Hai moitas olladas pendentes de Martiño Noriega, alcalde de Teo e responsable de acción institucional de Anova, á que lle reclama "coherencia" e "valentía" á hora de definir a súa estrutura e funcionamento na Asemblea Nacional do 8 e 9 de xuño. Beiras dixo que a mellor maneira que tiña de definir a Martiño Noriega era lembrando que é "un médico". E no seu discurso son constantes as referencias ao "diagnóstico" e ao "tratamento" da actual crise social, que para o responsable de Anova deben ir unidas. Falamos con el sobre Anova, o proceso de conformación dun espazo de converxencia contra a dereita e tamén sobre o seu futuro.
Atopaches neste último ano e medio a “irmandade” que dis que botabas en falta no BNG?
Cando menos si que atopei unha recuperación deses valores e a sensación de ir navegar en mar aberto, como dixo Beiras. E a sensación de iniciar un proceso de reconstrución no que tes moitas dúbidas de cara onde ir, pero no que tes clarísimo onde non queres ir. E si, volves atopar os espazos comúns, a irmandade e sobre todo o esforzo de construír unha nova cultura política que de verdade sexa representativa dunha maioría social que a día de hoxe está orfa dese referente político.
"Os partidos que aposten polo dereito a decidir e pola esquerda transformadora teñen que abandonar minifundismos emocionais e teñen que facer un esforzo por levar a cabo unha concentración parcelaria das enerxías no campo da esquerda"
Cal debe ser o papel dos partidos neste proceso constituínte que se invoca?
Todos estamos de acordo en que a situación é dunha gravidade excepcional, pero poucos tentan facer esforzos para responder a esa situación de gravidade excepcional. Os partidos que aposten polo dereito a decidir e pola esquerda transformadora teñen que abandonar minifundismos emocionais e teñen que facer un esforzo por levar a cabo unha concentración parcelaria das enerxías no campo da esquerda, tanto na representación coma na interacción coa esquerda social. A propia situación demanda esa praxe: que un partido entenda que forma parte dun vector que ten que aspirar a representar ou a ser unha ferramenta útil dunha maioría social agredida. Ás veces poño o exemplo das bonecas Matrioskas. Entendo que o éxito de Alternativa débese ao feito de ter sido capaces de abandonar posicións partidarias e de apostar por un común denominador sobre un programa de mínimos. Temos unha crise de representación e xa non é cuestión de partitocracia, de deriva do bipartidismo, ou de financiocracia. É unha cuestión de desconexión da maioría social agredida cos seus representantes. Da ósmose cos movementos sociais ten que saír unha ferramenta útil para a xente. Algo así dicía Tone nese artigo, pero dende a óptica dos movementos sociais: ninguén ten que perder identidade pero todos debemos ser o suficientemente osmóticos para entender o que nos estamos a xogar. E só o conseguiremos se o interiorizamos e imos máis aló dos discursos de quedar ben. Estámonos xogando o deseño da folla de ruta para saír da crise, que a pode liderar a esquerda, pero tamén a poden liderar outros e levarnos a lugar aínda menos cálidos que os actuais.
"Ninguén ten que perder identidade pero todos debemos ser o suficientemente osmóticos para entender o que nos estamos a xogar. E só o conseguiremos se o interiorizamos e imos máis aló dos discursos de quedar ben"
Dun tempo a esta parte este actores están ollando máis cara a dentro? Hai máis receos? Erguéronse de novo os marcos?
Eu tamén teño as miñas dúbidas, pero traballo para que vaiamos cara adiante porque nisto xogámonos a supervivencia. As partes deben ter personalidade propia e iso non é incompatible so feito de facer concentración parcelaria. Hai que traballar pola parte e polo todo en paralelo, con vasos comunicantes, coma o sistema vascular. Se o fiamos todo a posicións de máximos, non só nos estaremos enganando nós, senón que estaremos defraudando esa maioría social agredida. O que pasa é que a realidade golpea tan duro, que esa propia realidade nos vai obrigar a abandonar esas tentacións que poidan ter algúns de afianzar posicións de máximos. Sempre digo que Alternativa é a probeta na que se deben ensaiar novas fórmulas, foi unha suma que multiplicou. Sigamos sumando para multiplicar, non restemos para dividir. Non só fracasariamos nós persoalmente, senón que non nolo perdoarían socialmente.
"Sigamos sumando para multiplicar, non restemos para dividir. Non só fracasariamos nós persoalmente, senón que non nolo perdoarían socialmente"
Veremos a curto ou medio prazo unha candidatura na que conflúan os partidos que compoñen AGE (EU, Anova, Ecosocialistas e Equo) e tamén o BNG?
Esa foi a proposta que fixo Beiras hai un ano e segue máis vixente ca nunca. O que pasa é que ten que haber vontade polas partes. E non é difícil, as condicións son dúas: que as organizacións respecten o dereito a decidir do pobo galego e logo un programa de mínimos para acción, entendendo que as institución non o fan todo, pero a acción institucional si é importante para provocar un punto de inflexión. E nós necesitamos un punto de inflexión na perda sistemática de dereitos, no convencemento de que non hai nada que facer... Alternativa foi un inicio e é ampliable e aí o BNG ten un espazo. Outra cuestión é se comezamos a establecer fronteiras en cuestións que a día de hoxe non teñen receptividade social, como é a cuestión da soberanía.
"A dereita está escribindo a súa folla de ruta para os vindeiro anos. A esquerda ten unha resposta conxunta e crible para a sociedade? Temos que traballar niso"
Paréceche desacertada a estratexia do BNG nesa cuestión? É acertada para o BNG? É acertada para a sociedade galega?
O que debería preguntarse o BNG é se é acertada para a sociedade galega. Non podemos estar continuamente autorreferenciándonos nin autorreferenciando terminoloxía, porque acabamos no conxunto en branco. É unha estratexia lexítima, por suposto, pero coido que existe unha demanda noutro sentido. É lexitima a solicitude de soberanía de CiU en Catalunya? Dende logo, pero a min non me vale, a soberanía exercida como cabalo de troia do neoliberalismo non me vale. Aquí non hai conxuntos illados, aquí hai interacción entre conxuntos e o traballo a prol da soberanía do pobo galego ten que ir acompañada da reivindicación dunha política económica antitética á existente. E as dúas cousas por separado non se entenden, polo que hai que tentar chegar a un espazo de traballo. E por iso é necesaria a Fronte Ampla. A dereita está escribindo a súa folla de ruta para os vindeiro anos. A esquerda ten unha resposta conxunta e crible para a sociedade? Temos que traballar niso.
A esquerda está observando o desgaste dos gobernos do PP pero sen preparar a alternativa para tomar o poder? Córrese o risco de que chegadas as eleccións todo siga igual?
Eu creo que á esquerda lle está faltando capacidade de reacción, non nas súas reivindicacións ideolóxicas e programáticas, que están máis vixentes ca nunca, senón na súa forma de coordinalas e presentalas ante a sociedade. E mentres, a dereita está dirixindo unha fuxida cara adiante que pasa por un retroceso terrible no dereitos sociais e identitarios, explicita unha aposta por acabar co Estado de Benestar tal e como o coñecemos, por dar entrada á iniciativa privada nos espazos de xestión pública. E a esquerda é incapaz de reaccionar. A esquerda real ten unha diagnose excelente do que está ocorrendo e agora o que ten que facer é facer unha proposta conxunta de mínimos que sexa un tratamento de solución.
"Deben impoñerse as posicións que traballan por crear esa cultura de coalición. Bótase en falta abandonar posicións partidarias de máximos e entender que hai que alimentar a coalición con combate social, con alternativas programáticas"
Como valoras o funcionamento de AGE, tanto no Parlamento coma na rúa? Estalle faltando “alimento” por parte das forzas que a compoñen, como afirmou Beiras?
A acción parlamentaria está sendo exemplar, pero é un trabalo que se ten que retroalimentar coa esquerda social e coas propias organizacións que compoñen Alternativa, e se cadra aí está habendo eivas. Pero se cadra tamén porque a cultura de coalición é unha cultura por crear, ao igual que está por crear esa nova cultura política. Deben impoñerse as posicións que traballan por crear esa cultura de coalición, e bótase en falta abandonar posicións partidarias de máximos e entender que hai que alimentar a coalición con combate social, con alternativas programáticas e con transmisión de conflitividade. Todo isto vai moi rápido, AGE non ten aínda un ano e xa avanzou moito, agora ten que seguir mellorando estes aspectos e sempre con amplitude de miras, sen pretender ter o copyright de nada.
A coalición entre Anova e EU, principalmente, rachou algúns tabús e permitiu crear un novo espazo compartido. Como vai ese proceso? Unha parte aprende da outra?
Non queda outra, por vocación ou por obriga. Con AGE creouse un novo espazo de representación que identifica máis de 200 mil galegas e galegos. E é a garantía de que esa fórmula se amplíe, porque esa xente vai esixilo. Un novo espazo dende o independentismo a posicións federais, dende unha socialdemocracia de máximos até posicións de ruptura co sistema. E ese é un espazo moi amplo e temos que ser permeables.
"Anova ten unha potencialidade terrible como ferramenta de representación, pero para iso ten que ser fiel ao reto que se propuxo no seu momento: o feito de navegar en mar aberto e ten que asumir riscos"
Estás satisfeito con como se está levando a cabo o proceso de conformación de Anova, sobre todo no que se refire á creación desa nova cultura política?
Penso que Anova ten unha potencialidade terrible como ferramenta de representación, pero para iso ten que ser fiel ao reto que se propuxo no seu momento: o feito de navegar en mar aberto e ten que asumir riscos. Anova o que non pode é reproducir modelos, nin culturas e estruturas burocratizadas. Eu teño que ser optimista. Creo que cando se fixo o que se fixo foi para construír algo diferente, para exercer unha nova cultura. Iso significa non tutelar os movementos sociais, significa entender que formas parte dun vector de defensa da maioría social agredida, que non es o principio e a fin, que non es vangarda. Significa abandonar a competición pola cooperación, significa adoptar a horizontalidade na toma de decisións, e significa ser operativos: pero de abaixo a arriba. Como? Con conferencias sectoriais, co uso das novas tecnoloxías, con participación directa, e abandonando posicións de autodefensa. E Anova mal faría reproducindo estruturas xa existentes, porque se non, fraco favor se lle terían feito a esas estruturas. Anova ten que cubrir un novo espazo. E niso estamos. O que pasa é que somos moi esixentes con nós mesmo porque a sociedade é moi esixente. E todos vimos dunha cultura e ás veces custa resetearse.
"A credibilidade gáñase tamén sendo coherente internamente co que demandas para fóra. E un dos erros da esquerda é demandar para a sociedade o que despois internamente non cumpres: demandas horizontalidade e tomas as decisións verticalmente"
A credibilidade gáñase co discurso e as propostas que lle fas á sociedade, pero a credibilidade gáñase tamén sendo coherente internamente co que demandas para fóra. E un dos erros da esquerda é demandar para a sociedade o que despois internamente non cumpres: demandas horizontalidade e tomas as decisións verticalmente, demandas igualdade e estableces tomas de decisión piramidais. Iso non se sostén. Cando eu falo de nova cultura falo de cohesionar a praxe interna co discurso que lanzas fóra. Anova ten que facer un esforzo para tentar ser coherente. Se non fai, terá un funcionamento electoral limitado no tempo e acabará por perder a credibilidade e acabará por chegar aos lugares onde chegaron outras forzas, que manteñen un discurso impecable, pero que para moita xente non teñen credibilidade porque saben que non se acompasa dunha praxe interna equivalente. É cuestión de construír algo que perdure e que sexa útil para o país nos vindeiros 25 anos.
Por que algúns comezamos a navegar en mar aberto? Porque viamos que había unha maioría social que elección tras elección non se sentía representada. A esquerda ten que asumir que ten que ser a sociedade a que a entenda como unha ferramenta útil, abandonar posicións de máximos, crear un programa de acción sobre cuestións concretar innegociables, empregar as institución como muro de contención ao que está sucedendo e para denuncialo. Na campaña electoral un representante de Syriza dixo unha cousa que é simbólica pero moi importante: “os de Syriza non necesitamos levar faixas a unha manifestación, porque a xente cando vai a unha manifestación xa sabe onde están os de Syriza”. Non nos queda outra. O contrario será fraude de lei ante as xeracións futuras.
"Na campaña electoral un representante de Syriza dixo unha cousa que é simbólica pero moi importante: “os de Syriza non necesitamos levar faixas a unha manifestación, porque a xente cando vai a unha manifestación xa sabe onde están os de Syriza”
Vai haber listas abertas na asemblea de xuño?
A Coordinadora Nacional do 25 fixo unha aposta polas listas abertas. A última palabra teraa a propia asemblea porque hai emendas nun e no outro senso. Porque máis alá do debate sobre os mecanismos de representación, que todos teñen os seus pros e as súas contras, e de feito é certo que as listas abertas poden provocar agravios en relación coa visibilidade mediática, Anova está en construción e necesita sacar unha radiografía interna e retratarse. E a maneira de retratarse é mediante un mecanismo de listas abertas. Iso permite que cada persoa escolla as persoas que quere que a representen, porque iso impide que homes e mulleres se amparen tras candidaturas lideradas por xente que pode arrastrar o voto, e porque creo que é o mecanismo máis horizontal e máis xusto. Eu fío moitas conviccións e moitos esforzos a que isto sexa así e a que nos dotemos dese modelo para mandar unha mensaxe ao conxunto da sociedade.
"A Coordinadora Nacional do 25 fixo unha aposta polas listas abertas. A última palabra teraa a propia asemblea porque hai emendas nun e no outro senso"
Concibes que neste momento sexa portavoz nacional de Anova unha persoa distinta a Xosé Manuel Beiras?
Xosé Manuel Beiras será o que queiran o conxunto de homes e mulleres de Anova, e por riba diso será o que el queira ser. Na toma de decisión dunha persoa como Beiras hai decisións individuais e decisións colectivas, e el terá a última palabra. O que teño claro é que é a persoa que non só lidera a oposición a Feijoo, senón que podería liderar a construción dunha Fronte Ampla.
Pero unha excesiva personalización dunha alternativa non sería desexable, non si?
Si. Pero afortunadamente hai unha serie de persoas en Anova novas en idade e cun gran capital político, que deben ser postas en valor e que deben asumir as súas responsabilidades dende un punto de vista de liderados colectivos. Messi é o mellor xogador do mundo porque é o mellor xogador do mundo, pero tamén porque xoga nun sistema novo coma o do Barça e porque está rodeado dos xogadores dos que está rodeado.
"Afortunadamente hai unha serie de persoas en Anova novas en idade e cun gran capital político, que deben ser postas en valor e que deben asumir as súas responsabilidades dende un punto de vista de liderados colectivos"
Que eixo cres que debe primar nas eleccións europeas á hora de conformar candidaturas? En que clave se van xogar estes comicios?
Eu creo que temos que pensar nun marco europeo de ruptura que concilie dous eixos: a cuestión identitaria e o dereito dos pobos de Europa a existir en pé de igualdade e a cuestión da ruptura co sistema actual e co modelo europeo finiquitado e fracasado nestes momentos. Estámonos xogando todos o mesmo: a xustiza social e o dereito a existir, e isto vale para Grecia, para Portugal e para o Estado español. En España a esquerda federal ten que entender que este camiño ten que facelo cos soberanismos rupturistas, porque antes de decidir que queremos ser temos que decidir en que tipo de sociedade queremos vivir. E se isto non é posible o marco galego é complementario. O que pasa é que esta fórmula non depende só dun actor. É unha decisión que debemos adoptar entre todos, e esta decisión teremos que tomala nalgún momento, nestas eleccións ou máis adiante, porque o inimigo é común para todos. E antes de ir ás nosas posicións de máximos debemos derrotar ese inimigo común para sobrevivir e decidir que camiño tomamos.
"Temos que pensar nun marco europeo de ruptura que concilie dous eixos: a cuestión identitaria e o dereito dos pobos de Europa a existir en pé de igualdade e a cuestión da ruptura co sistema actual e co modelo europeo finiquitado e fracasado nestes momentos"
A clave para desaloxar o PP do poder van ser as eleccións municipais de dentro de dous anos? Hai que comezar a preparalo?
Si, pero vai todo tan rápido que a dia de hoxe non sei cal é a fórmula. Creo que Alternativa é o punto de partida. Sexa en coalición ou cunha unidade de acción ten que quedar claro quen estamos á marxe das dinámicas do bipartidismo.
Presentaraste para un terceiro mandato en Teo?
Creo na limitación de mandatos, creo nos ciclos, creo que a xente pasa polos lugares e non se apropia deles e creo que os procesos deben ser colectivos e non individuais. A miña posición persoal, como xa dixen moitas veces, é a de rematar un ciclo que foi de oito anos na oposición e que será oito anos no Goberno. Esa é a miña opción persoal, pero logo están as decisións colectivas. E eu son unha persoa permeable pero moi testana nos meus principios.
"A miña posición persoal, como xa dixen moitas veces, é a de rematar un ciclo que foi de oito anos na oposición e que será oito anos no Goberno"
E Compostela?
Compostela é unha cidade moi bonita (ri)
Pregúntocho porque o ruxeruxe de que poderías ser candidato á alcaldía de Santiago está aí...
Esta aí e non sei de onde saíu porque eu levo dous anos dicindo que non teño ningunha intención de ir por ese camiño. É algo que persoalmente non se me pasa pola cabeza.
Pódense facer políticas alternativas dende os Concellos?
Cada dia son máis pesimista. E estou vendo en primeira liña o retroceso que se está a dar: podemos dicir que os Concellos levan dous anos intervidos de facto. Non podes contratar persoal público, calquera novo servizo telo que externalizar, a pesar de ter bos resultados financeiros tes que reducir cada ano o teito de gasto..., están eliminando os poucos espazos de liberdade que quedaban na administración local. Se a maiores se leva a cabo a reforma da administración local, estaremos falando da eliminación da prestacións de servizos, da potenciación das deputacións ou da entrada da iniciativa privada en determinados servizos sensibles.
