axudas a libros de texto e un longo etcétera de programas sociais cuxa competencia é da comunidade pero á que o Estado axuda.
Esta partida tan críptica enterra axudas en partidas de educación, sanidade e investigación que o Estado cofinancia coas comunidades autónomas
O ministro tamén asegura que se regularán os convenios coa administración local, é dicir, as axudas que se dan aos concellos, que exercen funcións como, por exemplo, as gardarías. Con todo, Cristóbal Montoro, o ministro de Facenda, defende que as comunidades poden absorber este menor financiamento para prestar estes servizos grazas a que van ter unha marxe moita maior para cumprir co déficit, que pasa do 0,7% de obxectivo para este ano ao 1,2%.
2. E as pensións?
A desindexación da economía, isto é, que as cousas deixen de subir co IPC, non afecta este ano ás pensións. O Executivo non ten présa en pór en marcha este ano a lei porque a súa previsión é que en novembro, mes que se colle de referencia para compensar ás pensións pola súa perda de poder adquisitivo, a inflación estea por baixo do 2% ou mesmo do 1%. De ser así, o Goberno podería esgrimir que as pensións de menos de 1.000 euros, que subiron este ano un 2%, mellorarían mesmo o seu poder adquisitivo.
3. A "sustentabilidade" acelerada
A aplicación do factor de sustentabilidade estaba prevista para o longo prazo. Na reforma das pensións, o factor de sustentabilidade "que será o que finalmente imporá como e en función de que parámetros se actualizan as pensións" dicía que podería empezar a actuar a partir de 2027.
O poder adquisitivo dos pensionistas baixará ano tras ano
Con todo, a lei recolle unha trampa: contémplase que, no caso de que a Seguridade Social entre en déficit (cousa que contemplan as actuais previsións), o factor pode entrar a operar inmediatamente. Con esta previsión, está practicamente asegurado que en 2014 as pensións xa non se revisarán en función da inflación prevista, que actualmente se sitúa no 2%. O máis probable é que as pensións deixen de subir co custo da vida. Dito doutra forma: o poder adquisitivo dos pensionistas baixará ano tras ano.
4. Alugueres sen IPC
A desindexación da economía só afecta a "rendas públicas". A vicepresidenta do Goberno, Soraya Sáenz de Santamaría, quixo facer fincapé varias veces sobre que a futura lei "o máis novo do paquete de reformas presentado onte" só afecta á esfera dos contratos públicos.
Con todo, fontes do Executivo recoñecen que queren cambiar a actual Lei de Arrendamentos Urbanos para eliminar que, por defecto, o aluguer sempre se actualice en función do IPC, a menos que se inclúa unha cláusula que indique o contrario. A partir de agora, os contratos deberano especificar.
Ademais, a lei non se poderá aplicar de forma retroactiva e só aplica aos novos contratos que asine o Estado con provedores. Tampouco se lembrou que do mesmo xeito que os provedores se lucran en ocasións por unha mellora dos prezos por encima da inflación real ou dos seus gastos, o Estado pasa a factura co IPC incorprado en miles de contratos de concesións públicas e canon administrativos. En definitiva, aforrarase por unha banda pero deixarase de ingresar polo outro.
5. Outra volta de torca á reforma laboral?
A creación dun experto que valore a reforma laboral. O Goberno recuperou a obriga de avaliar a reforma laboral á que se comprometía na lei. Fontes do Executivo din que o experto independente non será do sector privado senón un organismo multilateral. Por exclusión, poderían ser a Organización Internacional do Traballo (OIT), que depende de Nacións Unidas, ou a Organización para a Cooperación e o Desenvolvemento Económico (OCDE). Non é igual una que outra: a OCDE defende valores moito máis liberais.
6. Superados polo paro
As previsións do cadro macroeconómico quedaron obsoletas un día antes da súa publicación ao saír os resultados da taxa de paro do primeiro trimestre
O paro pode caer se a economía perde poboación activa. As previsións do cadro macroeconómico quedaron obsoletas un día antes da súa publicación ao saír os resultados da taxa de paro do primeiro trimestre do ano. Segundo a Enquisa de Poboación Activa (EPA), no primeiros tres meses do ano a taxa de paro chegou ao 27,16%, a mesma proporción de desemprego que Economía predicir para todo o exercicio. Para que se cumpra a previsión, a taxa debería permanecer constante o resto do ano, e isto só pódese conseguir, ben non engadindo nin un só parado nin activo (o que quere e pode traballar), ou ben cunha menor poboación activa, que faga que a proporción de parados sexa relativamente menor.
7. Pouco emprego e ademais precario
O emprego que se cre será en precario. A partir de 2015, as previsións de Economía son que se xere emprego neto, con 300.000 novos postos de traballo, aínda que o crecemento económico apenas sexa dun 0,9%. A asunción xeneralizada até agora en España é que a economía só podía producir emprego crecendo a taxas superiores ao 2%. Con todo, o titular de Economía, Luís de Guindos, aclarou que grazas á reforma laboral, España pode chegar a crear emprego con taxas menores ao 1%.
A reforma laboral inflúe neste sentido: favorece a creación dos chamados minijobs, así como os empregos fóra de convenio con salarios inferiores ou peores condicións.
