"A Xunta de Galicia, nun prazo máximo de seis meses desde a publicación desta lei, elaborará as disposicións necesarias para o seu desenvolvemento e aplicación". A Lei de inclusión social de Galicia, aprobada a finais de 2013, fixaba un prazo moi concreto para a elaboración e aprobación do decreto que debía concretar o procedemento de tramitación da RISGA (Renda de Inclusión Social de Galicia) e das restantes axudas de inclusión social. O prazo foi totalmente incumprido durante case catro anos polo Goberno galego, que en febreiro de 2017 adiantaba a Praza que estaba "traballando na redacción" do decreto e que prevía "rematar os trámites necesarios ao longo deste ano". Finalmente, a tramitación iniciouse o pasado 21 de decembro, abríndose a pasada semana o prazo de envío de alegacións, que rematará o 19 de xaneiro. Aínda que in extremis, a Xunta cumpriu con ese obxectivo de presentar o decreto antes de que concluíse o 2017, comenzando agora a fase na que as entidades sociais poden participar na súa redacción.
Nos últimos anos vense reclamando a aprobación desta normativa complementaria, que debe servir para resolver algúns dos problemas de tramitación e xestión destas axudas
Nos últimos anos, tanto dende os partidos da oposición, coma dende entidades sociais ou asociacións profesionais vense reclamando a aprobación desta normativa complementaria, que debe servir para resolver algúns dos problemas de xestión destas axudas, sobre todo os relativos ás dificultades na súa tramitación, cunha complexa burocracia, e ás eivas de coordinación entre administracións. O Goberno galego foi resolvendo estas eivas a golpe de parches e instrucións administrativas, pero a Oficina de Dereitos Sociais de Coia (ODS-Coia) denunciaba hai meses que a ausencia dun decreto provocaba "indefensión" nas persoas que necesitaban acceder a estas axudas e criticaba que a Consellería de Política Social resolvía "os ocos" da lei "a golpe de opacas instrucións e interpretacións restritivas". E, de igual xeito, a inexistencia do desenvolvemento normativo producía segundo a Plataforma en defensa da Profesionalización dos Servizos Sociais (Proserso) "unha desprotección total das e dos potenciais beneficiarias e beneficiarios de RISGA e a non homoxeneidade nas resolucións das diferentes áreas territoriais". Tamén a Rede Galega de Loita contra a Pobreza difundiu en 2014 as súas recomendacións para a mellora na aplicación da RISGA.
O proxecto de decreto destaca na súa introdución que "a elaboración desta disposición regulamentaria única" busca "facilitar e axilizar a tramitación dos procedementos administrativos de execución dos programas". O texto non fai mención ningunha ao atraso acumulado na súa aprobación, pero -quizais a xeito de desculpa- sinala que "o texto da Lei de inclusión social de Galicia ofrece unha regulación minuciosa, abordando con exhaustividade aspectos concretos do seu contido, chegando a presentar, en ocasións, unha óptica bastante regulamentarista, sobre todo no relativo á regulación da tramitación".
O texto regula, entre outras cuestións, o establecemento do procedemento de valoración e cualificación da situación ou risco de exclusión social, a descrición dos documentos preceptivos que se deben xuntar coa solicitude da renda de inclusión social ou a composición e funcións das unidades técnico-administrativas de apoio ao órgano de resolución. En conxunto, o documento estrutúrase en 89 artigos e inclúe modelos de documentación para tramitar os expedientes. A introdución péchase subliñando que "se respectarán os principios de estabilidade orzamentaria e sostibilidade financeira".
Máis de 11 mil persoas perceptoras
En 2016 (último ano con datos oficiais) 10.761 persoas accederon en Galicia á RISGA, unha cifra que segundo as estimacións da Xunta se elevou ata as 11.300 en 2017, duplicando os datos de 2011 (5.416) e anos anteriores. O Goberno galego afirma que en 2018 o número total de perceptores descenderá lixeiramente, ata os 10.800.
En 2016 (último ano con datos oficiais) 10.761 persoas accederon en Galicia á RISGA, unha cifra que segundo as estimacións da Xunta se elevou ata as 11.300 en 2017, duplicando os datos de 2011 (5.416) e anos anteriores
Nos últimos anos os atrasos na concesión da axuda, de varios meses e en ocasións de ata dous anos, foron un dos grandes problemas que tiveron que enfrontar as persoas que solicitaban esta renda. Aínda que é certo que o problema dos atrasos foi mellorando nos últimos meses, reducíndose bastante en case toda Galicia, cómpre salientar que existen notables diferenzas entre unhas e outras cidades e delegacións territoriais e que, por exemplo, os problemas en Vigo practicamente son os mesmos que hai uns anos, con atrasos de moitos meses nas concesións.
Tamén foi incrementada a partida orzamentaria destinada pola Xunta, o que permitiu chegar a máis demandantes. A cantidade da que se dispón por Galicia segue en todo caso moi por debaixo da que achegan outras comunidades e, sobre todo, está a moita distancia da que existe en Euskadi e Navarra, que nesta cuestión son os grandes referentes no Estado. O que non cambiou foron os problemas de coordinación entre administracións, mesmo entre as propias consellerías de Política Social e Traballo. E tampouco as dificultades burocráticas, motivadas en parte pola ausencia de directrices e instrucións claras sobre os requisitos e documentación necesarias para aprobar a concesión da axuda.
Nos últimos anos incrementouse o orzamento e reducíronse os atrasos, pero a situación apenas cambiou en Vigo, que segue a rexistrar os maiores problemas de toda Galicia
A aplicación da RISGA provocou igualmente conflitos no relativo á concesión de axudas a persoas que se viran obrigadas a compartir vivenda. En xaneiro do 2017 unha sentenza recoñeceu que nun mesmo domicilio podían convivir varias perceptoras de RISGA, rexeitando a equiparación que a Xunta establecía entre domicilio e unidade familiar, o que prexudicaba a persoas que, sen relación familiar, vivían na mesma casa. O proxecto de decreto introduce agora esta excepción, sinalando que "no suposto de que no mesmo domicilio a unidade de convivencia solicitante se atope convivindo con outra unidade de convivencia, sexa esta ou non beneficiaria da RISGA, poderá concederse a prestación con carácter excepcional sempre que se acredite o dereito ao seu uso mediante un contrato de arrendamento en vigor".
